Taalbeheersing in het Nederlands

Taal blijft soms een moeilijk item. Vooral in Vlaanderen zien we vaak verkavelingsvlaamse woordenschat. Als je het heel goed wilt spreken en schrijven, dan moet je daar toch echt inspanningen voor leveren. Te veel stoplappen, modewoorden, en noem maar op. Het toont perfect aan dat we verkeerd bezig zijn met taal. Zijn onze noorderburen beter, of aan wie moeten we ons spiegelen? Taal evolueert zo snel, dat het soms moeilijk bij te houden is.

Duidelijke taal

De meeste mensen zijn de belangrijkste taalgebruiken en –regels die we dagelijks nodig hebben grotendeels vergeten. Het is duidelijk dat we het ons gewoon moeten maken om correcte taal te spreken en te schrijven. Als men zou moeten bezinnen over wat we goed of slecht vinden aan onze taal, en niet te vergeten de taal van de Nederlanders, dan gaat de discussie over wie doet beter niet op, omdat we moeten streven naar een Standaardnorm. Die is er wel. Maar, als die uniformiteit gevoelig is aan modeverschijnselen in taal, dan zou het wel goed mogelijk zijn dat in een tijdspanne van honderd jaar geen deftig Nederlands meer wordt gesproken. We zijn hier in Vlaanderen geëvolueerd naar de ontvoogding van het Vlaams en nadien naar een éénheidstaal. Dit kon ook niet anders; een West-Vlaming en een Limburger die verstonden elkaar niet als ze elk in hun eigen streekdialect spraken.

Uitspraak

Het moeilijkste blijft het spreken. Niet het zoeken naar woorden of zinnen, maar vooral de uitspraak en juiste woordaccent leggen. Het VRT-nieuws eist al jarenlang een juiste uitspraak. Zij zijn als het ware de trendsetters voor het correct Nederlands. Als nieuwslezer(es) moet je een heel goede uitspraak hanteren. Er is natuurlijk nog altijd een verschil tussen het aflezen van een autocue (en je tekst al op voorhand hebt ingestudeerd), en je ‘normale’ uitspraak. Het is de kunst van een nieuwslezer(es) op radio en televisie om zijn/haar eigen streekaccent of dialect volledig te verbergen.

We zijn zo vertrouwd met woekerwoorden, stoplappen, clichés en modewoorden. Op dit vlak maken de mensen de meeste fouten; in het spreken en in het schrijven. Om maar een voorbeeld te geven: ‘eigenlijk’. Dit woord wordt heel vaak uitgesproken. Er is niks mis met dat woord, maar het betekent in feite niks. Het voegt geen meerwaarde aan de zin. We beseffen het zelf niet en we hebben het dan nog maar over dit woord, waarvan 90% van de Vlaamse bevolking ze elke dag uitspreekt en schrijft. We hebben er nooit bij stil gestaan dat het geen goed Nederlands is. Het blijft moeilijk om slechte taaltermen af te leren, en goede tot ons op te nemen.

Officiële brieven en jongerentaal

Bij het schrijven van een onderwerp moet men goed nadenken naar wie het gericht is. Als amateur ben je als het ware je eigen taaladviseur. Grote bedrijven zouden best een paar in dienst mogen nemen, want sommige formele omzendbrieven laten te wensen over. Officiële brieven kunnen op gebied van taal echt opvallen. Als men eerst begint met ‘Geachte’ en daarna schakelt men over naar ‘je’, en vervolgens zie je het woord Groot-Britannië geschreven als Groot Bretagne, dan is men inderdaad verkeerd bezig. Als zo een brief geschreven is door een CEO van een internationaal bedrijf, en als zijn moedertaal geen Nederlands is, dan zouden de vertalers of andere mensen dit toch op voorhand moeten controleren. Bedrijven in het algemeen moeten op taalgebied zeker het goede voorbeeld geven. De juiste spelling? Met automatische spellingscontrole in tekstverwerkingsprogramma’s hoef je niet meer na te denken of je zoekt de woorden online op. Opzoeken is een inspanning leveren. Maar die inspanning is niet meer zo moeilijk en intens als pakweg twintig jaar geleden. Dit wil ook niet zeggen dat men hierdoor minder fouten maakt.

Integendeel. Met het e-mail-,chat- en sms-verkeer tonen we trots dat we alle regels aan ons laars kunnen/mogen lappen. Aan de ‘andere kant’ van je computer zeggen ze niet dat je taal op niks trekt. Een te lange zin is ouderwets, Engels is beter en als je afkort en met symbolen werkt dan ben je hip of cool;

1. welcome to the community, thx, 2ling, dardennen
2. y?, kzal, probs?, ebdegijda, zo tof jong, bkpn, bdnkt
3. … , :-D, :-#
4. ‘een @}-,-‘-, voor iedereen!’(Voor wie het niet doorheeft, zet het symbool rechtop en met wat verbeelding zie je een roos)

We willen op de hoogte blijven en vooral méé zijn met de taal van de jeugd. Maar de taal van de jeugd met zijn talloze symbolen en verkapte zinsbouw wordt nu ook door volwassenen gebruikt. Als taal zo verder evolueert, dan sterft het mooie gesproken en geschreven Nederlands een natuurlijke dood.

Visgraa(t/d)motief

Is het einde van de Standaardtaal in zicht? Volgens sommige taalhistoricussen wel. Wie gaat dit tegenhouden, en wie zal eisen dat dit niet kan? Zeker als je weet dat je eigen uitspraak toch niet aan de norm voldoet. Maar er is toch nog een mogelijkheid. Hoe sensibiliseer je mensen om het dan wel goed te doen? Via een taalsessie kan het, maar dat is peulschil in vergelijking met mensen die bijvoorbeeld een computercursus volgen. Leerkrachten, docenten,.. van andere vakken zouden best ook hun Nederlands mogen bijspijkeren. Als een leerkracht aardrijkskunde in het hoger secundair onderwijs op het bord ‘visgraadmotief’ schrijft, een paar leerlingen dit opmerken en hem terecht wijzen dat het verkeerd is, en bijgevolg die leerkracht van mening is dat hij 100% juist is, dan kan men zich goed inbeelden dat er werk aan de winkel is.

En niet te vergeten de ouders. De grootste en belangrijkste groep. Op gebied van woordenschat kunnen zij zich nog redden. Grammaticaal is echt moeilijk, omdat ze de taalregels vergeten zijn. De enige moeite dat ze zich kunnen opleggen is een duidelijke uitspraak naar hun kinderen toe. Het lijkt belachelijk om een mooie, duidelijke, correcte en trage zin uit te spreken tegen je kleuter als anderen dit horen. Als men daar niet mee begint, dan kunnen we op vlak van taal geen kwaliteit meer bieden.