De omstandigheden creëren om optimaal te kunnen schrijven

Om teksten te schrijven is het belangrijk dat je de juiste omstandigheden creëert om te schrijven: dat komt zowel de kwantiteit als de kwaliteit ten goede. Kernwoorden daarbij zijn: rust en ruimte en het beperken van afleiding. Voor wat betreft dat laatste is maar de vraag of de computer wel zo'n geweldig hulpmiddel is. Ook wanneer het niet mogelijk is om in de ideale omstandigheden te schrijven, is het zaak om je ideeën vast te leggen: zorg daarom dat je altijd pen en papier bij je hebt. Of het nu gaat om het schrijven van een boek, een lang artikel, een scriptie of een andere tekst: wanneer je een langere tekst moet schrijven, kost dat veel tijd. Het is daarom belangrijk om de juist omstandigheden te creëren voor het schrijven. Op die manier probeer je zoveel mogelijk externe factoren te beheersen, zodat jij je volledig op het schrijfproces kunt storten.

Rust voor een optimaal schrijfproces

De menselijke geest functioneert het beste wanneer hij zich op één ding tegelijk kan concentreren. Hoewel er mensen zijn die het tegendeel beweren, zijn onze hersenen er niet op gemaakt om meerdere dingen tegelijk te doen; althans geen dingen die geen verband met elkaar houden. Voor schrijven geldt dit ook zeker. Schrijven vergt veel van onze aandacht: je moet niet alleen bedenken wat je wilt vertellen, maar vervolgens ook hoe je dat wilt vertellen.

Een eerste vereiste voor het schrijven is daarom het creëren van rust. Zorg ervoor dat je in een kamer zit waar je niet gestoord wordt (in ieder geval voor een bepaalde periode) door huisgenoten, collega's of anderen. Bedenk dat je niet alleen gestoord kunt worden door mensen die fysiek aanwezig zijn, maar ook door telefoon of e-mail. Zorg er daarom voor dat ook je telefoon en de melding voor nieuwe e-mails uit staan. Wanneer je thuis werkt, kun je niet alleen last hebben van mensen, maar mogelijk ook van huisdieren: een kat die op je schoot springt en niet van plan is daar weg te gaan, of een hond die het nodig vindt om uitgelaten te worden. Zorg ervoor dat dit je niet kan gebeuren en dat je je verplichtingen jegens je huisdieren voor of na het schrijven vervult.

Overigens kun je niet alleen door externe factoren worden afgeleid, minstens zo belangrijk is rust in je hoofd. Het is daarom belangrijk dat je andere activiteiten afrondt voordat je begint met schrijven, dan hoef je daar niet meer aan te denken. Uiteraard is het niet mogelijk om alles te doen voordat je gaat schrijven, want dan zou je nooit aan het schrijven toekomen. De taken die blijven liggen, kun je daarom op een lijstje schrijven: dan heb je ze daar geparkeerd om later weer op te pakken; tijdens het schrijven hoef je er geen aandacht aan te schenken.

Ruimte om te kunnen schrijven

Een opgeruimd bureau en een opgeruimde kamer werken erg prettig. Wanneer je ruimte om je heen hebt, schep je ook ruimte in je hoofd: ruimte die nodig is om creatief aan de slag te kunnen. Daarnaast geeft ruimte op je bureau je de mogelijkheid om meerdere boeken en notitieblokken op te hebben liggen. Dat werkt veel prettiger dan wanneer je telkens moet graven naar het juiste boek of de juiste aantekeningen.

Computer of papier

Een computer is een ideaal hulpmiddel bij het schrijven. Het geeft je de mogelijkheid om fouten eenvoudig op te sporen en te verbeteren; je kunt makkelijk in verschillende documenten tegelijkertijd werken; en wanneer je je er in oefent kun je sneller typen dan schrijven, zodat je productiever kunt zijn dan met pen en papier. Een computer biedt echter ook veel afleiding: e-mail, social media en een heel internet vol met informatie kunnen een grote verleiding vormen wanneer je even bent vastgelopen in het schrijven. Veel schrijvers (professioneel, student en amateur) verliezen uren aan schrijftijd door de afleiding die de computer hen biedt. Daarnaast kan de computer de creativiteit belemmeren: voor veel mensen draagt het schrijven met pen en papier bij aan het creatieve van het schrijfproces, terwijl het typen op de computer als mechanisch wordt ervaren.

Wanneer je op de computer wilt werken, maak hier dan een bewuste keuze van en wees je bewust van de nadelen. Wees in ieder geval streng voor jezelf wanneer het gaat om afleiding op de computer: spreek met jezelf tijden af waarop je je mail mag checken of op internet mag surfen.

Als je voor pen en papier kiest, zorg er dan voor dat je je papieren goed documenteert. Het gevaar om iets kwijt te raken of het in de massa niet terug te kunnen vinden, is bij papier veel groter dan bij computers.

Persoonlijke voorkeuren en gekkigheden rondom het schrijven

Ideale omstandigheden om te kunnen schrijven zijn heel persoonlijk. Het is belangrijk om te ontdekken wat jij persoonlijk prettig vindt. Als het enigszins mogelijk is probeer dan aan je eigen behoeften te voldoen. Wanneer jij het beste 's nachts kunt werken en dit is te regelen met andere werkzaamheden en je sociale omgeving, doe dit dan. Als je liever overdag achter je bureau zit met de gordijnen dicht in je pyjama, geef daar dan aan toe.

Het gaat er niet om hoe andere schrijvers het doen, of hoe het hoort, maar om wat voor jou het prettigst is; wat het meeste oplevert aan tekst in kwantiteit en kwaliteit.

Blijven schrijven: geen onderbrekingen

Schrijven werkt het best wanneer je het lang achter elkaar doet. Wanneer je lang aan hetzelfde stuk werkt, zit je helemaal in je eigen verhaal en zijn de verbanden het duidelijkst. Daarom is het belangrijk dat je alles wat je nodig zou kunnen hebben, binnen handbereik hebt: je eerdere versies van de tekst, aantekeningen, een woordenboek, een synoniemenwoordenboek, etc.

Het is overigens niet de bedoeling dat je je woordenboeken telkens gebruikt. Het is vooral belangrijk om te blijven schrijven; taal- en grammaticafouten kun je er ook later nog uithalen. Ook de schrijfstijl kun je in latere versies nog verbeteren. Als je bezig bent een nieuw stuk te schrijven, dan is het zaak om door te gaan en zoveel mogelijk relevante tekst te produceren. Wees je er daarbij van bewust dat dit niet de definitieve versie wordt: je kunt er later nog zo vaak aan sleutelen als je wilt (of zo lang als je tijd hebt). Maar bij het schrijven van een eerste versie van een stuk is het voor jezelf vooral erg lekker wanneer je zoveel mogelijk pagina's tekst vol schrijft. Op die manier heb je de volgende keer ook iets waar je flink aan kunt schaven.

Ook schrijven in minder ideale omstandigheden

Wanneer je jezelf tot doel hebt gesteld om een tekst af te krijgen, is het goed om vaste tijden voor het schrijven aan te houden. Op die manier creëer je voor jezelf en je omgeving een duidelijke structuur waarin jij in de gecreëerde omstandigheden aan de slag kunt. Helaas zul je op deze vaste tijden niet altijd de inspiratie en de creativiteit hebben die je eigenlijk zou willen. Andersom kun je juist inspiratie opdoen op tijden en plekken waar het niet heel goed uitkomt. Om hier toch van te kunnen profiteren is het belangrijk om op zoveel mogelijk plekken pen en papier bij de hand te hebben: naast je bed, in de auto of op de fiets, tijdens het boodschappen doen; op allerlei momenten kunnen er ideeën in je opkomen: zorg dat je die vastlegt.

Als je geen pen en papier bij de hand hebt, zet je ideeën dan in je telefoon; of schaf een voicerecorder aan om je ideeën op te nemen om ze later uit te werken. Er zijn in deze wereld al heel wat goede ideeën verloren gegaan, omdat de bedenker ervan geen pen en papier bij zich had. Zorg dat jou dit niet overkomt!

Lees verder

• Schrijven: van kladversie naar definitieve versie
• Betere teksten leren schrijven
• Writer's block: nieuwe inspiratie door free writing
• Efficiënt werken door een opgeruimde werkplek
• Efficiënt werken: Productief en efficiënt je dag door komen