Leren snellezen: lezen in clusters

Als je voor je werk of school veel moet lezen, is het handig dat je snel en begrijpend kunt lezen. Als je leert lezen op school, leer je dat je de tekst woord voor woord leest. Misschien lees je de woorden in gedachten hardop. Dit werkt vertragend omdat spreken veel langzamer gaat. Door woorden in groepen te leren lezen, kun je in één oogbeweging een cluster woorden lezen. Het in gedachten hardop lezen, zul je moeten uitschakelen. Als je in clusters leest, kun je veel sneller lezen, tot wel meer dan 400 woorden per minuut.

Vocaliseren

Als kind zijnde op de lagere school leerde je misschien wel lezen per lettergreep. Dit was nodig om woorden te leren begrijpen. In de klas moest je misschien de woorden hardop voorlezen. Zo heb je geleerd om in gedachten de woorden uit te spreken en misschien doe je dan vele jaren later nog steeds. Sommige mensen bewegen zelfs hun mond mee tijdens het lezen van de tekst en spreken het bijna hardop uit. De woorden horen in gedachten wordt ook wel vocaliseren genoemd.

De basis van het snellezen

Om te leren snellezen, zul je het vocaliseren moeten afleren. Dit remt het lezen behoorlijk af. Een gemiddelde spreker kan zo’n 150 tot 200 woorden per minuut spreken. Als je leert snellezen en er ervaren in wordt, kun je wel meer dan 400 woorden per minuut lezen. Het vocaliseren afleren kost waarschijnlijk veel moeite, je zult veel moeten oefenen. Probeer je mond niet te gebruiken om woorden uit te spreken en richt je alleen op het opnemen van de tekst met je ogen. Probeer de zinnen niet woord voor woord te lezen, maar lees ze in clusters. Daarnaast moet je zorgen voor een grote woordenschat zodat je woorden makkelijker herkent als je ze ziet staan. Als de tekst over een onderwerp gaat waar je veel vanaf weet, zul je sneller kunnen lezen dan een tekst die je niet begrijpt en moeilijk vindt.

Detailblik en perifere blik

Een mens heeft twee manieren van kijken, ook als er niet wordt gelezen. Je kunt kijken met een detailblik waarbij je recht naar iets kijkt. Hierbij gebruik je een bepaald deel van je netvlies in het oog, zodat je iets kunt waarnemen tot in de kleinste details. Een andere manier van kijken is met je perifere blik. Hierbij zie je wat minder scherp en het omvat het gebied dat buiten het detailgebied ligt. Je kunt ook kleuren en randen minder goed waarnemen. Dit komt omdat de zintuigcellen die dit waarnemen minder dicht op elkaar zitten. In dit gebied kun je wel snel bewegingen waarnemen en zowel links, rechts, boven als onder de detailblik waarnemen.

Lezen met perifere blik

Als je in clusters leest, lees je niet alleen woorden die zich in je detailblik bevinden, maar ook in het perifere gebied. Niet alleen de woorden horizontaal vallen in de perifere blik, maar ook de woorden die verticaal staan. Je blik valt ook op de regels boven en onder de regel die je leest. Het is kwestie van concentratie op hetgeen wat je wilt lezen. Richt je op de woorden die je in een oogbeweging opneemt en gebruik je perifere blik om meerdere woorden tegelijk op te nemen. Je blikveld wordt steeds breder en door te oefenen kun je steeds meer woorden tegelijk opnemen. Als je jezelf alleen focust op de woorden in een oogbeweging, zul je steeds sneller lezen en de tekst begrijpen. Je hersenen kunnen meerdere woorden tegelijk verwerken.

Woorden herkennen aan vorm

Als je niet meer vocaliseert en de clusters woorden alleen via je ogen opneemt, zie je de woorden niet meer letter voor letter, maar als een geheel. Daarom is het belangrijk om over een grote woordenschat te beschikken. Op het moment als je een woord tegenkomt die je niet kent, ga je het letter voor letter bekijken. Mocht je een woord goed kennen, zul je het op een gegeven moment herkennen aan de vorm.

Clusterlezen

Als je in clusters leest, lees je per oogbeweging meerdere woorden van een regel. Het is een hele andere manier van lezen en het kan een grote omschakeling zijn. Een ervaren snellezer kan wel ruim 15 woorden per oogbeweging in één keer opnemen. Als je het vocaliseren hebt losgelaten, zul je geen tijd kwijt zijn om de woorden in gedachten uit te spreken en versnel je automatisch. Als je jezelf hierin wilt ontwikkelen, zul je veel moeten lezen en oefenen. Probeer het eens uit met een krantenartikel. Deze zijn meestal in smalle kolommen weergegeven, waardoor je een regel misschien wel in één oogbeweging kunt opnemen. Je hersenen zijn in staat de reeks woorden te verwerken, waardoor je niet woord voor woord leest, maar eigenlijk gedachte voor gedachte.

Je leesblik verbreden

Om je blikveld zo breed mogelijk te maken, kun je het volgende doen: begin een regel niet te lezen vanaf het eerste woord aan de linkerkant, maar verplaats je detailblik een stukje naar rechts. Probeer een regel te beginnen op ongeveer één derde deel van de zin. Vertrouw op je perifere blikveld om de woorden die aan de linkerzijde staan ook op te nemen. Als je dit goed beheerst, kun je zowel links als rechts van je detailblik een aantal woorden opnemen. Het gaat niet vanzelf: oefening baart kunst.

Lees verder

• Snellezen: oude leesgewoonte afleren
• Hoe kun je sneller leren lezen: de basis