Foutloos schrijven: Werkwoorden
Het is lang niet gemakkelijk om dingen foutloos op te schrijven. Zelfs de beste tekstschrijvers gaan nog wel eens de mist in. Nederlands is dan ook een ingewikkelde taal. Werkwoorden worden ontzettend vaak fout geschreven. Hoe kun je de werkwoorden op een goede manier schrijven, zodat je geen fouten maakt?
T ex-kofschip
Iedereen zegt altijd dat wanneer je een voltooid deelwoord of verleden tijd van een woord maakt van een werkwoord, je gebruik moet maken van ’t kofschip’ om erachter te komen of je het met een d of een t moet schrijven. Dit klopt niet helemaal, omdat hier niet alle letters inzitten die je nodig hebt. Beter is om gebruik te maken van ’t ex-kofschip’. Maar hoe werkt het ex-kofschip nu eigenlijk? Hoewel iedereen het op school heeft geleerd, blijft het voor veel mensen een lastig punt. Daarom begin ik mijn artikel hiermee.Voor het ‘t ex-kofschip’ kun je de klinkers weglaten. Je houdt dan de volgende medeklinkers nodig:
Wanneer je een werkwoord in verleden tijd wilt gebruiken, haal je ‘en’ eraf. Bijvoorbeeld:
Je kijkt dan naar de laatste letter. Dit is een x. De x staat wel in t ex-kofschip, wat betekent dat je het met een t moet schrijven.
Wanneer de laatste letter niet tussen de medeklinkers van ‘t ex-kofschip’ staat, eindig je met een D. Een voorbeeld:
Omdat je alleen de medeklinkers mag gebruiken van ’t ex-kofschip’, staat de ‘e’ er niet in en.
Het wordt dan dus: gebarbecued of:
Je moet altijd ‘en’ van het woord maken en er dus geen ik-vorm van maken. Wanneer je bijvoorbeeld het woord verhuizen gebruikt:
En dus niet verhuis
Als je deze fout wel maakt, zul je het woord ook verkeerd opschrijven. De z staat namelijk niet in ’t ex-kofschip’, maar de s wél. Vergeet dit dus nooit meer: Altijd ‘en’ eraf halen, hoe vreemd en raar dit er ook uitziet.
Verleden tijd
Het zal niet altijd goed zijn om met ’t ex-kofschip’ te werken. Denk bijvoorbeeld aan werkwoorden als ‘zijn’ en ‘lopen’. Deze werkwoorden veranderen van klank in de verleden tijd. ‘Waren’ en ‘liepen’ dus. Wanneer je niet zeker weet wat de verleden tijd van een werkwoord is, zoek dit dan op in het woordenboek.Tegenwoordige tijd
De tegenwoordige tijd is niet zo heel moeilijk. Je moet het alleen wel doorhebben en onthouden. In de tegenwoordige tijd maken we gebruik van een schema dat in principe altijd hetzelfde is:- Ik: stam
- Hij/zij/jij: stam+t
- Wij: hele werkwoord
Dus:
- Ik: verhuis (en hier is het dus niet verhuiz)
- Hij/zij/jij: verhuist
- Wij: verhuizen
Of:
- Ik: word
- Hij/zij/jij: wordt
- Wij: worden
Wanneer het werkwoord een t bevat, komt er geen extra t achter, dus:
- Ik: praat
- Hij/zij/jij: praat
- Wij: praten
Als in een zin het woord je achter het werkwoord komt te staan, hoort er geen t bij. Zoals bijvoorbeeld:
Bij u is dit echter niet het geval, kijk maar:
D of dt?
Het wil nog wel eens misgaan bij woorden die zowel een voltooid deelwoord als de stam kunnen zijn. Denk bijvoorbeeld aan het woord bedoeld of bedoelt. Wanneer schrijf je nu wat?In het algemeen geldt:
- Hij bedoelt het niet zo.
- Hij heeft het niet zo bedoeld.
Het voltooid deelwoord is te herkennen omdat er al een ander werkwoord eerder in de zin staat. Bij het voltooid deelwoord is het dus een d (denk aan ’t ex-kofschip) en bij de stam (hij bedoelt) met een t.
Als je twijfelt of je er een t achter moet zetten of niet (omdat je het bijvoorbeeld niet kunt horen), kun je het beste het woord door een ander woord vervangen. Bijvoorbeeld:
- Jij (worden) morgen door hem geslagen.
- (worden) zij op hem verliefd?
- (worden) je morgen zeventien?
- (worden) je moeder daar verwacht?
Vul de woorden nu in met een bekend woord waarvan je wel weet hoe het zit:
- Jij loopt
- Loopt zij
- Loop je
- Loopt je moeder
In de verleden tijd wordt nooit gebruik gemaakt van dt. Het is altijd of een d, of een t. De enige uitzondering hierop is:
Gij werdt. Maar dit gebruikt vrijwel niemand meer tegenwoordig.
Lees verder
Gerelateerde artikelen
De werkwoordspellingNederlands is voor vele mensen een moeilijke taal. Zelfs wij, de Nederlanders zelf, maken regelmatig dezelfde soort taal…
Duitse grammatica: zwakke werkwoord - kenmerken & vervoegingIn dit deel van deze special over Duitse grammatica wordt uitgebreid stilgestaan bij de basisregels voor de vervoeging v…
Open Taal en het Keurmerk SpellingAl sinds vrijdag 8 juni 2007 is de eerste versie van de open source woordenlijst van Open Taal door de Nederlandse Taalu…Bronnen en referenties
- Inleidingsfoto: StartupStockPhotos, Pixabay
Reacties
Juliette, 15-01-2015
Hoe schrijf ik de zin : Wat betekend arm zijn? Of is het : Wat betekent arm zijn? Naar mijn mening is het, betekend, Mag ik uw reactie?
Reactie infoteur, 19-01-2015
Dit moet betekent zijn.
Marie Anne, 19-08-2014
Wat bedoelt hij nu of is het wat bedoeld hij nu.
Is het niet zo dat wanneer het een vraag is en het werkwoord vooraan staat het bedoeld is? graag uw mening
Reactie infoteur, 25-08-2014
Hallo Marie Anne,
Het is 'Wat bedoelt hij nu?'
Bedoeld is het voltooid deelwoord en als je de zin anders maakt, zie je dat het met een 'T' moet:
'Wat smurft hij nu?' en niet 'Wat gesmurft hij nu?'
Wander, 18-09-2013
Op een menukaart stond:
Dit gerecht is bereidt met…
Volgens mijn partnet moet de t eraf. Ik heb bereiden verwisseld met bewerken en dan komt er toch een t uit.
Wie heeft gelijk?
Reactie infoteur, 24-09-2013
De juiste spelling is bereid :) Zonder een T dus.
Maaike, 29-09-2010
Wauw! Super, echt heel erg bedankt!
Ik heb het op de gok nu toch goed in de mail gezet maar ik vind het wel echt heel erg lastig allemaal.
Goed bezig! Vooral doorgaan en ik zal uw hulp vast nog wel eens nodig hebben.
Groetjes, en nogmaals bedankt.
Reactie infoteur, 01-10-2010
Graag gedaan!
Maaike, 28-09-2010
Hoi,
Wat een site! fijn want Nederlands is dus echt geen makkie. Hoe zit het dan met deze zin? Ik bedoel, er staan 2 woorden in die met een d of met een t geschreven kunnen worden. Ik snap er helemaal niets meer van.
"Wat bedoeld/t u precies met Nederlands ingezetene? Betekend/t dit dat de persoon in Nederland woonachtig moet zijn?"
Reactie infoteur, 28-09-2010
Hoi Maaike,
Ze moeten allebei met een t.
Het is bijvoorbeeld ook: Wat loopt u en niet 'wat gelopen u'. Of loopt dit en geen gelopen dit.
Wanneer het een voltooid deelwoord is, wordt het wel met een d geschreven, bijvoorbeeld bij: hij heeft het niet zo bedoeld. (Hij heeft het niet zo gelopen)
Succes ermee!
Groetjes!
Jessica, 03-06-2010
Hallo,
En hoe zit het dan met, word je een beetje moe van mij? ook al vervang ik het woord door loop/loopt je, dan zou je zeggen zonder t? Begrijp ik het zo goed?
Alvast bedankt!
Reactie infoteur, 03-06-2010
Beste Jessica,
Inderdaad, je hebt het helemaal goed. Als 'je' achter een werkwoord staat (en dan echt alleen je of jij), komt er sowieso nooit een t achter.
Groetjes!
Jessica, 02-06-2010
Hallo, ik ben blij dat ik deze site heb gevonden! Het wordt vandaag mooi weer, is wordt dan in deze zin goed geschreven?
Reactie infoteur, 02-06-2010
Beste Jessica,
Zoals je in de tekst kunt lezen kun je het woord vervangen door een ander woord.
Het loopt vandaag…
Het loop vandaag…
Met een t dus, dus het wordt.
Groetjes
Bianca, 30-05-2010
Pfff… heerlijk, eindelijk even gezocht naar uitleg voor d of t
ik kan me zo dom voelen dat ik het niet weet!
nu na 22 jaar weer een opleiding volgen is niet zo gemakkelijk
Maar nu ben ik er toch nog niet helemaal uit, de zin:
Laten merken dat je zijn gevoelens accepteert/accepteerd
ik durf het niet meer te zeggen, alvast bedankt!
Reactie infoteur, 02-06-2010
Hallo Bianca,
Het is accepteert. Accepteerd is geen woord :)
Groetjes
Bert, 03-01-2010
Wat datt ex kofskip ben ik wat verward met bv. volgende zin
Jan eindigt de zin met hallo.
Eindigen - en = eindig dus zit niet in medeklinkers van t ex kofskip en zou dus met een d moeten zijn geschreven.
Maar blijkbaar is dit toch een t?
Alvast bedankt voor de uitleg.
Ik heb er al veel van opgestoken.
Reactie infoteur, 03-01-2010
Hoi Bert,
Het ex-kofschip geldt alleen voor de verleden tijd. Jouw zin is in de tegenwoordige tijd en in de hij-vorm.
In de tegenwoordige tijd is het werkwoord eindigen dus:
Ik eindig
hij/zij (dus ook Jan) eindigt
Wij eindigen
In de verleden tijd is het inderdaad met een d, zoals het hoort via het ex-kofschip:
Ik eindigde
Hij/zij (dus ook Jan) eindigde
Wij eindigden.
Hopelijk begrijp je het nu beter,
Met vriendelijke groet,
Suzanne Peters
Rakker126 (infoteur), 15-08-2009 #21
Ik ben niet goed in voorbeeldzinnen maar hier één: De man is erg goed, maar wordt/word slecht. hz/bz
Reactie infoteur, 15-08-2009
Dit is gewoon 1 hoofdzin, zonder bijzin. In dit geval is het wordt, aangezien het om de man gaat en niet om 'ik'.
Rakker126 (infoteur), 13-08-2009 #20
In de zin, als hij schrijver wordt of als hij schrijver word? Bedankt!
Reactie infoteur, 13-08-2009
Het gaat om hij, dus wordt.
Rakker126 (infoteur), 12-08-2009 #19
Bedankt voor de reactie. Als het hij zo zijn, blijft het in de bijzin dan ook word omdat het geen persoonsvorm is?
Reactie infoteur, 12-08-2009
Als wat hij zou zijn?
Rakker126 (infoteur), 10-08-2009 #18
Prima uitleg. Toch vraag ik me een ding af: in een zin met een onderschikkend voegwoord, dient de persoonsvorm regel toch alleen maar bij de hoofdzin toegepast worden. Dus: Ik ben een maffe schrijver zonder hersenen omafiets, als ik schrijver word. Dus niet wordt?
Reactie infoteur, 11-08-2009
Het gaat om ik, dus het is gewoon word. Bijzinnen hebben weinig te maken met de zin. In principe word jij schrijver, niet de omafiets. Zo moet je dus proberen zinnen te lezen: waar verwijst het werkwoord naar?
Je voorbeeldzin is overigens wat vaag en klopt sowieso grammaticaal niet.
Hopelijk heb ik het wat duidelijker kunnen maken voor je.
Jan, 06-12-2008
Geweldige website, ik heb even een vraag over, waneer je nu een d of een t schrijft. Ik neem als voorbeeld het woord betaalt/betaald. De klant heeft betaald is met een D en hij betaalt met een t toch? Dat is mijn vraag.
Reactie infoteur, 07-12-2008
Hallo Jan,
Het antwoord op je vraag staat onder het kopje 'D of dt?'
Groetjes,
De Infoteur
Danny, 31-10-2008
Ik heb een vraagje. Ik heb kaartjes laten drukken met de zin: "Een dezer dagen word het verschuldigde bedrag bij u opgehaald". Is 'word' in deze zin goed gespeld? Ik heb net een discussie over gehad en kan het nergens toetsen :-(. Stom he!?
Reactie infoteur, 31-10-2008
Hoi Danny,
Het beste kun je het werkwoord vervangen door een ander woord. Zoals bijvoorbeeld: lopen.
Dan wordt het dus: 'een dezer dagen loopt het' of 'een dezer dagen loop het'.
Je ziet dat de zin met 'loopt' beter klinkt en dus moet er ook bij 'word' een t achter. Het is dus 'een dezer dagen wordt.'
Hopelijk heb ik je hiermee geholpen!
De infoteur.
Jeetje, 03-09-2008
Ik heb morgen een instaptoets voor Nederlands. Ik ben super blij met deze uitleg. Nu snap ik het weer. Bedankt!:-)
Reactie infoteur, 03-09-2008
Graag gedaan! Succes met de instaptoets!
Eric, 16-06-2008
Vraagje: schrijf je in een zin met voltooid deelwoord het voltooid deelwoord voor of achter het werkwoord? Zoals in het hierna volgend voorbeeld:
"Men zegt dat hij slim is geweest". OF "Men zegt dat hij slim geweest is".
Zijn beide vormen goed?
Reactie infoteur, 16-06-2008
Beste Eric,
Dit kan allebei, al zie je het voltooid werkwoord toch vooral achteraan een zin.
Rita, 31-05-2008
Dit vind ik goed uitgelegt. Ik schrijf veel dt fouten graag had ik het anders gehad maar vroeger werd daar niet veel aandacht aan gegeven. Ben blij dat ik dit programa gevonden heb.
Reactie infoteur, 16-06-2008
Graag gedaan :)
Frans Ten Thije, 16-04-2008
Ook ik was de intentie van "het Kofschip" kwijt. Gelukkig schoot me te binnen dat er ook nog zoiets is als Google.
Ja; dan is het verder weer een koud kunstje. Maar hartelijk dank voor de uiteenzetting.
Vraag. Bij het pinnen in winkels e.d. lees je altijd "U heeft betaald"
Volgens mij moet dit zijn "u hebt betaald"
Of zit ik helemaal fout?
Reactie infoteur, 16-04-2008
Beste Frans,
U heeft of u hebt kan allebei. U heeft is vaak iets formeler.
Groetjes, de Infoteur.
Sandra, 06-02-2008
Dank voor de uitleg
Reactie infoteur, 06-02-2008
Graag gedaan :)
Gerrie, 03-01-2008
Ook ik was het even helemaal kwijt, heb het artikel foutloos schrijven weer doorgenomen en snap het nu weer.
Reactie infoteur, 06-01-2008
Fijn dat het weer duidelijk voor je is :)
Laatste update: 23-07-2015
Rubriek: Educatie en School
Subrubriek: Taal
Bronnen en referenties: 1