Blind/Slechtziend en studeren aan de hogeschool/universiteit

Ook als je blind of slechtziend bent, is het mogelijk om verder te studeren aan de hogeschool of universiteit. Hoewel sommige studies wellicht niet mogelijk zijn, zullen de mogelijkheden je verrassen. Dankzij diverse hulpmiddelen, aanpassingen en begeleidingsvormen kunnen blinden en slechtzienden tegenwoordig veel studeren. Medisch-administratieve studies, Informatica, Wiskunde, Psychologie en talen zijn voorbeelden van bachelor- en masteropleidingen die goed haalbaar zijn. Hieronder volgen enkele tips om de schoolomgeving voor te bereiden op een student met een visuele handicap.

• Verkennend gesprek
• Mobiliteit, oriëntatie en verkenning van het gebouw
• Secretariaat
• Keuken
• Boeken
• Leslokaal
• Lessen
• Examens
• Stage
• Externe hulp

Verkennend gesprek

Een blinde of slechtziende student informeert zich vaak ruim van tevoren bij de hogeschool of universiteit. Dit betreft vragen over de studie, mogelijke aanpassingen, stageregelingen en digitale boeken. Het is nuttig om een persoonlijk gesprek te plannen met de student, de opleidingsverantwoordelijke(n), eventuele studiebegeleider(s), docenten en andere betrokkenen. Tijdens dit gesprek kunnen zowel de student als de school zich voorstellen. De student kan aangeven welke hulpmiddelen en aanpassingen hij nodig heeft, vragen stellen over de opleiding en problemen benoemen die hij verwacht. De school kan mogelijke struikelblokken en oplossingen bespreken, rekening houdend met de wensen van de student. Dit overleg helpt om verwachtingen, mogelijkheden en aandachtspunten af te stemmen.

Mobiliteit, oriëntatie en verkenning van het gebouw

Voor blinden en slechtzienden kan het leren kennen van nieuwe trajecten uitdagend zijn. Hoewel scholen vaak rondleidingen organiseren voor nieuwe studenten, kan dit voor visueel gehandicapte studenten te druk en moeilijk zijn. Het is belangrijk om tijdens het voorafgaand onderhoud aan te geven dat een individuele verkenning van het gebouw gewenst is. Een coach, secretariaatsmedewerker, docent of begeleider kan de student dan rustig door het gebouw leiden. Dit kan ook met behulp van een buddy uit een hoger jaar. De student kan aangeven of hij liever begeleid wordt van ruimte naar ruimte of instructies ontvangt over hoe hij vanaf een herkenningspunt naar verschillende voorzieningen kan navigeren. Voor geleidehondgebruikers is het belangrijk om te weten waar de hond uitgelaten kan worden en waar een rustige plek is om met de hond te spelen. Het kan nuttig zijn om een of meer buddies te zoeken die de student in het begin helpen.

Secretariaat

De secretariaatsmedewerkers spelen een belangrijke rol. Ze kunnen helpen met de inschrijving, het begeleiden naar onbekende examenzalen of leslokalen, en het opslaan van hulpmiddelen of materiaal voor de geleidehond. Ze kunnen ook digitale informatie verstrekken over afwezigheid van docenten of lokaalwijzigingen. Het is handig om op voorhand kennis te maken met de secretariaatsmedewerkers zodat ze weten wie de student met een beperking is. De student kan flexibel zijn door vooraf te communiceren welke hulp nodig is. Dit helpt de medewerkers zich voor te bereiden en ervoor te zorgen dat de juiste hulp aanwezig is.

Keuken

In het studentenrestaurant kan het keukenpersoneel belangrijke ondersteuning bieden. Sommige blinden en slechtzienden kunnen het menu niet lezen als het aan een bord of muur hangt. Indien mogelijk kan het menu vooraf via e-mail worden gestuurd. Hulp bij het eten en begeleiding naar een tafel kan ook nuttig zijn. Als de student een geleidehond heeft, wordt het aanbevolen om een rustige plek te vinden waar de hond geen hinder ondervindt. Het personeel kan ook helpen met opruimen en het vinden van de vuilnisbak en het juiste bakje voor bestek. Bij betalingen met een opgeladen studentenkaart kan het personeel ook ondersteuning bieden. Goede communicatie vooraf en tijdens het academiejaar is belangrijk voor een succesvolle ervaring.

Boeken

Digitale boeken zijn vaak de voorkeur van blinde of slechtziende studenten. Daarom is een voorafgaand gesprek cruciaal. Sommige uitgeverijen bieden digitale kopieën aan als een afdrukbare versie wordt aangetoond, maar niet alle uitgeverijen doen dit. In zulke gevallen kan het boek via een omzetcentrum worden omgezet naar een digitale vorm, braille of grootdruk, of de student kan zelf het boek inscannen. Voor vakken met veel grafische informatie kan dit echter lastig zijn. Het is belangrijk dat boeken tijdig worden omgezet, maar dit kan vertraging oplopen door last-minute wijzigingen in de boekenlijst. Dit betekent dat een student mogelijk niet alle boeken op tijd heeft, zelfs als hij hier al lang mee bezig is.

Leslokaal

Voor studenten met een visuele handicap moeten de schoolmedewerkers nagaan of het lokaal aan bepaalde vereisten voldoet. Dit kan onder meer gaan om ruimte voor een laptop, tafels, stopcontacten, en een nabijgelegen toilet voor het vullen van de waterbak van de geleidehond. Sommige studenten hebben voorkeur voor een lokaal dat dicht bij een trap of lift ligt, terwijl anderen liever dicht bij de uitgang zitten. Deze wensen moeten worden besproken tijdens het intakegesprek en genoteerd worden voor de klaslokalenplanning.

Lessen

Sommige studenten nemen lessen op met toestemming van de docent. Het is nuttig om vooraf een formulier te maken waarin staat dat de opnames niet worden verspreid. Studenten gebruiken vaak hulpmiddelen zoals laptops, handloepen, beeldschermloepen, brailleleesregels of tablets. Indien een student deze niet heeft, kan de school een laptop uitlenen. Het aanbieden van digitale leermaterialen is nuttig voor alle studenten, niet alleen voor degenen met een visuele beperking. Indien het digitale platform ontoegankelijk is, kan een docent of begeleider de informatie tijdig doorsturen. Eenvoudige PowerPoints zonder veel visuele informatie zijn gemakkelijker toegankelijk. Docenten kunnen ook schema’s, afbeeldingen en formulieren uitleggen of uitschrijven. Vervangende taken kunnen ook worden aangeboden voor vakken of onderdelen die moeilijk toegankelijk zijn.

Examens

De school moet ervoor zorgen dat alle studenten, inclusief die met een visuele beperking, het examenrooster tijdig en digitaal ontvangen. Studenten met een visuele beperking krijgen vaak extra tijd voor examens, meestal 25%, maar dit kan variëren. De aanpassing van examens moet ervoor zorgen dat de leerstof gelijk blijft, maar de presentatie kan anders zijn. Een gezamenlijke doorloop van het examen, het invullen van het voorblad en het voorlezen van lange stukken tekst kan nuttig zijn. De zitplaats in het examenlokaal moet soms worden aangepast, bijvoorbeeld door een student met een laptop achteraan of in een hoek te plaatsen.

Stage

Bij opleidingen met een verplichte stage is het belangrijk dat de student ruim van tevoren de stageplaatsmogelijkheden bespreekt met de stagebegeleider en docenten. Er kan ook een afwijking worden aangevraagd om bijvoorbeeld de stage-uren te splitsen.

Externe hulp

In België kan externe hulp worden ingeroepen via Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO), terwijl in Nederland Oogvereniging - Themagroep Jongeren en studenten en Expertisecentrum Inclusief Onderwijs (ECIO) ondersteuning bieden.

Lees verder

• Een blindengeleidehond op school
• Hoe werk je met de computer als je niet (goed) meer ziet?
• Omgangstips met blinden en slechtzienden
• Plots blind of slechtziend. En wat nu?