Cursus Gronings

Wie eens naar het noorden van het land reist komt geheid in aanraking met de stad Groningen. De stad wordt het metropool van het noorden genoemd en is zeker de moeite waard voor een bezoek. De stad biedt veel mogelijkheden en heeft toeristische trekpleisters zoals de martinitoren en het Groninger museum. Voor jou als toerist, en voor studenten die een langere tijd blijven plakken in deze Hanzestad, vind je hier een korte cursus in de taal van het noorden: Gronings! Let op: in dit artikel is niet de officiële spelling voor het Gronings gebruikt (het GGG). Het GGG staat voor Goud Geef Grönnegs en is de Groningse tegenhanger van het A(B)N. In dit artikel is een alternatieve spelling gebruikt, een spelling die voor sprekers van buiten de Groningse grenzen wellicht beter te ''snappen'' is.

Wat is Gronings precies?

Gronings is een (streek)taal gesproken in de provincie Groningen en in de kop van Drenthe. De taal wordt tevens gesproken in Ost-Friesland, dat is een deelgebied net over de Groningse grens in Duitsland. Gronings wordt ook wel een Friso-Saksische taal genoemd. Deze naam heeft het Gronings omdat het door de jaren heen sterk beïnvloed is door het Fries en het Saksisch. Andere talen die invloed hebben gehad op het hedendaagse Gronings zijn Deens, Duits, Engels en Nederlands. Gronings is niet hetzelfde als Twents, Drents of een andere Nedersaksische streektaal.

Is Gronings een taal of een dialect?

Het is natuurlijk niet enorm belangrijk of de taal die je spreek nou officieel een taal of een dialect is. Groningers zien hun taal als een echte taal. Officieel gezien wordt door het Rijk het Gronings niet beschouwd als een taal. Het Fries is wel een taal. Waarom Gronings geen taal is, en het Fries wel hangt van een aantal zaken af. Allereerst moet de taal gestandaardiseerd zijn en moet er een algemene opvatting bestaan dat de taal ook echt een taal is. Het Gronings had prima een officiële taal kunnen zijn, maar door historische ontwikkelingen is dit nooit gebeurd.

Is Gronings te verstaan?

Nederlanders met het Standaardnederlands als hun moedertaal hebben veelal moeite om het Gronings te verstaan. Net na het Limburgs is het Gronings het moeilijkst te verstaan door Nederlanders. Fries is veel makkelijker te verstaan voor Standaardnederlands sprekende Nederlanders. Zie de link: Taalafstanden. Ook al staat het Gronings ver van het Standaardnederlands af; laat je niet ontmoedigen om toch een poging te wagen in het bestuderen van deze mooie taal.

Foutief uitgesproken pseudo-Gronings

Veel Nederlanders die nog nooit Gronings hebben gehoord hebben veelal een verkeerd beeld van het Gronings. In de media wordt de Groningse taal (Grunnegs) vaak in associatie gebracht met achterstand, armoede, stilstand en asociaal gedrag. Uiteraard is dit een verkeerd beeld van hoe Groningen daadwerkelijk is, hoe de taal daadwerkelijk wordt uitgesproken en hoe men hier in Groningen met elkaar omgaat. Verkeerd uitgesproken en vernederlandst Gronings is het Gronings dat ook teveel in de media wordt afgebeeld.

Uitspraak

Het Gronings wordt heel anders uitgesproken dan de officiële schrijfwijze laat zien. Het Gronings is kort, bondig en veel letters, die je in de schrijftaal wel terug vindt, hoor je tijdens het spreken niet. Achter de Nederlandse zinnen vind je hier de zinnen zoals je ze moet uitspreken. Let wel op dat het Gronings niet op een Nederlandse manier moet uitspreken. Bepaalde klanken zijn moeilijk te vertalen naar Nederlandse voorbeelden. Een aantal klanken die in het Gronings gebruikt worden zijn de å (oa), de ø (eu, u), de ai (aij), æ (è) en øj (ui). Deze letters worden onder andere ook in het Deens gebruikt. Let verder op dat Groningse klanken lang zijn! Om een voorbeeld te geven:


Let op bij ''Vrång''. De ''ng'' klank spreek je uit als de ng in mango. Tevens wordt de å lang uitgesproken. Als u niet bekend bent met deze klanken zult het vast overdreven lang vinden, maar zo klinkt het Gronings nou eenmaal.

Opwarmer

Probeer de woorden uit te spreken zoals je ze hier leest. Waarschijnlijk klink je niet als een geboren Groninger, maar met een beetje moeite zal het zeker te verstaan zijn! Moeilijk klanken die in het Gronings voorkomen zijn:

Å

Ø als in het Franse woord: beurre

AI

---

Ik ben de weg kwijt!

De weg kwijt raken kan snel gebeuren in deze stad met ruim 190.000 inwoners. Je kunt dan het beste een local de weg vragen. Hoe doe je dat in het Gronings?

In het centrum!

Eten!

Uitgaan!

---

Hoe ging dat? Goed?

Vergeet vooral niet dat Gronings niet afgeknauwd Nederlands is! Om een voorbeeld te geven:

Succes!

Lees verder

• Groningse taal: woorden en zinnen in de taal uit het noorden