Vastdenken en omdenken – strategie met werk als vertrekpunt

Je hebt vastdenken en omdenken. Het laatste levert veel meer op dan de manier van het vastdenken. Ons handboek is 'Ja-maar… huh?!' van Bertold Gunster. Hij laat ons zien dat je de wereld kunt benaderen vanuit verschillende basishoudingen: liefde, werk, strijd en spel. De strategie met werk als uitgangspunt gaat vooral over doorzettingsvermogen en je doel voor ogen houden. We ontdekken vaak iets zonder dat we er naar op zoek waren en vinden plotseling die beroemde naald in de hooiberg.

'Ja-maar...huh?!'

• Omdenken
• Tegen de stroom in
• Serendipiteit
• Toeval en ontdekking
• Bang om fouten te maken
• Jasper Johns
• Strategie met werk als vertrekpunt

Omdenken

Omdenken kunnen we leren. Het is een proces van vallen en opstaan. Wat je nodig hebt is oefening, volharding en vastberadenheid. De ontdekker van de gloeilamp, Edison, was bijvoorbeeld jarenlang doende met het vinden van het juiste materiaal dat elektriciteit om kon zetten in licht. Het principe van de gloeilamp had hij al uitgevonden, maar hij moest lang zoeken naar het juiste materiaal voor het gloeidraadje. De uitvinder zei over zijn jarenlange zoektocht: “Ik heb geen mislukking gekend, ik heb 10.000 manieren ontdekt waarop iets niet werkt.” Edison was een doorzetter. Als hij het na een paar pogingen had opgegeven, dan hadden wij veel langer op de gloeilamp moeten wachten. Edison propageerde ook dat je alleen door experimenteren nieuwe wegen kon ontdekken.

Tegen de stroom in

Experimenteren en doorzetten, creativiteit en doelgerichtheid, meebewegen en standhouden. Veelal ontstaan nieuwe mogelijkheden bij de gratie dat we bereid zijn tegen de stroom in te gaan. Werkgevers doen er goed aan hun werknemers ruimte te geven eigen wijs te zijn, want daar kunnen de mooiste oplossingen uit voort komen. Ook wanneer je het allemaal niet goed weet en toch doorgaat, kan dat verrassende resultaten opleveren. Wie ophoudt met zoeken vindt het in ieder geval niet. Het is de kunst om door te gaan en om alert te blijven, een openheid van geest te bewaren.

Serendipiteit

Het zoeken naar iets nieuws vergt een andere houding dan het zoeken naar iets bekends. Wie zijn sleutels kwijt is, weet wat hij zoekt en dat maakt dat hij zich kan focussen en dat de aandacht vernauwt. Zo vind je de sleutels terug. Wie ontdekkend zoekt en niet precies weet waarnaar hij zoekt, moet juist een open geest houden, niet vernauwen en selecteren maar letten op onverwachte dingen. Zo kunnen we dingen bedenken die we nooit hadden kunnen voorzien. Dat wordt ook wel serendipiteit genoemd: vinden waar je niet naar zocht en dat onverwacht iets bruikbaars oplevert.

Speld in een hooiberg

De Nederlandse onderzoeker Pek van Andel omschreef het als: "Zoeken naar een speld in een hooiberg en eruit rollen met een boerenmeid."

Toeval en ontdekking

Veel vergissingen of toevalligheden stonden aan de basis van grote ontdekkingen. Goede bedrijven doen er hun voordeel mee door niet star op het eigen spoor te blijven, maar mee te groeien en op tijd de bakens te verzetten. Die bedrijven handhaven zich omdat ze leren, groeien en veranderen. Er zijn vele voorbeelden van producten die bij toeval zijn ontdekt: viagra, lsd, magnetron en kunstmatige zoetstoffen, om er een paar te noemen.

Penicilline en chips

Penicilline werd per ongeluk ontdekt en achter de populaire chips van tegenwoordig zit geen strategie, maar een grappige kok die reageerde op een opmerking van een klant. De klant vond de patat te dik, waarop de kok de pieper in dunne schijfjes sneed en ze frituurde. Het werd de ontdekking van de chips.

Korset en BH

Zo knutselde Mary Phelps Jacob de eerste beha in elkaar, omdat ze last had van de baleinen van haar korset. Dat moest toch anders kunnen, dacht ze en maakte met zijden doeken en een roze lint de eerste beha. In 1913 vroeg ze patent aan en haar bedrijf Caresse Crosby werd een succes. Daarna deed ze het minder handig: ze verkocht het patent voor 1500 dollar en de koper werd miljonair door opmars van de beha.

Bang om fouten te maken

Veelal schrikken we terug voor experimenteren. We zijn veel te bang om fouten te maken. We denken over het algemeen in goed en fout, dat is ook de manier van denken die we via school meekrijgen. Het is het verschil tussen een krul en een rode streep, een sticker en een standje, een compliment en een correctie. We associëren fouten maken met ‘dom’ en het is wijzer om fouten maken aan creativiteit en leren te koppelen.

Er op los prutsen

Het blijkt dat creatieve mensen veel meer fouten maken dan minder inventieve mensen en dat komt omdat de creatievelingen er op los prutsen. Fouten maken, experimenteren en doorzetten is onderdeel van het spel. "Leren door te proberen", zei juf Loes op de Sint Michaelschool in de Butjesstraat in Groningen. En juf Loes had het bij het rechte eind. Probeer eens wat en af en toe kom je bij iets nieuws, een verrassing, iets dat je verder helpt en ondertussen heb je een heleboel geleerd.

Jasper Johns

Jasper Johns is een vooraanstaand Amerikaans kunstschilder, beeldhouwer en graficus. Hij is bekend van onder andere zijn schilderijen van de Amerikaanse vlag.

Strategie met werk als vertrekpunt

Het is belangrijk om je doel voor ogen te houden en om bezig te blijven. Blijven werken, ook al lijkt het prutsen of zoeken naar een naald in een hooiberg. Tijdens je zoektocht en gedurende je werk kun je de meest leuke dingen tegenkomen en belangrijke ontdekkingen doen.

Lees verder

• Vastdenken en omdenken – Focussen op je doel
• Vastdenken – Gunster over het denken in termen van problemen
• Vastdenken en onze weerstand - Berthold Gunster
• Omdenken – op weg naar persoonlijke verandering
• Vastdenken – het probleem vergroten