Lezen in groep 3: oefenen door te bewegen

De overgang van groep 2 naar groep 3 is op veel scholen nog groot. De kinderen zitten veel meer aan hun tafel en het oefenen gebeurt in een werkschrift. Bewegen gebeurt in groep 3 veel minder dan in groep 2. Sommige leesoefeningen kun je net zo goed op een andere manier doen. Door de oefeningen om te zetten van werkschrift naar bewegingen als lopen, hinkelen en opdrachtjes uitvoeren, is er meer afwisseling in werkvormen. Bovendien wordt er in een korte tijd veel meer geoefend dan wanneer ze een opdracht in het werkschrift maken!

Meer bewegen

Hoe meer zintuigen ingezet worden bij het leren, des te meer kans op succes. Door meer beweging in te zetten bij het leren lezen, kom je tegemoet aan veel onderwijsbehoeften. Door de afwisseling blijven de leerlingen beter bij de les. De wiebelaars hebben de beweging nodig en zullen minder ongewenste bewegingen laten zien. Hieronder staan een aantal ideeën die je in het begin van groep 3 dagelijks in kunt zetten. Al bewegend oefenen maakt meteen de overgang van groep 2 naar groep 3 minder groot. Je doet er de leerlingen een plezier mee en je ziet in één oogopslag welke leerlingen de oefening nog moeilijk vinden. In het werkboek kun je oefeningen overslaan. Je hebt ze immers al geoefend. En dat scheelt ook nog eens nakijktijd.

Letters oefenen

Geef de helft van de leerlingen een letter en benoem de letter duidelijk. De leerling herhaalt de letter hardop en zoekt een plaatsje in de klas. De andere leerlingen lopen door het lokaal, gaan naar een leerling met een letter en benoemen de letter. De leerling met de letter controleert of de letter juist benoemd wordt.

• Variatie: na het benoemen wisselen de leerlingen van rol.
• Moeilijker: het kan na verloop van tijd natuurlijk ook met woorden.

Klankpositie

Maak drie grote stroken papier. Verdeel het papier in drie vakken. Zet op de ene strook een kruis in het eerste vak, op de tweede strook een kruis in het tweede vak, en op de derde strook een kruis in het derde vak. Hang drie grote stroken op die verdeeld zijn in drie vakken. Verdeel ze over de ruimte. Noem de letter die centraal staat, bijvoorbeeld K. Noem nu een woord met een medeklinker-klinker-medeklinker (mkm-woorden) met een k erin. Noem bijvoorbeeld 'kat'. Je hoort de k vooraan. De leerlingen lopen naar de strook met de juiste plaatsbepaling, dus de strook met een kruis in het eerste vak.

Bij 'tak' hoor je de k achteraan. De leerlingen lopen dan naar de strook met een kruis in het laatste vak. Dit kan natuurlijk de volgende keer met een andere letter. De stroken zijn dus vaak te gebruiken. Je oefent zo in korte tijd veel woorden. Omdat deze oefening in de meeste leesmethodes voor groep 3 bijna dagelijks voorkomen, vormt het een mooie afwisseling voor de kinderen.

Lopen naar woorden en letters

Hang een aantal woorden, verspreid door het lokaal, op. Mogelijke opdrachten:

• De meisjes lopen naar (zeg het woord) en de jongens naar (zeg het woord)
• Loop naar het woord dat begint met een k
• Loop naar het woord met achteraan een s
• Loop naar ssss - o - kkkkkk
• Als je sandalen aan hebt, loop je naar het woord met in het midden aaaaaa
• Als je een bril op hebt, loop je naar het woord dat rijmt op 'kip'
• Hinkel naar het woord dat je het moeilijkst vindt
• Loop naar het woord dat omgedraaid … is (bv. 'kim')

Hinkelen

De leerkracht noemt een mkm-woord (vis) en de kinderen hinkelen (v i s). Voor elke letter één hinkelpas. Daarna plakken de kinderen het woord hardop: vis. (Plakken betekent in groep 3 bij het lezen het aan elkaar rijgen van de letters zodat de letters die net afzonderlijke zijn genoemd weer als woord uitgesproken worden.) Als het goed lukt, kun je natuurlijk ook met klankzuivere vierletterwoorden oefenen.

Opdrachten uitvoeren

Een manier om op een leuke manier het aan elkaar plakken van letters te oefenen is het geven van opdrachten. Je laat de kinderen iets doen waarbij je een mkm-woord in afzonderlijke letters uitspreekt. 'Hakken' wordt dat in groep 3 genoemd. De kinderen voegen de afzonderlijke letters in gedachten weer samen tot één woord ('plakken') en kunnen zodoende de opdracht uitvoeren. Geef de kinderen opdrachten als:

• raak aan je n eu s
• knipper met je oo g
• trek aan je oo r
• iedereen met r oo d gaat staan
• wijs maar aan: je s o k
• doe maar omhoog je a r m
• wiebel met je d ui m
• doe maar net of je ee t
• och, en nu heb je vreselijke p ij n
• aai over je h aa r

Nog meer voordelen van lezen oefenen in beweging

Als je kritisch kijkt naar de meeste werkboeken bij leesmethodes, zie je oefeningen die niet éénduidig zijn. Zo moet het kind precies weten welk woord met het plaatje bedoeld wordt. Als je de klankpositie van de s moet aangeven, zit die niet in boot. Maar als die boot er als een speedboot uitziet, zit de s er juist weer wel in. De s zit niet in muur, maar die muur is van steen. En daar weer wel die s in. Bij het nakijken van de werkschriften heb je niet altijd zicht op de overwegingen van de leerling bij het maken van een keuze. Als je lezen oefent in beweging, noem je zelf de letters en woorden. Er is dus veel minder kans op misverstanden. Hierdoor heb je een beter zicht op wat kinderen kunnen. Bovendien kun je de les meteen aanpassen. Zijn er veel kinderen voor wie het nog lastig is, dan bouw je de oefening wat langzamer op. Lijkt iedereen het te kunnen, dan stop je eerder of je maakt de oefening moeilijker. Ook zie je meteen de twijfelaars en de meelopers. Die hebben in een klein groepje nog eens extra oefening nodig. In korte tijd oefen je veel en effectief. Je hebt meteen zicht op wat de kinderen kunnen, zonder dat je 25 werkschriften na hoeft te kijken.

Beweging is voor veel leerlingen belangrijk. Gedragsproblemen kunnen zo voorkomen worden. Bovendien bevordert het de concentratie voor de activiteit erna. Door veel afwisseling in werkvormen spreek je meer zintuigen aan en beklijft de oefening beter. Tijdens elke leesles is altijd wel een onderdeel dat zich er goed toe leent om in beweging te oefenen. Probeer het eens uit!