De opbouw van een boekverslag

Het maken van een verslag, en dan met name een boekverslag, kan erg lastig zijn. Vooral als je niet van lezen houdt of spelling en grammatica niet je sterkste kant zijn. Toch is het maken van een boekverslag een verplicht onderdeel op de meeste middelbare scholen en is het niet makkelijk om hier onderuit te komen. In dat geval is het fijn om een overzicht te hebben van de verplichte onderdelen van zo'n verslag. Een goed begin is het halve werk en een stappenplan is dan wel zo fijn.

Inhoud

• Boekverslag: het begin
• Opbouw van een verslag
• Kern van een boekverslag
• Brongebruik en plagiaat

Boekverslag: het begin

Het begin van een verslag kan lastig zijn, vooral als verslagen niet je sterkste kant zijn. Waar moet je op letten als je een verslag maakt? Neem eerst de opdracht door. Doe dit al voordat je het boek gaat lezen, dan weet je waar je tijdens het lezen op moet letten. Niets is zo vervelend om er na het lezen achter te komen dat je iets niet meer weet en daardoor veel tijd kwijt bent aan het terugzoeken van het betreffende detail. Schrijf daarom de belangrijkste punten van de opdracht op een blaadje of in een schrift en zorg dat je dit altijd bij de hand hebt tijdens het lezen. Hierdoor kun je tijdens het lezen een aantal steekwoorden opschrijven die het schrijven van het verslag vergemakkelijken. Denk hierbij aan paginanummers of belangrijke details als leeftijd of uiterlijk. Zo hoef je na het lezen niet steeds het boek door te bladeren om dingen op te zoeken.

Als je het boek gelezen hebt, kun je aan het verslag beginnen. Zorg dat je de opdracht bij de hand hebt; hiermee kun je controleren of je niets vergeten bent. Bij het uitwerken van de opdracht kun je de steekwoorden gebruiken die je tijdens het lezen opgeschreven hebt. Ook is het handig om het boek bij de hand te hebben.

Opdrachten kunnen per school verschillen, dus neem niet zomaar een verslag van iemand anders over.

Opbouw van een verslag

Naast een goede opdracht is de opbouw van het verslag ook belangrijk. Maar hoe ziet een goed verslag er uit? Hierna volgen, in verplichte volgorde, een aantal punten waaraan een goed verslag hoort te voldoen. Let erop dat elk van deze onderdelen op een nieuwe pagina moet beginnen. Als je niet goed weet wat je bij een bepaald onderdeel moet schrijven, zoek dan eens voorbeelden op. Dit kan erg verhelderend zijn en vergemakkelijkt het schrijven.

Voorblad

Hierop staat een foto of illustratie. Ook vermeld je hier je naam, klas en inleverdatum. Zorg dat het voorblad er aantrekkelijk uitziet.

Titelpagina

Hierop staan de titel, ondertitel (als je die hebt) en auteurs (op alfabetische volgorde) van het verslag. Vermeld ook de plaats van schrijven en de datum. Tot slot geef je aan wie de opdrachtgever voor het verslag is (meestal is dit je docent).

Voorwoord

Het voorwoord bevat de aanleiding tot het schrijven van het verslag en eventuele bedankjes.

Inhoudsopgave

De inhoudsopgave bevat alle onderdelen van het verslag die na de inhoudsopgave volgen. Denk eraan dat de inhoudsopgave overzichtelijk is en dat de paginaverwijzing klopt.

Samenvatting

Het is afhankelijk van je school of deze samenvatting wel of niet nodig is. Als je twijfelt, kun je dit het beste even navragen bij je docent. De samenvatting is maximaal één pagina lang en is een verkorte weergave van je verslag. Zorg dat de samenvatting overzichtelijk is (inleiding, kern en slot) en maak gebruik van tussenkopjes. De samenvatting wordt zakelijk geschreven.

Inleiding

In de inleiding wordt als eerste de probleemstelling of onderzoeksvraag (= de opdracht) beschreven. Deze wordt gevolgd door de doelstelling. Probeer beide zo duidelijk en specifiek mogelijk te beschrijven. Als je deze punten lastig vindt, probeer dan de belangrijkste vragen uit de opdracht in de probleemstelling of onderzoeksvraag te verwerken. De doelstelling kun je dan vaak vanzelf hieruit afleiden. Vermeld in de inleiding ook de manier waarop je aan informatie gekomen bent. Als laatste geef je kort de inhoud van het verslag weer. Dit doe je door een korte samenvatting per hoofdstuk te geven.

Kern

De kern van je verslag bestaat uit de uitwerking van de opdrachten. Zorg dat de hoofdstukken, paragrafen en sub-paragrafen genummerd zijn. Daarbij is het belangrijk dat ze duidelijk een verschillende opmaak hebben. Let er ook op dat hoofdstukken en (sub)paragrafen een passende titel hebben. Verder moet een hoofdstuk minimaal twee pagina's beslaan. Ieder hoofdstuk begint op een nieuwe pagina en heeft een eigen inleiding en slot. In de inleiding beschrijf je de opdracht en hoe je daarmee aan de slag bent gegaan. In het slot geef je een conclusie, bijvoorbeeld wat je van een opdracht hebt geleerd.

Alinea's worden van elkaar gescheiden met een witregel. Let er ook op dat zinnen doorlopen (geen 'enter' in het midden van een zin of binnen een alinea).

Afbeeldingen en tabellen hebben ook een titel en worden genummerd. In de tekst moet naar deze afbeeldingen en tabellen verwezen worden. De pagina's zijn genummerd en hebben een aantrekkelijke opmaak.

Pas op met plagiaat: alle bronnen die je gebruikt, moeten weergegeven worden. In de tekst zelf kun je dit doen met bijvoorbeeld voetnoten. Daarnaast zijn er ook steeds meer scholen die de APA-methode gebruiken. Op veel websites wordt uitgelegd hoe dit werkt (een goed voorbeeld is de website van de HAN). Aan het eind van je verslag geef je alle bronnen overzichtelijk weer in een bronnenlijst of literatuurlijst.

Let ook op je taalgebruik: controleer je tekst op de volgende punten:

• Spelling en grammatica
• Woordgebruik
• Interpunctie (punten en komma's op de juiste plek)
• Maak zo min mogelijk gebruik van spreektaal
• Gebruik volledige zinnen; schrijf dus niet in telegramstijl

Als je hier zelf moeite mee hebt, kun je iemand anders vragen om hiernaar te kijken. Dit kan een familielid zijn, maar je kunt ook je docent vragen om dit te doen. Je docent bijt niet en vindt het over het algemeen geen probleem om extra uitleg te geven. Wacht echter niet tot het laatste moment als je hulp nodig hebt.

Conclusie

De conclusie is gebaseerd op informatie uit de kern van het verslag. Het is een korte weergave van wat je hebt geleerd.

Literatuurlijst

In de literatuurlijst geef je alle bronnen weer die je voor je verslag hebt gebruikt. Houdt je bij het opstellen van de literatuurlijst zo veel mogelijk aan de richtlijnen. Dit houdt in dat alle bronnen in de tekst worden vermeld aan de hand van voetnoten en/of citaten. Let er bij citaten op dat deze niet langer mogen zijn dan drie zinnen. Bronnen ondersteunen de inhoud van de tekst.

Bijlagen

Wanneer je verslag bijlagen bevat, moeten deze genummerd worden. Iedere bijlage heeft een eigen titel en wordt meegenomen in de inhoudsopgave. Voeg alleen bijlagen bij die relevant zijn voor je verslag. Zorg er ook voor dat je in je verslag naar de bijlagen verwijst. Twijfel je of je teveel bijlagen hebt? Vergelijk dan het aantal pagina's aan bijlagen met het aantal pagina's van de rest van je verslag. Is je verslag groter? Prima! Bestaat je verslag voornamelijk uit bijlagen? Kijk in dat geval nog eens kritisch naar de bijlagen.

Kern van een boekverslag

In de kern van je boekverslag bespreek je het boek dat je gelezen hebt. Voor de boekverslagen in deze special wordt de volgende indeling aangehouden en bevat punten die de meeste scholen ook in hun opdrachten vragen. Deze indeling kun je dus voor je eigen verslag gebruiken en eventueel aanpassen aan de eisen die je school aan de opdracht stelt.

• Titelbeschrijving
• Titel
• Originele titel
• Ondertitel
• Motto
• Auteur
• Vertaler
• Omslagontwerp
• Oorspronkelijke taal
• Reeks/serie
• Genre
• Uitgever
• 1e druk (Origineel en Nederlands)
• Gelezen uitgave
• Pagina’s
• Samenvatting
• Personages
• Beperkt tot de hoofdpersonen
• Wijze van vertellen
• Tijd en ruimte
• Thema en motieven
• Eigen mening/recensie

Brongebruik en plagiaat

Voor het maken van een verslag heb je vaak bronnen nodig. Zorg dat je deze bronnen in je verslag vermeldt. Als je dit niet doet, kun je beschuldigt worden van plagiaat en zal dit invloed hebben op je cijfer. Maak zo veel mogelijk gebruik van betrouwbare bronnen. Als je twijfelt, probeer dan extra informatie over de bron in te winnen of laat de bron achterwege.

Waar moet je op letten bij het vermelden van bronnen? Hieronder de belangrijkste punten:

• Gebruik alleen informatie die iets toevoegt aan je verslag
• Voor informatie die algemeen bekend is, is geen bronvermelding nodig. Denk hierbij aan feiten en algemene kennis. Ook als de informatie voor jou nieuw is, heeft dit geen bronvermelding nodig. Deze informatie vind je bijvoorbeeld in lesboeken en readers. Vermeld deze bronnen wel als je een deel van de tekst letterlijk overneemt.
• Vermeld altijd de bron als je conclusies, meningen, ideeën en getallen overneemt.

Informatie die voor je verslag van belang is, geef je in je eigen woorden weer, zodat de schrijfstijl in je hele verslag hetzelfde is. Aan het eind van de informatie die je gebruikt hebt geef je de bron weer. Dit doe je aan de hand van een voetnoot.

Wat is plagiaat?

• Het woordelijk overnemen van (delen van) het werk van een ander zonder hierbij te verwijzen naar deze tekst.
• Het omschrijven van (delen van) het werk van anderen zonder aan te geven van wie dit werk is of waar het gevonden is.
• Het overnemen van ideeën uit het werk van iemand anders zonder aan te geven dat de ideeën van iemand anders zijn.