Beginnen met schrijven en blijven schrijven

Beginnen met schrijven is voor veel mensen moeilijk. Het schrijven van een rapport, brief, scriptie, boek of CV wordt vaak vooraf gegaan door een periode van uitstellen: niet beginnen met schrijven omdat er eerst andere zaken gedaan moeten worden. Hoewel er altijd redenen zijn voor het uitstellen van schrijven, zijn deze eigenlijk nooit goed genoeg om echt niet aan het schrijven te beginnen. Vrijwel elke dag is er namelijk wel een klein beetje tijd om te schrijven; je hoeft niet altijd lappen tekst te produceren. En teksten hoeven ook zeker niet perfect te zijn. Schrijven kan (of moet) namelijk altijd gevolgd worden door herschrijven, waardoor de kwaliteit van de tekst verbeterd kan worden.

Stop met uitstellen van schrijven

Er zijn veel zaken die je als mens gemakkelijk uitstelt. Het uitstellen van schrijven staat bij veel mensen hoog in dit lijstje. Of het nu gaat om het schrijven van een rapport, een brief, een scriptie, een e-mail, een boek of een CV, we hebben vaak het gevoel dat het juiste moment om eraan te beginnen nog niet is aangebroken. De redenen om uit te stellen en te wachten met schrijven zijn er legio:

• Het is beter om eerst dat boek uit te lezen, over hoe je leesbare teksten schrijft
• Het werkplek moet opgeruimd worden, voordat je echt aan de slag kunt
• Je wilt eerst even overleggen met die collega, die op vakantie is, om de besluiten te kunnen nemen die noodzakelijk zijn om te kunnen starten met schrijven
• Op het moment ben je erg vermoeid; als je de aankomende twee nachten goed slaapt, zul je veel productiever kunnen starten
• Je moet eerst nog meer onderzoek doen, voordat je iets zinnigs op papier kunt zetten

Deze lijst is voor iedereen anders, maar over het algemeen geldt dat hij behoorlijk lang is. Zo lang dat het weinig uitmaakt of je één van deze redenen wegneemt; dan is er namelijk wel weer een andere reden om nog niet te beginnen met schrijven. Het zijn dan ook niet de uitstelredenen die je weg moet nemen; het is het uitstelgedrag zelf dat bestreden moet worden.

Natuurlijk is het goed om nog een boek te lezen over hoe je teksten moet schrijven en uiteraard is het fijn en werkt het beter als je bureau opgeruimd is. Het is heel belangrijk om de juiste omstandigheden te creëren om in te schrijven. Maar het belangrijkste is dat je begint met schrijven. En het mooie is: het ene sluit het andere niet uit. Je kunt eerst een uur schrijven, dan je bureau (en je gedachten) opruimen, om vervolgens verder te gaan met schrijven. Ook kun je terwijl je bezig bent in een boek over het schrijven van teksten alvast beginnen met schrijven. De kennis en vaardigheden die je opdoet uit het boek, kun je direct in de praktijk brengen.

Schrijven leidt tot herschrijven

Om jezelf aan het schrijven te krijgen is het essentieel dat je jezelf voorhoudt dat je niet direct de definitieve versie op papier hoeft te zetten. Sterker nog, dit is voor de meeste mensen vrijwel onmogelijk - althans bij teksten die langer zijn dan een kort e-mailtje naar een collega. Er zijn maar zeer weinig professionele schrijvers die hun teksten in één keer goed op papier krijgen. Schrijven is een proces waarbij de tekst steeds beter wordt door voortdurend herschrijven.

Zelfs als een tekst zo slecht is dat je hem weggooit, waarna je helemaal opnieuw begint, is het schrijven geen verspilde moeite geweest. Het schrijven heeft je geholpen om je gedachten te ordenen om erachter te komen hoe je het in ieder geval niet wilt en om duidelijk voor ogen te krijgen hoe je het wel wilt hebben. Daarnaast heb je weer een stukje schrijfervaring opgedaan: alle 'schrijfmeters' samen, maken het op den duur makkelijker om iets op papier te krijgen. Het is dus helemaal niet nodig om hoge eisen aan jezelf te stellen; de kwaliteit zal verhoogd worden, wanneer je de tekst in de toekomst gaat herschrijven.

De belangrijkste tip is daarom: start gewoon met schrijven.

Het schrijven opdelen

Het grootste probleem met het schrijven van langere teksten is dat het vaak te veel is. Je hebt een leeg scherm voor je of een leeg fel papier, terwijl je uiteindelijk een groot aantal woorden of pagina's moet produceren; misschien is het uiteindelijke doel zelfs wel om een boek te publiceren. Hoe ga je dat ooit voor elkaar krijgen?

Ook hier geldt: 'elke reis begint met de eerste stap'. En een eerste stap zetten is helemaal niet zo'n grote moeite: de eerste woorden op papier zetten ook niet. Het probleem met schrijven is vaak dat we proberen om de gehele tekst in één keer te schrijven. Dat voelt als een enorme taak, en juist dat gevoel zorgt voor een writer's block. Echter, als we een lange reis maken die meerdere dagen duurt, maken we daar ook een planning voor: we stippelen uit waar we elke dag aan willen komen. Vervolgens kijken we per dag hoe we dit precies gaan aanpakken: waar gaan we precies langs, waar gaan we rusten, wat willen we onderweg zien, wat willen we juist mijden? Op dezelfde manier moeten we het schrijven ook aanpakken: het moet opgedeeld worden in kleinere eenheden.

Stel voor jezelf vast wanneer je welk gedeelte af wilt hebben: niet alleen wanneer de definitieve versie af moet zijn, maar ook wanneer je een bepaalde passage of een specifiek hoofdstuk wilt hebben geschreven en wanneer er een eerste volledige kladversie moet liggen. Op die manier creëer je behapbare taken voor jezelf. Zorg er bij de planning altijd voor dat er voldoende tijd overblijft om te herschrijven.

Starten met schrijven en blijven schrijven

Bij veel schrijfopdrachten komt een stuk onderzoek kijken. Dat hoeft niet noodzakelijkerwijs wetenschappelijk onderzoek te zijn, maar voor de meeste teksten die je schrijft heb je bepaalde informatie nodig. Die informatie kun je uit een boek halen, of van internet, maar ook gesprekken met mensen kunnen informatie opleveren, evenals observaties van situaties of processen.

Het vergaren van informatie, op wat voor manier dan ook, wordt vaak los gezien van het schrijfproces: eerst komt het verzamelen van data; als dat achter de rug is, kan het schrijven beginnen. Er zijn waarschijnlijk wel situaties denkbaar waarin het goed is om deze beide fasen gescheiden te houden. Over het algemeen is het echter verstandig om het onderzoeken en vergaren van informatie, en het schrijven te integreren. Elke keer wanneer je nieuwe relevante informatie vindt, schrijf je hier een stukje over.

Om zowel het onderzoek als het schrijven te stimuleren is het zaak om niet enkel aantekeningen te maken en samen te vatten, maar om ook in je eigen woorden op te schrijven wat je gevonden hebt en daarbij duidelijk te maken op welke manier dit verband houdt met je onderwerp, doel, vraag en/of probleem. Hierdoor orden je je gedachten en produceer je stukken tekst die waardevol kunnen zijn in het verdere schrijfproces.

Lees verder

• Writer's block: nieuwe inspiratie door free writing
• Betere teksten leren schrijven
• De omstandigheden creëren om optimaal te kunnen schrijven
• Schrijven: van kladversie naar definitieve versie
• Een overtuigend essay of betoog schrijven