Chinees leren op de middelbare school

Vanaf 2017 wordt Chinese taal en cultuur een examenvak op het voortgezet wetenschappelijk onderwijs (vwo). Staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft naar aanleiding van een examenpilot tussen 2010 en 2013 besloten dat vwo-leerlingen op het middelbaar onderwijs de taal moeten kunnen leren. Het wordt onderdeel van de examenstof als tweede moderne vreemde taal naast het Engels en kan daarmee de Franse of Duitse taal als examenvak vervangen. Middelbare scholen zijn echter niet verplicht de Chinese taal en cultuur aan te bieden.

Chinees als examenvak

De Chinese taal en cultuur wordt vanaf 2017 een examenvak voor vwo-leerlingen op middelbare scholen. Het wordt een tweede vreemde taal naast het Engels en kan dus de Franse of Duitse taal vervangen als keuzevak. Er kan schoolexamen in worden gedaan, maar er is in 2015 nog geen door cito ontwikkeld centraal examen beschikbaar. Volgens de Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) zou de invoering van een centraal examen de betrouwbaarheid van het behaalde niveau waarborgen en de Chinese taal dezelfde status geven als de andere moderne vreemde talen. Middelbare scholen krijgen de mogelijkheid om leerlingen kennis te laten maken met de Chinese taal en cultuur, maar zijn hiertoe niet verplicht, net zoals bij het aanbieden van Spaans of Russisch. Dit komt omdat niet alle middelbare scholen de middelen en docenten hebben of omdat er te weinig belangstelling is van leerlingen.

Volgens Sander Dekker is de Chinese taal een belangrijke taal om te leren, aangezien de economische en politieke invloed van China op de wereld groeit. De arbeidsmarkt en de samenleving globaliseren en China is een belangrijke handelspartner van Nederland (en de grootste ter wereld). Nederlandse bedrijven en instellingen hebben contacten met Chinese actoren en het is volgens de Staatssecretaris belangrijk om deze relaties te onderhouden en bevorderen. Hiervoor is een beheersing van de Chinese taal en kennis van de Chinese cultuur een vereiste. Daarnaast is het niveau dat in het examenjaar is behaald te laag om Chinese literatuur in de oorspronkelijke taal te kunnen lezen. Daarom wordt het examenvak ook geen Chinese taal en literatuur genoemd (zoals dit bij de andere taalvakken wel het geval is), maar Chinese taal en cultuur. Ongeveer 20% van het vak wordt aan de Chinese cultuur besteed en 80% aan de Chinese taal.

Pilot

Vanaf 2010 tot 2013 hielden tien middelbare scholen een pilot met het leren van de Chinese taal onder Stichting Leerplanontwikkeling (SLO). In de vrije ruimte gaven zij les in het vak en ontwikkelden ze een leerplan om Chinese taal en cultuur in het gehele vwo te kunnen onderwijzen. De SLO, de deelnemende scholen en de leerlingen waren in 2013 zeer positief. Aangezien de pilot was geslaagd en het leren van de Chinese taal als levensvatbaar wordt gezien, kan het vak vanaf 2017 - met goedkeuring van Sander Dekker, de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap - een officieel examenvak worden. Ook al wordt de vwo-leerlingen hierbij een redelijk niveau Chinees aangeleerd, dit niveau is wel lager dan het niveau van andere vreemde talen op het vwo (namelijk ongeveer A2 ten opzichte van het B2-niveau dat verwacht wordt bij andere vreemde talen), aangezien Chinees een moeilijke taal is om te leren. Docenten vonden tijdens de pilot dat het vak een hogere studiebelasting vraagt van leerlingen en dat het moeilijker is aan te leren dan andere moderne vreemde talen.

Waarom is Chinees zo moeilijk om te leren?

Er zijn een aantal redenen waarom Chinees moeilijker is om te leren dan de andere moderne vreemde talen op de middelbare school. Ten eerste moeten er bij het examenvak Chinese taal en cultuur de Chinese tekens worden geleerd. Het afwijkende karakterschrift kost enige tijd om te leren, waardoor het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ervoor gekozen heeft om het examenvak vanaf 2017 alleen nog maar in het vwo in te voeren. Daarnaast is Chinees een toontaal, wat betekent dat de betekenis van woorden afhangt van de manier waarop een woord wordt uitgesproken. Dezelfde woorden betekenen dus iets anders als er sprake is van een ander toonverloop. Zo betekent de lettergreep 'pao', lange jurk als deze met een stijgende toon wordt uitgesproken en blaar als deze met een dalende toon wordt uitgesproken. Aangezien veel Europese talen geen toontalen zijn, kost het veel tijd en inspanning om dit te leren. Met de Chinese taal wordt trouwens het Mandarijn bedoeld, wat de nationale taal is van China. China kent echter tientallen talen (bijvoorbeeld het Kantonees) en ongeveer 400 miljoen Chinezen beheersen de Chinese taal niet.