Het gebruik van te + infinitief (hele werkwoord)

In de Nederlandse taal zie je vaak het woordje ‘te’ met daarachter een infinitief (heel werkwoord). De verschillende gevallen waarin de combinatie te+infinitief voorkomt worden in dit artikeln beschreven aan de hand van voorbeelden

Het gebruik van ‘te’ + infinitief is grofweg onder te verdelen in zeven categorieën

Infinitief (hele werkwoord) = een werkwoord dat niet vervoegd is, zoals het in woordenboeken staat)

1. Na werkwoorden zoals staan en lopen wanneer er tijdens het staan of lopen nog iets anders gebeurt.
2. Na een adjectief dat indirect iets zegt over het infinitief
3. Na bepaalde werkwoorden zoals proberen, vergeten, hopen en dergelijke
4. Na de woorden om, zonder, door, in plaats van, na, teneinde, voor en alvorens
5. Na het woord om, wanneer een bepaald doel wordt beschreven
6. Na de combinatie te + adjectief + om
7. Tussen een artikel en een substantief, wanneer bedoeld wordt: ‘iets dat gedaan moet worden’. bv: ‘de te winnen prijs’

Adjectief = een woord dat iets zegt over een substantief
Substantief = een ding, mens of dier. Je kunt er ‘de’, ‘ het’ of ‘een’ voor zetten
Artiikel (lidwoord): de, het, een

1. Na de werkwoorden lopen, staan, zitten, liggen en hangen, wanneer er twee dingen tegelijkertijd plaatsvinden. (in werkelijkheid wordt er niet altijd echt gelopen of gestaan tijdens de andere handeling)

Hij loopt al de hele dag te zeuren (hij zeurt al de hele dag, waarschijnlijk niet steeds lopend)
Ze staan al een uur te wachten
Zij zit te tekenen
Hij ligt nog te slapen
De vlag hangt te wapperen

2. Na een adjectief dat indirect iets zegt over het infinitief

Ik vind het leuk om te tekenen (leuk zegt iets over tekenen)
Het is vervelend om lang te wachten (vervelend zegt iets over wachten)

3. Na de werkwoorden in de volgende tabel

achten	dienen	hoeven	plegen	verklaren	weigeren
beginnen	dreigen	(be)horen	pogen	verlangen	wensen
beloven	durven	hopen	proberen	verplichten	zeggen
beogen	dwingen	komen	schijnen	verzuimen	zien
besluiten	eisen	leren	staan	vinden	zijn
bevelen	gebieden	liggen	trachten	vóórkomen	zitten
beweren	gelasten	lijken	vallen	vragen
blijken	geloven	lopen	verbieden	vrezen
denken	hangen	menen	vergeten	wagen

Hij probeert te komen
Ik weiger hem te helpen
Zij zijn te verslaan
Dat hoor je te doen
Je ziet maar te komen

4. Na de woorden om, zonder, door, in plaats van, na, teneinde, voor en alvorens

Het is onmogelijk om dat te halen
Ik kan niet luisteren zonder me ermee te bemoeien
Je kan alleen winnen door goed je best te doen
Ik denk dat ik mijn mond hou in plaats van me ermee te bemoeien
Na betaald te hebben gingen ze naar binnen
Ze deden goed hun best, teneinde een mooi resultaat te behalen
Voor je ergens mee te bemoeien moet je goed weten waar het over gaat
Alvorens zich ergens mee te bemoeien… (is enigszins ouderwets, schrijftaal)

5. Na het woord om, wanneer een bepaald doel wordt beschreven

Ik ga vroeg naar bed om morgen fit te zijn (het doel is om fit te zijn)
Hij gaat naar de supermarkt om boodschappen te doen (het doel is om boodschappen te halen)
We gaan op vakantie om lekker te relaxen (het doel is om lekker te relaxen)
Beginnen jullie maar vast om niet te veel tijd te verliezen (het doel is om niet te veel tijd te verliezen)

6. Na de combinatie te + adjectief + om

Dit is te mooi om waar te zijn
Hij is te oud om te rennen
Ik ben te opgewonden om mijn mond te houden

7. Tussen een artikel en een substantief, wanneer bedoeld wordt: ‘iets dat gedaan moet worden’, bijvoorbeeld: ‘de te winnen prijs’

Het te kopen product (het product dat gekocht moet worden)
De te vervoeren spullen (de spullen die vervoerd moeten worden)

© 2008 - 2024 Doeldertje, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.

Gerelateerde artikelen

Spaans: het futurumEen van de meest gesproken talen in de wereld is Spaans. Het is dan ook een goed idee om Spaans als extra vreemde taal t…

Regelmatige en onregelmatige werkwoorden in de o.t.tIn de Nederlandse taal worden werkwoorden in de presens (onvoltooid tegenwoordige tijd) vervoegd op een vaste manier. In…

Het perfectum (v.t.t.): regels en uitlegIn dit artikel wordt beschreven hoe het voltooid deelwoord van regelmatige werkwoorden tot stand komt. De plaats van het…

Spaans: het Gerundio en de CondicionalVeel mensen voelen zich aangetrokken tot het mooie Spanje. Het zij voor het weer en de mooie landschappen die te vinden…

Samengestelde werkwoorden: scheidbaar en onscheidbaarIn het Nederlands komen veel samengestelde werkwoorden voor. Deze bestaan uit een werkwoord en een voorvoegsel. Een groo…

Van Dale Woordenboek: Dikke Van Dale en online woordenboekDe Dikke Van Dale, oftewel het Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal, is zonder twijfel het bekendste Neder…

Bronnen en referenties

Van der Toorn-Schutte, J. (2004). Eenvoudige basisgrammatica NT2 Fontein, A.M., & Pescher-ter Meer, A., (2004). Nederlandse grammatica voor anderstaligen

Doeldertje (40 artikelen)
Laatste update: 12-01-2009
Rubriek: Educatie en School
Subrubriek: Taal
Bronnen en referenties: 1

Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.