Nederlands - verschillende soorten Voornaamwoorden (tabel)
In het Nederlands gebruiken wij voornaamwoorden om te verwijzen. Stel we hebben het over 'het meisje', dan kunnen we dit door middel van een voornaamwoord vervangen voor bijvoorbeeld 'zij'. Voornaamwoorden kunnen ergens naar verwijzen binnen een tekst maar ook buiten de tekst. Er zijn veel verschillende soorten voornaamwoorden, namelijk: persoonlijke, bezittelijke, wederkerende, wederkerige, aanwijzende, betrekkelijke, vragende en onbepaalde voornaamwoorden.Het voornaamwoord
Voornaamwoorden zijn woorden die, zoals hierboven al genoemd, verwijzen naar een ander woord. Dit kan op twee manieren, namelijk buitentekstelijk en binnentekstelijk.- Buitentekstelijk: Zij komt hier elke dag langs, maar ik weet niet hoe zij heet.
- Binnentekstelijk: Dat meisje komt hier elke dag langs, maar ik weet niet hoe zij heet.
Wanneer er buitentekstelijk verwezen wordt kun je niet uit de tekst opmaken waarover er gesproken wordt. Je moet kijken naar de context wil je erachter komen waarover het gaat. Binnentekstelijk verwijzen is echter wat makkelijker, waarnaar verwezen wordt staat al in de tekst zelf.
Hoe zijn de verschillen in voornaamwoorden bepaald?
De verschillen in voornaamwoorden zijn op een aantal manieren bepaald. Zo is er gekeken naar de zinsbouw. Sommige voornaamwoorden konden in een zin de gehele naamwoordsgroep vervangen. Er is ook gekeken naar welke vormen van voornaamwoorden er in verschillende situaties werd gebruikt. Zo werden voor het onderwerp van de zin andere vormen gebruikt dan voor lijdende en meewerkende voorwerpen. Iets anders waarnaar gekeken werd is de afstand tot iets. Het aanwijzend voornaamwoord maakt bijvoorbeeld gebruik hiervan: er wordt onderscheid gemaakt tussen 'deze' en 'die' en 'dit' en 'dat.Overzicht: soorten voornaamwoorden
| Soort voornaamwoord | Verwijst naar... | Voorbeelden |
|---|---|---|
| Persoonlijk voornaamwoord | Een persoon, ding of dier | ik, zij, wij, het, jullie, zij, mij, jou, haar, ons, hun |
| Bezittelijk voornaamwoord | De bezitter | jouw, mijn, zijn, ons, jullie, hun |
| Wederkerend voornaamwoord | Het onderwerp in de zin | Hij verveelt zich, je vergist je |
| Wederkerig voornaamwoord | Wederkerige relatie antecedent | Zij vervelen elkaar, ze verdedigen elkaar |
| Aanwijzend voornaamwoord | Iets aanwijsbaars | die, dat, deze,dit, zo'n, zulk(e), degene, diegene |
| Betrekkelijk voornaamwoord | Een (betrekkelijke) bijzin die aan de hoofdzin gebonden is | die, wie, dat, wat |
| Vragend voornaamwoord | Een vraagzin | wie, wat, welke |
| Onbepaald voornaamwoord | Iets onbepaalds | het, men, (n)iemand, (n)iets, alles, iedereen, enig, elk, zeker, menig, wat |
Eventuele onduidelijkheden
Wat is een antecedent?'Antecedent' is de naam voor het woord waar een woord naar verwijst. Meestal gaat het om een betrekkelijk voornaamwoord, en meestal staat deze achter het antecedent.
Wat is het verschil tussen een wederkerend en wederkerig voornaamwoord?
Bij wederkerige voornaamwoorden wordt er verwezen naar een antecedent dat in meervoud staat. De relatie die wordt uitgedrukt is wederzijds, hierbij gaat het vrijwel altijd om het woord 'elkaar'. Bij wederkerende voornaamwoorden wordt geen wederzijdse relatie aangegeven.
Opmerkingen
- De woorden waar, toen en hoe horen niet bij het betrekkelijk voornaamwoord, maar bij het betrekkelijk bijwoord.
- De woorden waar, hoe en waarom horen niet bij de vragend voornaamwoorden, maar bij de vragend bijwoorden.
