Filosofie studeren?

Zit je erover te denken om filosofie te gaan studeren? Vind je Plato en Socrates interessant, of Kant en Hume? Misschien zoek je wel gewoon een studie waarbij je echt moet nadenken, en niet zomaar allerlei gegeven feiten voor waar aan hoeft te nemen. Dan ben je geschikt voor deze opleiding. Maar wat houdt het studeren van filosofie eigenlijk in? Over welke onderwerpen gaat het, hoeveel tijd gaat erin zitten, hoe moeilijk is het en wat kun je er later mee?

Waar gaat de studie filosofie over?

Wat is filosofie?

Filosofie is hetzelfde als, en betekent, wijsbegeerte, de begeerte van wijsheid. Filosofie draait dus voor een deel om hoe je wijsheid kan verkrijgen. Wanneer weet je iets zeker en wanneer klopt een redenering? Ook belangrijk is hierbij dat je niets zomaar aanneemt. Filosoferen betekent zelf kritisch nadenken, en zo tot nieuwe inzichten komen. Ook gaat de studie filosofie natuurlijk voor een groot deel over hoe mensen in het verleden filosofie hebben bedreven, en wat de inzichten van die mensen waren. Die zijn door de jaren heen veel veranderd, maar veel van de 'wijsheid' die lang geleden opgedaan is, is nog steeds relevant. Bij filosofie probeer je dichter bij de waarheid te komen, duik je dieper in de materie en neem je geen genoegen met wat waarschijnlijk of praktisch is. Al zal je de waarheid vaak toch niet vinden, althans, er komen een heleboel interessante en nieuwe suggesties langs, maar je komt er misschien nooit achter welke dan werkelijk de juiste is. Maar dit hoeft geen probleem te zijn. Het feit dat je nooit zeker weet wat de waarheid is, maakt dat het kritische denken altijd mogelijk blijft, en steeds weer nieuwe wegen zich kunnen openen.

Soorten vakken

Bovenstaande is een beschrijving van filosofie in het algemeen. Maar wat betekent dit nu voor de vakken die je zult volgen als je aan een universitaire studie begint? De meeste vakken zijn in te delen in één van de drie groepen:

• Praktische filosofie. Onder deze groep vallen vakken als ethiek, sociale en politieke filosofie. Praktische filosofie betekent dus eigenlijk toegepaste filosofie. Waar filosofie over gaat is meestal erg abstract, en wat er precies het nut van is in het dagelijks leven is vaak niet duidelijk of relevant. Maar bij de praktische filosofie probeert men toch iets met de filosofische kennis te doen door het toe te passen op hoe mensen met elkaar omgaan, en de politiek. Dit betekent niet dat je werkelijk over echt praktische dingen na gaat denken, want dat doe je bij filosofie eigenlijk nooit, maar dat de gedachtes wel wat minder abstract worden.
• Theoretische filosofie. Deze soort filosofie is juist wel abstract, en heeft vrijwel niets met de praktijk te maken. De vakken die hierbij horen zijn onder andere metafysica, ontologie, wetenschapsfilosofie, taalfilosofie en logica. Metafysica betekent 'voorbij de fysica'. Het gaat over de achterliggende structuur van onze wereld, de werkelijkheid. Deze is onwaarneembaar, waardoor er door de fysica niet veel over gezegd kan worden. 'Wat bestaat?' is eigenlijk de vraag. En ontologie betekent dan ook zijnsleer? Daar houdt de theoretische filosofie zich dus mee bezig.
• Geschiedenis van de filosofie. Dit is eigenlijk vaak ook weer op te delen in praktisch en theoretisch, omdat het altijd over de geschiedenis van één van de soorten gaat, of een combinatie ervan. Het is dus geen apart discipline, maar het soort vakken is anders dan dat van praktische en theoretische filosofie. Wat je doet is namelijk voornamelijk bekijken wat filosofen in het verleden hebben gezegd, en die filosofen met elkaar vergelijken. Vooral de benadering van filosofie is bij de geschiedenis anders, chronologisch in plaats van thematisch.

Op sommige universiteiten worden ook vakken of groepen vakken gegeven die buiten deze groepen vallen, oosterse filosofie bijvoorbeeld. Maar dit is de meest algemene opdeling met groepen die altijd wel behandeld worden.

Vaardigheden die je leert

Wat leer je als je filosofie studeert? Doordat je niets voor waar mag aannemen en altijd geldige redeneringen moet gebruiken, leer je kritisch en analytisch denken. Je leert te denken op een andere manier, en hebt een helderder beeld van hoe de wereld in elkaar zit en hoe mensen denken. Dit helpt je tijdens je studie, maar ook in allerlei andere aspecten van je leven. Ook leer je tijdens je studie natuurlijk zowel goed lezen als schrijven. Vooral filosofie is niet zo gemakkelijk te lezen en te begrijpen, je leert veel op het gebied van begrijpend lezen. Dit lijkt misschien iets wat we op de basisschool hebben geleerd, maar veel mensen lezen vaak te slordig, of lezen wat ze willen lezen. Bij filosofie leer je te lezen wat er echt staat. En wat het schrijven betreft, je moet vaak papers en essays schrijven en dus gaan je vaardigheden op dit gebied vooruit. Ook dingen als betrouwbare wetenschappelijke bronnen vinden en gebruiken komen langs. En tot slot is filosofie ook wel een levenshouding. Je denkt na over alles, trekt alles in twijfel en weet elke discussie terug te brengen op een fundamenteel probleem in ons denken of begrijpen van de wereld.

Hoe zwaar en moeilijk is de studie?

Hoeveel tijd gaat erin zitten?

Filosofie is een studie waar over het algemeen minder college-uren in gaan zitten dan in andere studies, maar hier staat tegenover dat je veel zelfstudie moet doen. Je leest heel veel, en dit is vaak ook nodig om de vakken te begrijpen. De meeste teksten zijn in het Engels, en aangezien oude filosofische teksten vaak al zwaar zijn, kan er veel tijd gaan zitten in het lezen, helemaal als het niet in je moedertaal geschreven is. Houd er dus rekening mee dat je een filosofische tekst veel trager leest dan gewone, en in veel gevallen ook vaker moet lezen om ze te begrijpen, zodat je je niet verkijkt op de tijd die je ervoor nodig hebt.

Hoe moeilijk is het?

Dat ligt er eigenlijk maar net aan of jij geschikt bent om filosofie te studeren. Voor de studie hoef je niet per se een genie te zijn, maar je moet wel een bepaalde manier van denken bezitten. Je moet erg abstract kunnen denken en niet altijd met het praktisch nut bezig zijn van de onderwerpen waar je je mee bezig houdt. Het praktische nut is er bij filosofie nu eenmaal vaak niet, of is erg ondergeschikt aan het denken zelf. Ook moet je dingen graag willen begrijpen. Het stampen van feiten is niet genoeg, je moet je echt met de materie bezighouden. Filosofie is eigenlijk nooit oppervlakkig en vaak voor veel mensen te diepgaand. Verder verschilt het ook enorm per vak of de studie moeilijk is. Een vak als logica bijvoorbeeld, heeft veel weg van wiskunde, en mensen die goed in wiskunde zijn vinden dit vaak veel makkelijker dan mensen wiens ding dat totaal niet is. Het vak is wel diepgaander dan wiskunde op de middelbare school, dus daarom voor alle filosofiestudenten wel beter te bevatten dan dat.

Wat kan je er later mee?

Filosofiestudenten hoor je vaak grappen dat ze later niets met hun studie kunnen. Het is ook waar dat de meeste ervan niet weten wat ze er dan precies mee willen doen. Je kan namelijk niet gewoon filosoof worden en daar dan betaald voor krijgen. Tenzij je bijvoorbeeld academicus wordt, of filosofische boeken gaat schrijven die mensen willen lezen. Maar de meeste filosofiestudenten komen ergens anders terecht, ze zijn namelijk toch wel gewenst op veel verschillende plaatsen. In bedrijven heeft men bijvoorbeeld vaak baat bij filosofen omdat die een andere manier van denken hebben. Ze komen met een nieuwe invalshoek, en hebben zich uitgebreid beziggehouden met onderwerpen als ethiek. En deze soort van praktische filosofie heeft men toch nodig. Natuurlijk is het zo dat het sowieso nut heeft om filosofie te studeren, zelfs als er geen uitspraken te doen zijn over waar je dan uiteindelijk terecht komt. Je kunt wel ergens terecht komen als je een universitaire studie hebt afgerond, welke dan ook. Bij filosofie is het misschien wel even zoeken, maar dat is het wel waard als je in ruil daarvoor een studie kan doen die je werkelijk interesseert en je daar in je verdere leven ook mee bezig wil houden.