Vastdenken – het probleem vergroten

Met vastdenken vergroten we het probleem terwijl we naarstig op zoek zijn naar een oplossing. Ons handboek is Ja, maar… huh?! van Bertold Gunster. Hij neemt ons mee in de wereld van het vastdenken en omdenken. In zijn boek, dat je beslist in de hand moet houden, want het is klein en dik en stug en blijft niet open op tafel liggen; een echt Handboek dus, legt hij in handzame hoofdstukken uit hoe je van vastdenken kunt overstappen op omdenken.

Vastdenken en het probleem vergroten

Wat is vastdenken? Vastdenken is een manier van denken waarbij we in ons eigen denken verstrikt raken. De problemen worden alleen maar groter in plaats van kleiner. Heeft een probleem geen oplossing, dan heeft het ook geen zin om je zorgen te maken. Er is immers toch geen oplossing. Als er voor het probleem wel een oplossing is, dan zijn zorgen ook niet nodig. Er is immers een oplossing. Sommige dingen heb je namelijk niet in je macht en dan is het energieverlies om koste wat kost een oplossing proberen te vinden. Het gekke is dat zolang we ons inzetten om te veranderen wat niet te veranderen is houden we datgene dat we willen veranderen juist in stand. Er zijn vijf gebieden die niet te veranderen zijn.

1. Alles verandert en komt ten einde;
2. Het gaat niet altijd volgens plan;
3. Het leven is niet altijd eerlijk;
4. Pijn hoort bij het leven;
5. Mensen in je omgeving zijn niet altijd liefdevol en loyaal.

Vijf gebieden

1. Alles verandert en komt ten einde

Alles zal een keer ophouden te bestaan en daar kunnen we niets aan veranderen. Het is moeilijk te accepteren, maar zo is het nu eenmaal. We worden minder vitaal naarmate we ouder worden en we verliezen dierbaren en op een gegeven moment gaan we zelf de pijp uit.

2. Het gaat niet volgens plan

We kunnen onze zaakjes nog zo goed op orde hebben, toch komt het regelmatig voor dat het anders gaat dan we gepland hebben. Ondanks onze goede voorbereidingen, ondanks onze inzet.

3. Het leven is niet altijd eerlijk

Sommige dingen zijn niet te vatten, niet te beredeneren en moeilijk te accepteren. Mensen zijn niet altijd eerlijk en het leven is niet altijd eerlijk. Het is niet te veranderen dat de een zijn leven moet slijten in een rolstoel en dat de ander een succesvolle sportcarrière op kan bouwen, of dat de ene knap is en de andere onaantrekkelijk. Dat kunnen we als niet eerlijk ervaren en tegelijkertijd is aan dit soort situaties niets of weinig te doen.

4. Pijn hoort bij het leven

Pijn hoort erbij. We willen zelf geen pijn lijden en we willen voorkomen dat onze dierbaren pijn ervaren. Toch kunnen we onszelf en onze dierbaren er niet voor behoeden. Pijn is niet uit te bannen.

5. Mensen in je omgeving zijn niet altijd liefdevol en loyaal

Wie relaties aanknoopt, met mensen omgaat, loopt ook het risico het hoofd te stoten. Niet iedereen is even trouw en loyaal. Dat kunnen we ook niet beïnvloeden en we worden er soms op een vervelende manier door verrast. We kunnen in verraad veel energie steken om tot de conclusie te komen dat je het verraad van een ander niet kunt wijzigen.

Vruchteloze energie

Voorgaande vijf gebieden komen we tegen in het leven en we steken er vruchteloos veel energie in om ze te veranderen. We willen er niet aan en daarom gaan we aan de slag. We willen geen pijn, we willen geen oneerlijkheid en we willen alleen maar liefdevolle mensen om ons heen. Het is onbegonnen werk, want het onveranderbare is nu eenmaal niet te veranderen. Het is vaak de hoop op verandering die de situatie op slot zet. Zodra je de niet te veranderen situatie accepteert is er ruimte voor een nieuw besluit. Acceptatie zet niet vast maar kan juist een verandering inluiden. In veel gevallen verdwijnt het probleem pas als we ophouden met het op te lossen. Acceptatie is de basis van omdenken. Wie tegen de realiteit vecht, verliest altijd.

De werkelijkheid

De werkelijkheid is niet te veranderen. Die kunnen we maar het beste accepteren. Wat wel te veranderen is, is de manier van omgaan met de werkelijkheid. Het gaat er niet om welke kaarten je in de handen kreeg bij het uitdelen, maar wat je met de kaarten doet tijdens het spel. Dát bepaalt of je het kaartspel wint of verliest, of je eruit hebt gehaald wat er in zat. Een Amerikaanse theoloog Reinhold Niebuhr verwoordde het aldus: “God, geef me de kalmte te accepteren wat ik niet veranderen kan, de moed de dingen te veranderen die ik kan veranderen en de wijsheid het verschil tussen de twee te zien.”

Lees verder

• Omdenken – op weg naar persoonlijke verandering
• Vastdenken en omdenken - Berthold Gunster
• Vastdenken en omdenken – Focussen op je doel
• Vastdenken – Gunster over het denken in termen van problemen
• Vastdenken – Gunster over waarneming en zijn beperkingen