Foutloos schrijven: Werkwoorden

Foutloos schrijven: WerkwoordenHet is lang niet gemakkelijk om dingen foutloos op te schrijven. Zelfs de beste tekstschrijvers gaan nog wel eens de mist in. Nederlands is dan ook een ingewikkelde taal. Werkwoorden worden ontzettend vaak fout geschreven. Hoe kun je de werkwoorden op een goede manier schrijven, zodat je geen fouten maakt?

T ex-kofschip

Iedereen zegt altijd dat wanneer je een voltooid deelwoord of verleden tijd van een woord maakt van een werkwoord, je gebruik moet maken van ’t kofschip’ om erachter te komen of je het met een d of een t moet schrijven. Dit klopt niet helemaal, omdat hier niet alle letters inzitten die je nodig hebt. Beter is om gebruik te maken van ’t ex-kofschip’. Maar hoe werkt het ex-kofschip nu eigenlijk? Hoewel iedereen het op school heeft geleerd, blijft het voor veel mensen een lastig punt. Daarom begin ik mijn artikel hiermee.

Voor het ‘t ex-kofschip’ kun je de klinkers weglaten. Je houdt dan de volgende medeklinkers nodig:

TXKFSCHP
Wanneer je een werkwoord in verleden tijd wilt gebruiken, haal je ‘en’ eraf. Bijvoorbeeld:

Faxen – ‘en’ = Fax
Je kijkt dan naar de laatste letter. Dit is een x. De x staat wel in t ex-kofschip, wat betekent dat je het met een t moet schrijven.

gefaxt of: faxte/faxten
Wanneer de laatste letter niet tussen de medeklinkers van ‘t ex-kofschip’ staat, eindig je met een D. Een voorbeeld:

Barbecueën – ‘en’ = Barbecue
Omdat je alleen de medeklinkers mag gebruiken van ’t ex-kofschip’, staat de ‘e’ er niet in en.
Het wordt dan dus: gebarbecued of:

barbecuede/barbecueden
Je moet altijd ‘en’ van het woord maken en er dus geen ik-vorm van maken. Wanneer je bijvoorbeeld het woord verhuizen gebruikt:

Verhuizen – ‘en’ – verhuiz
En dus niet verhuis

Als je deze fout wel maakt, zul je het woord ook verkeerd opschrijven. De z staat namelijk niet in ’t ex-kofschip’, maar de s wél. Vergeet dit dus nooit meer: Altijd ‘en’ eraf halen, hoe vreemd en raar dit er ook uitziet.

Verleden tijd

Het zal niet altijd goed zijn om met ’t ex-kofschip’ te werken. Denk bijvoorbeeld aan werkwoorden als ‘zijn’ en ‘lopen’. Deze werkwoorden veranderen van klank in de verleden tijd. ‘Waren’ en ‘liepen’ dus. Wanneer je niet zeker weet wat de verleden tijd van een werkwoord is, zoek dit dan op in het woordenboek.

Tegenwoordige tijd

De tegenwoordige tijd is niet zo heel moeilijk. Je moet het alleen wel doorhebben en onthouden. In de tegenwoordige tijd maken we gebruik van een schema dat in principe altijd hetzelfde is:
  • Ik: stam
  • Hij/zij/jij: stam+t
  • Wij: hele werkwoord

Dus:
  • Ik: verhuis (en hier is het dus niet verhuiz)
  • Hij/zij/jij: verhuist
  • Wij: verhuizen

Of:
  • Ik: word
  • Hij/zij/jij: wordt
  • Wij: worden

Wanneer het werkwoord een t bevat, komt er geen extra t achter, dus:
  • Ik: praat
  • Hij/zij/jij: praat
  • Wij: praten

Als in een zin het woord je achter het werkwoord komt te staan, hoort er geen t bij. Zoals bijvoorbeeld:

Loop je even met me mee?
Bij u is dit echter niet het geval, kijk maar:

Loopt u even met me mee?

D of dt?

Het wil nog wel eens misgaan bij woorden die zowel een voltooid deelwoord als de stam kunnen zijn. Denk bijvoorbeeld aan het woord bedoeld of bedoelt. Wanneer schrijf je nu wat?
In het algemeen geldt:

  • Hij bedoelt het niet zo.
  • Hij heeft het niet zo bedoeld.

Het voltooid deelwoord is te herkennen omdat er al een ander werkwoord eerder in de zin staat. Bij het voltooid deelwoord is het dus een d (denk aan ’t ex-kofschip) en bij de stam (hij bedoelt) met een t.

Als je twijfelt of je er een t achter moet zetten of niet (omdat je het bijvoorbeeld niet kunt horen), kun je het beste het woord door een ander woord vervangen. Bijvoorbeeld:
  • Jij (worden) morgen door hem geslagen.
  • (worden) zij op hem verliefd?
  • (worden) je morgen zeventien?
  • (worden) je moeder daar verwacht?

Vul de woorden nu in met een bekend woord waarvan je wel weet hoe het zit:
  • Jij loopt
  • Loopt zij
  • Loop je
  • Loopt je moeder

In de verleden tijd wordt nooit gebruik gemaakt van dt. Het is altijd of een d, of een t. De enige uitzondering hierop is:
Gij werdt. Maar dit gebruikt vrijwel niemand meer tegenwoordig.

Lees verder

© 2007 - 2025 Writingsuus, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Vanaf 2021 is InfoNu gestopt met het publiceren van nieuwe artikelen. Het bestaande artikelbestand blijft beschikbaar, maar wordt niet meer geactualiseerd.
Bronnen en referenties
Reacties
Juliette, 15-01-2015
Hoe schrijf ik de zin : Wat betekend arm zijn? Of is het : Wat betekent arm zijn? Naar mijn mening is het, betekend, Mag ik uw reactie?Reactie infoteur, 19-01-2015
Dit moet betekent zijn.
Marie Anne, 19-08-2014
Wat bedoelt hij nu of is het wat bedoeld hij nu.
Is het niet zo dat wanneer het een vraag is en het werkwoord vooraan staat het bedoeld is? graag uw meningReactie infoteur, 25-08-2014
Hallo Marie Anne,

Het is 'Wat bedoelt hij nu?'
Bedoeld is het voltooid deelwoord en als je de zin anders maakt, zie je dat het met een 'T' moet:
'Wat smurft hij nu?' en niet 'Wat gesmurft hij nu?'
Wander, 18-09-2013
Op een menukaart stond:
Dit gerecht is bereidt met…
Volgens mijn partnet moet de t eraf. Ik heb bereiden verwisseld met bewerken en dan komt er toch een t uit.
Wie heeft gelijk?Reactie infoteur, 24-09-2013
De juiste spelling is bereid :) Zonder een T dus.
Maaike, 29-09-2010
Wauw! Super, echt heel erg bedankt!
Ik heb het op de gok nu toch goed in de mail gezet maar ik vind het wel echt heel erg lastig allemaal.
Goed bezig! Vooral doorgaan en ik zal uw hulp vast nog wel eens nodig hebben.

Groetjes, en nogmaals bedankt.Reactie infoteur, 01-10-2010
Graag gedaan!
Maaike, 28-09-2010
Hoi,
Wat een site! fijn want Nederlands is dus echt geen makkie. Hoe zit het dan met deze zin? Ik bedoel, er staan 2 woorden in die met een d of met een t geschreven kunnen worden. Ik snap er helemaal niets meer van.

\"Wat bedoeld/t u precies met Nederlands ingezetene? Betekend/t dit dat de persoon in Nederland woonachtig moet zijn?\"Reactie infoteur, 28-09-2010
Hoi Maaike,

Ze moeten allebei met een t.

Het is bijvoorbeeld ook: Wat loopt u en niet \'wat gelopen u\'. Of loopt dit en geen gelopen dit.

Wanneer het een voltooid deelwoord is, wordt het wel met een d geschreven, bijvoorbeeld bij: hij heeft het niet zo bedoeld. (Hij heeft het niet zo gelopen)

Succes ermee!

Groetjes!
Jessica, 03-06-2010
Hallo,

En hoe zit het dan met, word je een beetje moe van mij? ook al vervang ik het woord door loop/loopt je, dan zou je zeggen zonder t? Begrijp ik het zo goed?

Alvast bedankt!Reactie infoteur, 03-06-2010
Beste Jessica,

Inderdaad, je hebt het helemaal goed. Als \'je\' achter een werkwoord staat (en dan echt alleen je of jij), komt er sowieso nooit een t achter.

Groetjes!
Jessica, 02-06-2010
Hallo, ik ben blij dat ik deze site heb gevonden! Het wordt vandaag mooi weer, is wordt dan in deze zin goed geschreven?Reactie infoteur, 02-06-2010
Beste Jessica,

Zoals je in de tekst kunt lezen kun je het woord vervangen door een ander woord.

Het loopt vandaag…
Het loop vandaag…

Met een t dus, dus het wordt.


Groetjes
Bianca, 30-05-2010
Pfff… heerlijk, eindelijk even gezocht naar uitleg voor d of t
ik kan me zo dom voelen dat ik het niet weet!
nu na 22 jaar weer een opleiding volgen is niet zo gemakkelijk
Maar nu ben ik er toch nog niet helemaal uit, de zin:

Laten merken dat je zijn gevoelens accepteert/accepteerd

ik durf het niet meer te zeggen, alvast bedankt!Reactie infoteur, 02-06-2010
Hallo Bianca,

Het is accepteert. Accepteerd is geen woord :)

Groetjes
Bert, 03-01-2010
Wat datt ex kofskip ben ik wat verward met bv. volgende zin

Jan eindigt de zin met hallo.

Eindigen - en = eindig dus zit niet in medeklinkers van t ex kofskip en zou dus met een d moeten zijn geschreven.
Maar blijkbaar is dit toch een t?

Alvast bedankt voor de uitleg.
Ik heb er al veel van opgestoken.Reactie infoteur, 03-01-2010
Hoi Bert,

Het ex-kofschip geldt alleen voor de verleden tijd. Jouw zin is in de tegenwoordige tijd en in de hij-vorm.

In de tegenwoordige tijd is het werkwoord eindigen dus:
Ik eindig
hij/zij (dus ook Jan) eindigt
Wij eindigen

In de verleden tijd is het inderdaad met een d, zoals het hoort via het ex-kofschip:
Ik eindigde
Hij/zij (dus ook Jan) eindigde
Wij eindigden.


Hopelijk begrijp je het nu beter,

Met vriendelijke groet,

Suzanne Peters

Warning: Undefined array key "gebruikersnaam" in /data/sites/web/interatenl/subsites/infonu.nl/include/article.php on line 246

Deprecated: strtolower(): Passing null to parameter #1 ($string) of type string is deprecated in /data/sites/web/interatenl/subsites/infonu.nl/include/article.php on line 246

Fatal error: Uncaught Error: Undefined constant "datum" in /data/sites/web/interatenl/subsites/infonu.nl/include/article.php:249 Stack trace: #0 /data/sites/web/interatenl/subsites/infonu.nl/index.php(82): include() #1 {main} thrown in /data/sites/web/interatenl/subsites/infonu.nl/include/article.php on line 249