Maak de geschiedenis actiever!

Het bestuderen van geschiedenis is heel wat meer dan het in je hoofd stoppen van allerlei jaartallen met de bijpassende gebeurtenissen. Het is veel interessanter om je af te vragen hoe mensen in een bepaalde tijd leefden. Hoe woonden ze, over welke materialen en gereedschappen konden ze beschikken? Hoe werkten ze? Geschiedenisonderwijs dat met deze vragen rekening houdt is veel uitdagender, leuker en actiever!

Boeiende geschiedenis

De geschiedenis zit vol met boeiende verhalen. Natuurlijk zijn er de grote gebeurtenissen, die samenhangen met veroveringen, koningen, keizers of pausen. De opvolging van de ene koning naar de andere, veldslagen, oorlogen, het is een bont geheel van spanning! Maar geschiedenis is meer, bevat veel meer dan dat. Er leefden heel wat meer gewone mensen dan hertogen, graven of koningen. Het dagelijks leven van de gewone man bevat net zoveel spanning en dramatiek, bevat net zo goed verhalen die de moeite waard zijn om te vertellen.

Kinderen

Een leraar die de kinderen in de klas alleen maar vol stopt met jaartallen en grote gebeurtenissen mist een belangrijk stuk. De kinderen hebben geen idee gekregen van het normale leven in bijvoorbeeld de achttiende en negentiende eeuw, en tonen zich steeds oprecht verbaasd als ze horen dat niet iedereen in die tijd over internet, computers en smartphones beschikte. Dat roept reacties op als: “Wat een ellende! Moesten ze dan in die tijd de hele tijd alleen maar voor de televisie hangen?” Kortom, kinderen hebben geen enkel reëel beeld van het werkelijke leven in die tijd.

Van passief naar actief

Gelukkig zijn er tegenwoordig nog maar weinig leraren die zich in hun geschiedenisonderwijs beperken tot een tijdlijn met enkel jaartallen. In hun geschiedenislessen heeft het verhaal als medium om de historie levend te krijgen, weer opnieuw een plaatsje gekregen. Via animaties, verhalen en filmpjes kun je een beeld gevormd krijgen. Het nadeel van dit soort informatiemateriaal is, dat het passief is. Het blijft bij horen, zien en lezen. Passieve kennis beklijft niet, na verloop van tijd weet je gewoon niet meer zo goed hoe het allemaal zat. Kennis waar die je actief hebt verwerkt, onthoud je veel langer en beter. Is er niet een manier om de kennis actief te krijgen? Van horen naar vertellen, van zien naar laten zien, van lezen naar schrijven.

Muurkrant

We zoeken naar activiteiten, waarbij de kinderen zelf de kennis gaan verwerken. Zelf gaan schrijven en tekenen over een bepaalde periode, zelf erover gaan vertellen. We maken de kennis van passief voortaan actief. Een van de middelen, die je kunt gebruiken om kennis van passief naar actief te krijgen, is de thematische muurkrant, of het thematische stripverhaal. Goed beschouwd een mengvorm van deze beide. In het kort:

• Je kiest een thema, bijvoorbeeld ‘wonen’
• Met je groepje maak je een aantal deel-bladen, die naast elkaar worden opgehangen.
• Op elk blad laat je zien hoe mensen woonden in een bepaalde tijd. Spreek af welke tijden aan de orde moeten komen, bijvoorbeeld: prehistorie, middeleeuwen, de vroeg-moderne tijd, de negentiende eeuw, begin van de twintigste eeuw, het heden. Elk lid van het groepje neemt een andere tijd voor zijn rekening.

Het deel-blad

Op het blad komt een tekening, waarop je kunt laten zien hoe de mensen in de door jou uit te werken tijd leefden. Boven de tekening noem je die tijd. Onder de tekening komt een beschrijving. Hierin kunnen verschillende elementen worden benoemd:

• Het huis. Waarvan is het gemaakt? Wie woonden er in een huis? Het gezin of misschien een hele familie?
• Het dorp of stad. Vertel iets over de bouwmaterialen, de straten, winkels, etc.
• Organisatie en structuur. Wie is de baas? Wordt er gevochten? Hoe veilig leefde men?
• Overig. Misschien wil je nog iets meer vertellen.

Presenteren

Na het maken van de gezamenlijke muurkrant of stripverhaal, heb je een reeks van bladen gekregen, waarop het wonen in verschillende tijdvakken is uitgebeeld. Door het tekenen en schrijven is de kennis over het wonen al actief geworden. Nu gaan de groepsleden hun werk aan elkaar presenteren, of misschien wel aan de hele klas of groep. Bij het presenteren hebben ze houvast aan het blad dat ze zelf hebben gemaakt. Voordelen:

• Presenteren is een taalvaardigheid, die hierdoor wordt gestimuleerd en geoefend.
• Door het presenteren wordt de kennis opnieuw actiever gemaakt.

Thema’s

In de tekst hierboven is het thema wonen genoemd. Op dezelfde manier kun je ook andere thema’s aanpakken, zoals:

• Beroepen
• Eten en drinken
• Het leger
• Onderwijs en scholen
• Spelen
• Uitvindingen

De lijst is uiteraard nog veel verder uit te breiden.

Resultaten

Kinderen, die zelf kennis hebben verwerkt en gepresenteerd, zullen gemiddeld hogere resultaten halen, dan kinderen die alleen hebben geluisterd of gelezen. De kennis is beter geïntegreerd, beter begrepen.

Lees verder

• Een maquette van Tijd
• Een draadje van tijd
• Een kijkdoos in tijd
• De tijd in vakken