Karbonkel: Het monster van groep 3

Van 1994 tot en met 2002 zond Teleac/NOT de educatieve televisieserie Ik Mik Loreland uit. De serie bestond uit 28 afleveringen en werd doorgaans bekeken door kinderen van groep 3. Het programma was geheel gericht op het leren van letters, woorden en zinnen en was ook op school een veelgebruikte leesmethode. Naast dat het programma educatief was en kinderen leerde lezen, kreeg het ook veel kritiek, vooral van ouders. Het programma zou te eng zijn, door het personage Karbonkel dat in bijna iedere aflevering onverwacht tevoorschijn kwam en niet alleen hoofdpersonage Mik, maar ook de groep 3 leerlingen de stuipen op het lijf jaagde. Toen Ik Mik Loreland in 1994 voor het eerst werd uitgezonden, hadden de makers geen idee dat ze zo'n eng programma hadden gemaakt. Zij zagen vooral in dat het programma kinderen leergierig maakte en vooral kinderen zou helpen die minder goed in lezen zijn. Toen de eerste kritieken kwamen, was er voor de makers niet veel meer te doen aan Karbonkel. Wel probeerden ze in het tweede seizoen om Karbonkel meer op een mens te laten lijken, zodat kinderen zich meer konden identificeren met het karakter.

Verhaal

Het verhaal van Ik Mik Loreland start met hoofdpersonage Mik, die gek is op lezen en schrijven. In Loria, waar zij woont, kunnen alle mensen lezen en schrijven, behalve het eenogige monster Karbonkel. Het monster geeft geen duidelijke oorzaak voor het niet kunnen lezen en schrijven, maar zegt dat Karbonkels dat nou eenmaal niet kunnen. Mik wil hem hiermee helpen, maar al haar lessen frustreren hem en als Karbonkel heel boos is tovert hij alle letters weg uit Loria. Alle mensen in Loria kunnen nu niet meer lezen en schrijven. De enige die nog kan helpen is Mik. Mik gaat op zoek naar alle letters en passeert de landen Kratermaan, Huiverhuizen, Doolgaarde, Wildewoud, Weerwater en Kramerije. In al deze landen vindt Mik letters en stopt ze in haar laptop. Karbonkel zit haar dwars tijdens haar avonturen. Langzaamaan kan Mik weer lezen en schrijven, maar Karbonkel ook. Hij leert steeds meer door het avontuur van Mik en ze worden vrienden.

Tijdens het tweede seizoen moet Karbonkel naar Karbonkelland komen, bij Bovenbonkel. Deze karbonkel vindt dat hij hier thuishoort. Karbonkel is het daarmee eens en gaat op reis door Loriool, Grauwbergen en Pretput, om uiteindelijk aan te komen in Karbonkelland. Mik volgt samen met haar knuffel Sokje, Karbonkel op de voet. Ze proberen hem tegen te houden, want ze willen niet dat Karbonkel teruggaat naar Karbonkelland. Als Karbonkel de leider Bovenbonkel vindt, weet hij hem te verslaan en Karbonkel leert alle Karbonkels in Karbonkelland ook lezen en schrijven met behulp van Mik.

Karbonkels streken

Wat Karbonkel zo eng maakte, kan ieder kind vertellen dat in groep 3 de serie heeft gekeken of verplicht heeft moeten kijken, omdat het op school gedraaid werd. In het begin was de menselijke Karbonkel te vinden in een hol aan de rand van Loria. Dit hol was vies en gruwelig. Daarna veranderde Karbonkel van een monsterlijk persoon in een eenogige vis, die opdook uit de put in Loria. De momenten die werden uitgekozen in de serie waren onverwacht en lieten veel kinderen schrikken.

Ook de stem, die ingesproken is door Siem van Leeuwen, werkte mee aan de angst die kinderen voor het monster kregen. Een donkere stem, die af en toe uit de bocht vloog, maakte de kinderen bang. Echter was de acteur achter Karbonkel zich hier niet van bewust. Toch geeft hij aan dat de zinnen die Karbonkel gebruikte om duidelijk te maken wat hij van plan was, heel hard overkwamen. Karbonkel gebruikte zinnen als: 'Ik ga je plagen, Mik!' en 'Ik ga je dwarszitten. Dwars. Zitten!'

Ook de special effects die worden gebruikt hebben onbewust een groot effect gehad op de kinderen van groep 3. Zo werd er vaak gebruik gemaakt van rook en lichtflitsen als Karbonkel verscheen. Dit hele tafereel werd ondersteund door enge melodieën en muziek.

Documentaire

Student Journalistiek Clemens Lamberbont komt zelf uit de generatie die de televisieserie Ik Mik Loreland hebben gevolgd op school. Naar aanleiding van de nachtmerries die hij heeft gehad in zijn jeugdjaren, maakte hij een documentaire die bij de NPO werd uitgezonden. Lambermont gaat in deze documentaire in op de angst die kinderen hadden voor Karbonkel, maar legt ook de noodzaak van zo'n programma uit.

In de documentaire, die Lambermont 'Het monster van groep 3' heeft genoemd, legt hij uit dat hij bij het terugkijken van de serie rare beelden zag. Een pratende sok, doelend op Mik's knuffel Sokje, is niet iets wat elk kind in het dagelijks leven meemaakt. Ook apen die in poezen veranderen is fantasie. Dit maakte het programma eng, maar had aan de andere kant een functie. Al deze karakters en beelden waren kleine woorden. Elk kind begint met het lezen van kleine woorden, zoals sok, aap en poes. Deze rare karakters waren daarom niet alleen griezelig, maar ook functioneel.

Eng of niet, kinderen leerden wel lezen met Ik Mik Loreland. Daarnaast zijn die nachtmerries ook nog ergens goed voor geweest. De generatie die het televisieprogramma heeft gezien, heeft mooie herinneringen aan dit schouwspel en vergeet het nooit meer.