AVI - de bepaling van leesniveaus

Op de basisschool wordt er vanaf groep 3 lesgegeven in technisch lezen. Om later begrijpend te kunnen lezen is technisch lezen een basisvoorwaarde. Het is dan ook heel belangrijk dat een kind goed technisch leert lezen. Hoe ver een kind is met zijn technische leesvaardigheid is goed te toetsen. Ook is bekend hoe moeilijk de tekst in een boek is. Zowel de technische leesvaardigheid van de leerling en de moeilijkheidsgraad van een tekst worden beiden weergegeven in een AVI-niveau. Het is van belang dat bij de keuze van een boek naar beide AVI-niveaus wordt gekeken en dat deze twee goed op elkaar worden afgestemd.

Wat is technisch lezen?

Vaak leren kleuters al in groep 1 en 2 dat bij elke letter een klank hoort en dat lettercombinaties klanken verbeelden. Zij ontdekken ook dat de klanken, en dus letters tezamen, een woord vormen en dus een betekenis kunnen hebben. Al in groep 3 kennen de meeste kinderen alle letters van het alfabet. De kinderen kunnen dan vormen van de letters herkennen en deze letters weer koppelen aan klanken. Op deze manier begint het kind met technisch lezen.

Het doel van technisch lezen is dat de hersenen de gelezen letters op een vlotte manier gaan omzetten naar de bijbehorende klanken. Op deze manier leert een kind welke letter bij welke klank hoort en bouwt het kind letterkennis op. Het combineren van de verschillende letters tot een woord is de volgende stap. In deze fase begint de directe woordherkenning. Niet altijd gaat dit automatiseren vlot en zal de leerling blijven 'hakken en plakken'. De leerling wordt dan een spellende lezer.

Als het lezen van een woord bij de beginnende lezer lukt, worden al deze woorden weer gekoppeld tot een zin. Er is ook een opbouw in de moeilijkheidsgraad van de zinnen. De eerste zinnen die het kind te lezen krijgt zijn zinnen die zijn opgebouwd uit woorden met één lettergreep. Dit wordt langzaamaan uitgebreid naar meerlettergrepige woorden. Door goed technisch te leren lezen wordt er een basis gelegd om later ook goed begrijpend te kunnen lezen. Wanneer een leerling problemen heeft met technisch lezen, kunnen er ook problemen ontstaan bij het begrijpend lezen.

Wat is AVI?

De term AVI is een afkorting. Deze afkorting staat voor Analyse van Individualiseringsvormen. Het AVI systeem is in 1977 ontwikkeld en in 1994 gemoderniseerd. In 2008 is het systeem nogmaals flink veranderd. Het oorspronkelijke doel van AVI was het individualiseren van het leesonderwijs. Dit systeem is in het basisonderwijs in Nederland en in Vlaanderen geadopteerd.

De AVI-niveaus zijn bedacht om kinderen op hun eigen niveau boeken te kunnen laten lezen. De leerling wordt individueel getest op zijn leesvaardigheid, waardoor hij een goed beeld heeft van zijn leesvaardigheidsniveau. De boeken worden aan de hand van criteria ingedeeld in de verschillende AVI-niveaus. Het is hierdoor voor de leerling mogelijk om uit boeken te kiezen die een moeilijkheidsgraad hebben die bij zijn niveau passen.

Bepaling AVI-niveau leerling

Leerlingen van de basisschool worden jaarlijks getoetst op hun leesniveau. Het is mogelijk om de leerling klassikaal te toetsen, dit gebeurt dan met de Citotoetsen Leestempo en Leestechniek, of de leerling wordt, met een speciale AVI toets, individueel getoetst. Deze toetsen worden in groep drie tot en met zeven in januari/februari en in mei/juni afgenomen. In groep acht worden deze toetsen alleen in januari/februari afgenomen.

De AVI-niveaus voor boeken

De boeken worden aan de hand van vastgestelde criteria ingedeeld in de verschillende AVI-niveaus. Aan de hand van het AVI-niveau is er dan voor de leerling in te schatten wat de moeilijkheidsgraad van het boek is. Op deze manier is het voor de leerling mogelijk om interessant boek met de juiste moeilijkheidsgraad te kiezen.

De verschillende AVI-niveaus

Er zijn verschillende AVI-niveaus. De beginnende lezer krijgt van het AVI-systeem het niveau AVI Start. De volgende niveaus worden aangeduid met een letter 'M' of een letter 'E', gevolgd door een cijfer. De letter M staat voor 'Midden' en de letter E staat voor 'Eind'. De cijfers staan voor de jaargroep waar de leerling in zit, beginnende bij groep 3. Zo betekent dus AVI-niveau M5 het gemiddelde (technisch) leesniveau van een leerling in het midden van groep 5. AVI-niveau E7 betekent op dezelfde manier het gemiddelde niveau van een leerling aan het einde van groep 7. Het hoogste niveau in het AVI-systeem wat bereikt kan worden is AVI-plus. Dit niveau wordt gemiddeld in groep acht behaald. Als een leerling dit niveau heeft behaald, kan hij de teksten die op de middelbare school gebruikt worden, lezen.

• Start: De woorden van de tekst in het boek zijn eenlettergrepig. Er zijn alleen woorden gebruikt die klankzuiver zijn, zoals de woorden roos en vis.
• M3: De woorden van de tekst in het boek zijn eenlettergrepig. De woorden mogen nu ook niet-klankzuiver zijn, zoals de woorden mond en rood.
• E3: De woorden van de tekst in het boek zijn een- en tweelettergrepig.
• M4: De woorden van de tekst in het boek zijn voornamelijk een- en tweelettergrepig. Daarnaast worden er ook woorden met drie lettergrepen geïntroduceerd.
• E4: De woorden van de tekst in het boek zijn voornamelijk een-, twee- en drielettergrepig. Van de drielettergrepige woorden mogen enkele woorden wat ingewikkelder zijn.
• M5: De lengte van de woorden is losgelaten. Eenvoudige leenwoorden worden geïntroduceerd. De woorden worden ook iets moeilijker. De tekst bevat ook woorden waarin de letters y en c voorkomen
• E5: De zinnen van de tekst worden langer. De gebruikte woorden in de tekst worden lastiger, er worden in de tekst meer leenwoorden gebruikt, zoals cadeau, horloge, niveau en chauffeur. De nieuwe zinnen starten niet meer op een nieuwe regel, maar gaan na de punt van de oude zin verder.
• M6: De zinnen van de tekst worden nog langer. Er wordt in de tekst gebruik gemaakt van samengestelde zinnen. De tekst bevat ook woorden met leestekens, zoals tweeën en ruïne.
• Plus: De boeken worden dikker, terwijl er weinig illustraties meer in staan. De zinnen van de tekst zijn nog langer geworden, de hoofdstukken zijn ook langer.

Bron: Uitgeverij Stam

Oud model versus nieuw model AVI

In 2008 is het AVI-systeem flink gemoderniseerd. Van 1994 tot 2008 werden er andere AVI-niveaus gebruikt. Deze oude niveaus hadden cijfers van 1 tot en met 9. Onderstaande omzettingstabel tabel geeft de relatie weer tussen de oude en de nieuwe AVI-niveaus:

• Het oude AVI1 is START of M3 geworden
• Het oude AVI2 is M3 of E3 geworden
• Het oude AVI3 is E3 of M4 geworden
• Het oude AVI4 is M4 of E4 geworden
• Het oude AVI5 is E4 of M5 geworden
• Het oude AVI6 is E4 of M5 of E5 geworden
• Het oude AVI7 is E5 of M6 geworden
• Het oude AVI8 is M6 of E6 of M7 geworden
• Het oude AVI9 is M7 of E7 of PLUS geworden

Boeken kiezen

Door het AVI-systeem is het redelijk eenvoudig om een boek te kiezen met de juiste moeilijkheidsgraad. Het is nu mogelijk om boeken te kiezen die niet te makkelijk, maar ook zeker niet te moeilijk zijn voor de leerling. Vergeet bij het kiezen van een boek echter niet dat de AVI-niveaus alleen bedoeld zijn als hulpmiddel om een inschatting te kunnen maken of het boek past bij het leesniveau van de leerling. Als een kind een boek wil lezen wat iets boven of onder zijn getoetste AVI-niveau ligt, dan kan dit natuurlijk.