Boekverslag: Gavriel Savit 'De Zwaluwman'

Gavriel Savit is een Amerikaanse schrijver die met zijn schrijversdebuut De Zwaluwman direct hoog scoort. Het verscheen in de New York bestsellers' lijst en zowel The Guardian als Publishers Weekly zijn fan van de roman. Wanneer Anna's vader op een dag niet meer thuis komt, ontmoet ze de mysterieuze Zwaluwman, een man die kennis heeft van vele talen en ook nog eens met vogels kan praten. De Zwaluwman wordt al snel haar enige vriend waar ze op kan rekenen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar wie is deze man en kan Anna hem wel vertrouwen?

Gegevens
Samenvatting
Hoofdpersonen
Symbolen en motieven
Titelverklaring en boekomslag
Structuur en perspectief/vertelwijze
Thema
Tijd en plaats
Evaluatie

Gegevens

Originele titel: Anna and the Swallow Man
Titel: De Zwaluwman
Auteur: Gavriel Savit
Eerste druk: 2016
Eerste druk vertaald in het Nederlands: 2016
Aantal pagina's: 248
ISBN: 9789026329982

Samenvatting

Anna Lania is zeven jaar en woont alleen met haar vader, een Poolse hoogleraar linguïstiek. Door zijn liefde voor taal leert hij zijn dochter verschillende talen, waaronder, Duits, Frans en Russisch. Zij en haar vader waren constant met elkaar in gesprek. Maar op 6 november 1939 verandert alles voor haar. Het is de dag dat Sonderaktion Krakau wordt uitgevoerd. Het is een operatie waarin alle intellectuelen gedeporteerd worden. Anna's vader had haar altijd proberen te beschermen tegen de oorlog, maar nu is het moment aangebroken dat ze zelf haar hachje moet redden.

Al snel ontmoet ze de Zwaluwman. Hij heeft iets vertrouwds, maar aan de andere kant is ze ook bang voor de vreemde man, die met zwaluwen kan spreken. Anna is nog nooit buiten Krakau geweest, maar volgt de Zwaluwman, zonder na te denken en zonder te weten wie de onbekende man is. Anna heeft het gevoel dat hij zijn woorden steeds goed afweegt om zo de waarheid te kunnen zeggen, ook al doet deze pijn. Zo bereidt hij haar voor op de veranderingen in de wereld. De Zwaluwman wil niet dat ze gevonden worden, want gevonden worden wil zeggen dat ze zullen verdwijnen voor altijd. Anna realiseert dat de Zwaluwman wel eens gelijk zou kunnen hebben, want haar vader was gevonden en is nooit meer terug gekomen.

Terwijl de Zwaluwman en Anna verder rond stappen, dringen de Duitsers Polen binnen vanuit het westen en de Sovjets trekken op vanuit het oosten. Voor de Zwaluman is dit dan ook het teken om Anna nog een paar levenslessen te geven: zorg dat je nooit opvalt in de menigte en vraag niets, maar geef de mensen de indruk dat ze je iets geven.

Zonder geld en eten slagen ze er goed in om te overleven en zijn ze ondertussen al meer dan een jaar onderweg. Het enige doel dat ze hebben is in leven blijven en niet betrapt worden. Tijdens hun tocht ontmoeten ze Reb Hirschl, een dronken, vriendelijke klarinetspeler. Het feit dat hij Jood is, zorgt voor de nodige achterdocht bij de Zwaluwman. Toch mag hij mee, op aandringen van Anna. De twee mannen tolereren elkaars aanwezigheid door de omstandigheden en hun band met Anna. Zullen de drie de tocht overleven? En wat zal de oorlog nog meebrengen voor Anna?

Hoofdpersonen

Anna Lania
Sinds de dood van haar moeder heeft ze altijd samengewoond met haar vader. Nadat deze gedeporteerd is, heeft ze een nieuw vaderfiguur gevonden in de Zwaluwman, alhoewel hij minder praat dan haar vader. Ze evolueert van een afhankelijk, onzeker meisje naar een jonge dame met een eigen wil en een drang naar onafhankelijkheid zonder haar band met de Zwaluwman te breken. Ze leert te overleven en ziet dingen die een kind niet hoeft te zien.

De Zwaluwman
De vreemde magere man met een indringende blik heeft kleding die op maat gemaakt is en bezit een oude dokterstas. Hij spreekt verschillende talen en kan zelfs praten met zwaluwen. Anna wil bij hem blijven en hij gaat akkoord. Aangezien Anna de man graag een naam wil geven en hij liever geen naam heeft, zoeken ze een compromis: de Zwaluwman.

Reb Hirschl
Hij is een vrome man, maar ook een man die geniet van het leven in alle opzichten. Reb Hirschl en de Zwaluwman verschillen compleet qua karakter en Anna is hun enige raakpunt. Anna houdt van de gekke man met zijn dwaze grappen en malle wandelliedjes.

Symbolen en motieven

Zorgen
De Zwaluwman heeft zijn eigen zorgen en verdriet waar hij niet over wil of kan spreken met Anna.

Geheimen
Anna en de Zwaluwman creëren een eigen wereld, waarin ze naar anderen toe kunnen liegen, zonder het gevoel te hebben dat ze andere mensen bedriegen. Zo speelt Anna de spelletjes mee die de Zwaluwman verzint om over de grenzen te geraken. Op de vraag waar ze naar toe gaan, antwoordt de Zwaluwman dat ze een vogel moeten redden waar de Beren (de Russen) en de Wolven (de Duitsers) op jagen. De Zwaluwman is een mysterieuze man die nooit over zijn verleden vertelt en wie hij is. Reb Hirschl confronteert hem hier mee, maar slaagt er niet in de façade te breken.

Zwakheid
De Zwaluwman beschouwt vriendschap als een teken van zwakte en is dan ook niet blij met de vriendschapsrelatie tussen Anna en Reb Hischl.

Hoop
Anna wil samen met de Zwaluwman in leven blijven, ondanks de realiteit waar ze mee geconfronteerd wordt. Ook al weet ze dat Reb Hirschl een gevaar zou kunnen betekenen, maakt ze zich zorgen om zijn lot en wil ze dat hij mee gaat met hen ondanks de waarschuwingen van de Zwaluwman en hoopt ze zo dat ook hij in leven kan blijven.

Anna hoopt dat de twee mannen wel op een of andere manier gaan overeenkomen, dat de Zwaluwman evenveel geduld gaat hebben met Reb Hirschl zoals hij met haar in het begin had. Maar de Zwaluwman doet geen enkele moeite naar de man toe, integendeel.

Titelverklaring en boekomslag

Op de boekomslag zie je een kind dat door een raam kijkt, waarin je enkel een zwaluw ziet. Dit kan wijzen op Anna, die vastzit in de oorlog en kijkt naar de toekomst met haar Zwaluwman. De titel is een evidente verwijzing naar de man die Anne mee op sleeptouw neemt.

Structuur en perspectief/vertelwijze

Het boek is opgedragen aan Sophie 'Sunnie' Tart. Het verhaal bestaat uit zeven hoofdstukken en een epiloog - De onzekerheidsrelatie. Elk hoofdstuk heeft een titel, die een verwijzing is naar de inhoud van dat hoofdstuk, hoofdstuk een - Wat zeg je? - hoofdstuk twee - Volg de leider, hoofdstuk drie - Een les in de dierkunde, hoofdstuk vier - De man die zijn geweer kuste, hoofdstuk vijf - Migratiepatronen, hoofdstuk zes - Wat krijg ik in ruil?, hoofdstuk zeven - Bedreigde diersoort. De hoofdstukken zijn in derde persoon geschreven, waarin je het standpunt van Anna krijgt.

Thema

Stille waters, diepe gronden.

Tijd en plaats

Het verhaal speelt zich af in 1939 en de daaropvolgende jaren, onder andere tijdens de operatie Barbarossa, de grootste militaire operatie ooit waarin Hitler de Sovjet-Unie binnenvalt. Zowel in Polen, Duitsland en Rusland gaat het verhaal door.

Evaluatie

Taal is een belangrijk standpunt in dit boek, naast de taalkennis van de hoofdpersonages, heb je de lichaamstaal die veel aandacht krijgt aangezien de hoofdpersonages weinig gesprekken voeren. Gavriel Savrit is er in geslaagd om een donker verhaal zo beeldend te schrijven, dat je als lezer verrast wordt door de verschillende lagen die in het verhaal zitten. Het boek zit onder de categorie young adult, maar als volwassene kan je er evenveel van genieten. Een echt taalpareltje.