Vastdenken – Gunster over het denken in termen van problemen

Je hebt vastdenken en omdenken en het probleem van ons denken blijkt in onze kijk op de werkelijkheid en op problemen te liggen. Wanneer zien we apen en beren op de weg en waarom ontmoeten we problemen? Ons handboek is Ja, maar… huh?! van Bertold Gunster. Hij laat ons zien waarom we situaties als problematiek beschouwen. Hoofdstuk voor hoofdstuk leidt Gunster de lezer van Vastdenken naar Omdenken.

Gunster en de problemen

We ervaren problemen doordat we een idee hebben hoe de werkelijk zou moeten zijn en doordat de werkelijkheid niet overeenkomt met dat idee. De manier waarop we onze doelen omschrijven bepaalt wat we als probleem zien en door de manier waarop we kijken ervaren we dat sommige dingen een probleem zijn. Het zijn eigenlijk feiten. Iets is wat het is, maar door onze kijk verandert het tot een zegen of een last. Ook kan wat een probleem is voor de een een oplossing voor de ander ander zijn.

Beer

Gunster noemt het voorbeeld van een beer in je kamer. Dat is toch een reuze probleem, zou je denken. Voor de beer, die net ontwaakt is uit zijn winterslaap en die een enorme honger heeft, is zijn aanwezigheid in de kamer met jou in de hoek juist een oplossing. Hij heeft aan jou een lekker hapje en zal er niet over prakkiseren om dit een probleem te noemen. Hoe je een probleem ervaart is dus afhankelijk van je positie.

Leven

Het enige wat we zeker weten is dat we leven. We moeten niet leven, we moeten niet drinken omdat we anders dood gaan. We leven, dát is het feit. We maken problemen omdat we dingen willen. Daarom, omdat we dingen willen, omdat we verlangens en behoeftes hebben, ervaren we problemen. Wie niets (meer) wil raakt daarvan verlost. In de praktijk zullen we nooit zo onthecht zijn dat we niets willen. We zijn nu eenmaal een vat vol verlangens en wensen.

Verlangen

We verlangen en dat houdt tevens in dat er teleurstelling, pijn en verdriet ontstaat als dat verlangen niet vervuld wordt. Blijdschap en tevredenheid bestaan naast pijn en rouw. Toch is de wereld om ons heen wat het is. We ervaren pas pijn als we verwachtingen hebben die niet uitkomen. Als we verwachtingen creëren ontmoeten we problemen.

Auto

We hebben een auto en als die hapert hebben we een probleem. We hebben de auto en verwachten dat hij het probleemloos doet. Eerst is er de auto en daarna het probleem. De verwachting die we hadden ten opzichte van de auto komt niet uit.
Het is een voorbeeld van vastdenken.

Ja-en denken

Het tegenovergestelde van vastdenken is het omdenken, het ja-en denken. We kunnen bedenken dat er altijd wel iets niet deugd. Ja-en denken houdt in dat je niet kijkt naar wat er niet is of naar wat er zou moeten zijn. Dat levert namelijk altijd een probleem op. Je kunt ook kijken naar wat is en wat zou kunnen zijn. Sartre zei het op deze manier: “Vrijheid is wat je doet met wat je is aangedaan.” Wat je is overkomen of door wie je bent bedonderd is niet te veranderen. Het is gebeurd. Vervolgens ben je vrij om daar mee te doen wat je wilt.

Jean-Paul Sartre

Jean-Paul Sartre is een belangrijke filosoof van de twintigste eeuw. Hij leefde van 1905 tot 1980 en woonde in Parijs. Hij was aanhanger van het existentialisme: een atheïstische filosofie waarin de vrijheid en verantwoordelijkheid van de mens centraal staan. Volgens Sarte is het bestaan een dynamisch proces. Mensen definiëren zichzelf door wat ze doen en welke keuzes ze maken.

Vooruit

Met Sartre en het omdenken van Gunster in gedachten gaan we onze zegeningen tellen en het ja-denken voorrang geven boven het nee-denken. We gaan een mooie toekomst tegemoet.

Lees verder

• Omdenken – op weg naar persoonlijke verandering
• Vastdenken – Gunster over waarneming en zijn beperkingen
• Vastdenken – het probleem vergroten
• Vastdenken en omdenken - Berthold Gunster
• Liefde, werk, strijd, spel – vier basishoudingen en omdenken