Een kijkdoos in tijd

In vroeger tijden zag het leven er anders uit, met minder of andere hulpmiddelen. Maar het is best lastig je een beeld te vormen van het leven in een andere periode. Dat geldt voor kinderen nog veel sterker. Plaatjes helpen bij het verkrijgen van inzicht, zelf werken met de plaatjes nog veel meer. Breng de geschiedenis tot leven, maak een echte tijd-kijkdoos! Leuk om samen met je kind te maken!

Landschap

We zien het landschap om ons heen vaak als een constante factor. Natuurlijk weten we, dat door de aanleg van wegen, spoorlijnen, woonwijken en industrieterreinen er regelmatig grote veranderingen in het landschap plaatsvinden, maar in grote lijnen gaan we uit van een bepaalde ‘natuurlijke constante’. Op de wat langere termijn is dat niet terecht. Onze streken hebben periodes gekend met een ander klimaat, en dus een andere flora en fauna. Zou je ineens in zo’n periode worden getransporteerd, dan zou je het landschap waarschijnlijk niet als ‘Nederlands’ of ‘Belgisch’ herkennen. Bijvoorbeeld de periode van zo’n twaalfduizend jaar voor Christus, toen hier een ijstijd heerste. Of een paar duizend jaar later, toen de temperaturen sterk begonnen op te lopen.

Menselijke bewoning

Het klimaat bepaalt welke vegetatie en welke dieren kunnen overleven. En dat heeft weer consequenties voor de mensen die op dat moment leven. Mensen die het spoor volgen van de grote grazers om hierop voor het vlees te jagen, moeten een flexibele woonplek hebben. Ze moeten snel kunnen opbreken. In periodes dat de natuur veel voedsel opbrengt, is een nomadisch bestaan minder hard nodig, en kunnen woningen worden gebouwd die langer meegaan.

Inzichtelijk maken

Het is voor volwassenen vaak al erg lastig een beeld te creëren van de leefomstandigheden in een bepaalde periode van de geschiedenis. Voor kinderen is dat nog veel lastiger. Het vraagt een bepaalde mate van abstract denken. Voor een beter inzicht wordt daarom veel gewerkt met foto- en filmmateriaal. Rollenspelen en animaties geven een mooi beeld van de leefomstandigheden. Maar dit alles is een passieve manier van kennisverwerving. Voor een nog beter inzicht kun je kinderen de kennis actief laten verwerken. Het geschiedenisonderwijs dient hierop in te spelen.

Maak een kijkdoos!

Een van de manieren waarop kinderen actief met beeldmateriaal uit andere periodes kunnen omgaan, is het maken van een kijkdoos. Kinderen verzamelen afbeeldingen, die samen een compleet en samenhangend geheel uit de historie kunnen verbeelden. Door het zelf zoeken van passende afbeeldingen en deze te combineren tot een tafereel, vergroten kinderen hun inzicht in de betreffende tijd-periode.

Hoe maak je een kijkdoos?

Voor een historische kijkdoos heb je een aantal dingen nodig, waar je heel gemakkelijk aan kunt komen:

• Doos, bijvoorbeeld een schoenendoos
• Gekleurd papier
• Afbeeldingen, foto’s
• Eventueel tekeningen
• Eventueel zand, stukjes mos, hout, steentjes, e.d.

Het plan: de doos

Maak aan de voorzijde van de doos een kijkgat. Hier kijk je doorheen om naar het historische tafereel te kijken. In de doos is het nu nog erg donker, maar daarom aan de bovenkant in de doos ook een gat, waardoor het licht naar binnen kan vallen. Het geeft een mooi effect, als het kijkgat wordt beplakt met licht-doorlatend papier. Helemaal mooi, als het lichtblauw is, dat geeft bij het kijken naar het tafereel het effect van een blauwe lucht.

Het plan: de bodem

Op de bodem van de doos maak je een mooie ondergrond. Speelt je historische tafereel zich af in een stad, de ijstijd of de tijd van de Hunebedbouwers? Pas je ondergrond hierop aan. Gebruik afbeeldingen, gekleurd papier, zand of steentjes om een realistische ondergrond te maken. Plukjes mos kunnen struiken lijken, als je plukjes mos op een takje plakt, kun je boompjes maken. De achter- en zijwanden van de doos beplak je met uitzichten, zoals een bos, weidevelden, of huizen. Dat ligt natuurlijk aan het onderwerp van je kijkdoos.

Het plan: de inhoud

Zoek afbeeldingen, waarmee je de kijkdoos gaat vullen. Tijdschriften kunnen een bron zijn, maar ook het internet staat vol met bruikbare plaatjes. Let er een beetje op, dat de afmetingen bij elkaar kloppen. Zorg dat er aan de onderkant van het figuurtje een plakstrookje is. Vouw het plakstrookje om, en plak het strookje vast aan de bodem. Zo blijven je figuurtjes goed staan. Zet de figuurtjes, vanaf het kijkgat gezien, in de achterste helft van de doos. Dat kijkt prettiger. Controleer regelmatig of de figuurtjes goed staan, door zelf door het kijkgat te kijken. Soms staan de figuurtjes onbedoeld voor elkaar, of zie je onbedoelde achter- of zijkanten.

Klaar: deksel erop!

Als alle figuurtjes en afbeeldingen goed staan en alles helemaal klopt, kan het deksel met het beplakte lichtvenster er op worden geplaatst. Controleer nu of alles echt in orde is. Laat anderen naar je werkstuk kijken, je hebt een echte tijd-kijkdoos gemaakt!

Lees verder

• De tijd in vakken