mijn kijk op

Engels in de kleuterklas: een goed idee!

Op 19 juni 2008 stelde de Onderwijsraad voor om het onderwijs in het Engels te vervroegen voor scholen die dat willen. Engelse les kan dan al in de kleuterklas beginnen met spelenderwijs leren. Instinctief zijn veel mensen tegen dit plan, want waarom zou je kleuters met zoiets belasten? Deze mensen vergeten dat kleuters taal leren op een heel andere manier dan volwassenen.

• Hoe kleuters taal leren
• Tegenargumenten
• De echte bezwaren

Hoe kleuters taal leren

Een kleuter is gefascineerd door de wereld om hem heen en stelt honderden vragen. Het kind is bezig de zaken in de wereld te benoemen en met anderen interactie aan te gaan. Een kleuter die Nederlands leert van zijn ouders en onderwijs krijgt in die taal, pikt zonder speciale instructie de taal op. Er komen geen grammatica, spellingsregels en woordjes stampen bij aan de pas. Dit zijn strategieën die volwassenen toe moeten passen, omdat ze taal niet meer automatisch oppikken zoals kleuters.

Het is wetenschappelijk vele malen bewezen dat kinderen veel beter en sneller een taal leren dan volwassenen. Zeer waarschijnlijk komt dit doordat jonge kinderen optimaal toegerust zijn om taal te leren; een vermogen wat we in de loop der jaren verliezen. Dit principe wordt de kritische periode genoemd; een periode waarin de gevoeligheid voor een bepaald te leren element het hoogst is. Dit bestaat niet alleen voor taal, maar ook voor motorische vaardigheden zoals kruipen, lopen, de vingers gebruiken, enz. Als een kind in die periode die vaardigheid niet aanleert, zal het heel moeilijk worden om dit op latere leeftijd nog onder de knie te krijgen. En voor taal geldt dus hetzelfde. Volwassenen moeten veel moeite doen om een nieuwe taal te leren, maar kleuters zijn net sponzen; ze zuigen het in zich op. Het is dus een perfect idee om al op die leeftijd met een vreemde taal te beginnen.

Tegenargumenten

Instinctief reageren mensen negatief op het voorstel, maar de tegenargumenten zijn allemaal eenvoudig te ontkrachten.

Laat ze toch kind zijn!

Mensen denken dat de kleuters grammatica gaan krijgen of woordjes moeten stampen, omdat dit hun eigen ervaring is met taal leren. Behalve dat kleuters dit helemaal niet kunnen, hebben ze dat helemaal niet nodig. Ze kunnen zonder moeite een taal oppikken. De vreemde taal wordt spelenderwijs aangeleerd bijvoorbeeld via liedjes. Het is juist goed om kleuters al vroeg aan dit soort prikkelingen bloot te stellen.

Eerst maar eens goed Nederlands leren!

Bij kleuters is dit argument totaal onzinnig. “Goed Nederlands” zullen ze pas na zo’n acht tot tien jaar leren via het natuurlijke taalleerproces. Betekent dit dat we moeten wachten met een nieuwe taal tot het leren van de eerste voltooid is? Helemaal niet! Kinderen zijn prima in staat om twee talen tegelijk te leren, zelfs drie of vier. Vermenging van de talen zal in het begin een beetje voorkomen, maar kinderen kunnen goed onderscheid maken tussen de twee (of drie of vier) talen die ze tegenkomen. Kinderen die Limburgs of Twents dialect spreken thuis, kunnen dat toch ook uit elkaar houden? En dan hebben we het over talen en dialecten die veel nauwer met elkaar verwant zijn dan Nederlands en Engels.

En Duits of Frans dan?

De Onderwijsraad erkent dat in sommige gebieden van Nederland Duits of Frans een betere keuze zullen zijn.

Kunnen we niet beter Chinees kiezen?

Gelet op de opkomst van China, is dit misschien een valide argument. Het gaat alleen voorbij aan drie belangrijke punten. Allereerst is Chinees in Europees verband (waar Nederland het meeste mee te maken heeft) niet praktisch. Ten tweede zijn de Chinezen momenteel druk doende om Engels te leren om internationaal mee te kunnen, dus is Chinees helemaal niet zo hard nodig als men denkt. Als laatste is het praktisch onmogelijk, want waar moeten we de basisschooldocenten vandaan halen met fatsoenlijk Chinees?

En de volgende stap is Arabisch!

Dit argument uit de Geert Wildershoek raakt kant nog wal. Het is gebaseerd op de totaal onlogische opvatting dat de Arabische wereld en Arabische mensen ons gaan overheersen. Momenteel is 6% van de Nederlandse bevolking van Arabische komaf, dus het is complete onzin om te verwachten dat zij de overige 94% gaan overheersen. Persoonlijk juich ik alle vormen van diversiteit toe. Als we kleuters al kennis laten maken met een cultuur die soms om de hoek zit, voeden we begripvolle mensen op die bereid zijn tot dialoog. Door afstand te creëren maken we de integratieproblemen alleen maar erger. Als we onszelf op een voetstuk zetten en roepen “Hier moet je bij willen horen”, is het dan vreemd dat mensen voor het tegenovergestelde kiezen? We hoeven ons voetstuk niet te verlagen, maar we kunnen de klim wel stukken makkelijker maken door een trap te bouwen. En dat doen we niet door “hen” overal de schuld van te geven.

De echte bezwaren

De veelgehoorde tegenargumenten laten zien dat mensen bang zijn voor elke vreemde invloed in de Nederlandse cultuur of verkeerde opvattingen hebben over hoe kinderen taal leren. De echte problemen met het voorstel liggen echter bij Nederland zelf.

Wanneer en hoe

Er staat al genoeg voor kleuters op het programma zonder daar nog veel aan toe te voegen. Engelse les gaat dus ten koste van iets anders. De Onderwijsraad stelt voor om bijvoorbeeld gym of handvaardigheid in het Engels te geven. Op die manier is er geen grote druk om belangrijke concepten (denk aan: rekenen of biologie) te leren via de nieuwe taal, maar is het een leuke variatie.

De leraar

Het grootste probleem ligt bij de leraar, want de meeste kleuterjuffen en –meesters zijn geen sterren in Engels. Het heeft natuurlijk geen zin om kleuters steenkolenengels aan te leren. Kunnen we dat de docenten kwalijk nemen? Niet altijd, want de Pabo’s versloffen op het Engels met een aantal instellingen waar geeneens meer een docent Engels in dienst is. Voordat het voorstel van de Onderwijsraad kan worden doorgevoerd, zal dit eerst moeten veranderen.

Lees verder

• Engelse grammatica: Waarom heb je "do" nodig?
• Engelse onregelmatige werkwoorden (irregular verbs) leerhulp
• Engelse uitspraak