Wat is cum laude en wanneer slaag je cum laude?

Wie 'cum laude' afstudeert heeft het goed gedaan. Cum laude is Latijn voor 'met lof'. Sinds 2016 is dat een officieel predicaat in Nederland. Universiteiten, Hogescholen en sommige middelbare scholen hanteerden het cum laude al voor die tijd. Ieder bepaalde echter zelf wanneer dit compliment werd uitgedeeld. Staatssecretaris Dekker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft ervoor gezorgd dat middelbare-school-leerlingen met ingang van 2016 de toevoeging cum laude op hun diploma kunnen krijgen. Het is inmiddels officieel geregeld.

Tot 2016 geen landelijke regel voor cum laude

De aanduiding cum laude werd in Nederland tot 2016 vooral gehanteerd door universiteiten en hogescholen. Slechts een enkele middelbare school gebruikte het predicaat ook. Voor Nederlandse studenten geldt geen algemene regel voor het behalen van het predicaat cum laude. Studenten moeten over het algemeen gemiddeld een 8 halen. Bij de ene instelling geldt dat men alle vakken dan wel in een keer moet halen. Bij de andere mag er herkanst worden. Per instelling zijn er ook verschillen voor wat betreft de laagst toegestane score. Bij de ene instelling of faculteit geldt een 7 als minimumcijfer, elders geldt dat er ook een 6 gescoord mag worden. Vanaf 2016 zijn de wettelijke regels voor het behalen van 'cum laude' voor middelbare scholen wel vastgelegd in artikel 52a van het Eindexamenbesluit VO.

Cum laude op middelbare scholen

Met ingang van 2016 is in de Regeling examenreglement en PTA staatsexamens VO 2016 voor het eerst vastgelegd dat op middelbare scholen ook het 'cum laude' wordt gehanteerd. Voorheen was het op middelbare scholen in Nederland niet gebruikelijk om het judicium (speciale aantekening op een diploma) cum laude toe te kennen. Het waren meestal gymnasia die deze toevoeging deden.

Voorwaarden cum laude middelbare scholen

De voorwaarden voor het behalen van de aanduiding 'cum laude' op het eindexamendiploma van de middelbare school zijn geregeld in artikel 52a van het Eindexamenbesluit VO.

Vwo

In hoofdlijnen geldt voor het vwo het volgende. Het gemiddelde voor de profielvakken moet een 8 zijn. Geen van de cijfers mag lager zijn dan een 7. Extra vakken worden buiten beschouwing gelaten. Het combinatiecijfer mag niet lager zijn dan een 7. Het combinatiecijfer is het cijfer voor een aantal kleinere vakken die samen worden genomen. Het betreft vakken en onderdelen die altijd deel uitmaken van het combinatiecijfer (maatschappijleer en profielwerkstuk), vakken en onderdelen die naar keuze van de school voor alle leerlingen deel uitmaken van het combinatiecijfer (bijvoorbeeld literatuur of godsdienst), en vakken en onderdelen die naar keuze van de school ook op individuele basis deel kunnen uitmaken van het combinatiecijfer (bijvoorbeeld algemene natuurwetenschappen). Welke onderdelen meewegen in het combinatiecijfer legt de school vast in het examenreglement en het programma van toetsing en afsluiting. De onderdelen van het combinatiecijfer mogen wel lager zijn dan een 7 mits het gemiddelde maar een 7 of meer oplevert.

Havo

Voor havo gelden iets andere regels. Voor de profielvakken moet men gemiddeld een 8 halen. Geen enkel cijfer mag lager dan een 6 zijn. Ook hier tellen extra vakken niet mee. Het combinatiecijfer mag niet lager dan een 6 zijn. Ook hier mag op onderdelen van het combinatiecijfer wel lager dan een 6 worden gescoord.

Vmbo

Voor de verschillende richtingen binnen het vmbo gelden soortgelijke regels. Voor de hoofdvakken moet men steeds gemiddeld een 8 halen, combinatievakken mogen niet lager dan een 6 opleveren, de losse onderdelen wel, mits het gemiddelde boven de 6 uitkomt.

Summa cum laude

Er is altijd baas boven baas. Behalve cum laude kan men op hogescholen en universiteiten ook Summa cum laude, 'met de hoogste lof', afstuderen. Ook hiervoor gelden per instelling en/of faculteit verschillende eisen. Doorgaans moet er gemiddeld een 9 worden behaald. Aanvullende eisen worden regelmatig gesteld.

Met genoegen of met tevredenheid

Nog minder duidelijk is wanneer iemand 'met genoegen' is afgestudeerd. Het zal hier in ieder geval gaan om een gemiddeld eindcijfer dat onder de 8 ligt. Sommige instellingen hanteren nog het predicaat 'met tevredenheid'. Het moge duidelijk zijn dat aan dergelijke predicaten weinig belang wordt gehecht.

Achtergrond cum laude op middelbare scholen

Voormalig staatssecretaris Dekker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft ervoor gezorgd dat vanaf 2016 het cum laude voor middelbare scholen is ingevoerd. Hij schreef daarover in een brief aan de Tweede Kamer van 9 april 2015: 'Met ingang van schooljaar 2015/2016 kunnen scholen bijzondere prestaties van leerlingen in vmbo, havo of vwo zichtbaar maken met een judicium cum laude op hun diploma. Hiervoor bereid ik een aanpassing van het Eindexamenbesluit voor. Het judicium geeft erkenning voor hoge prestaties van leerlingen, zoals dat in het wetenschappelijk onderwijs gebruikelijk is.'

Weg met de zesjescultuur

De bedoeling van het toenmalige kabinet (Rutte II) was dat toptalenten zouden worden gestimuleerd beter te presteren. De zesjescultuur moest tot het verleden gaan behoren. Voor het judicium cum laude moet een leerling gemiddeld minstens een 8 halen. Het kabinet stemde hiermee in. Van de ongeveer 200.000 leerlingen die jaarlijks eindexamen doen, zullen enkele duizenden aan de eisen van het cum laude voldoen. Behalve de cum-laude-maatregel wilde staatssecretaris Dekker nog een aantal andere maatregelen invoeren om toptalent de ruimte te geven. Zo wilde hij stimuleren dat bijzondere prestaties op diploma's worden vermeld, werd het versneld volgen van het lesprogramma mogelijk gemaakt en werd het mogelijk dat leerlingen vakken op een hoger niveau zouden volgen.

Bekende Nederlanders die cum laude zijn afgestudeerd

Een aantal bekende Nederlanders is cum laude afgestudeerd aan een Nederlandse universiteit. De toekomst zal uitwijzen of cum laude geslaagden op middelbare scholen ook landelijke bekendheid zullen verwerven als wetenschapper, premier, burgemeester of artiest.

• Ruud Lubbers, voormalig premier van CDA-huize, studeerde cum laude af in de economie aan de Nederlandse Economische Hogeschool in Rotterdam.
• Burgemeester Eberhard van der Laan studeerde cum laude af in de rechtsgeleerdheid aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
• Maarten van Rossum, historicus en Amerikadeskundige, studeerde cum laude af in de geschiedenis.
• Ionica Smeets, wiskundige, wetenschapsjournaliste en columniste, studeerde cum laude af in de technische wiskunde aan de TU Delft.
• Cornald Maas, onder andere bekend als commentator van het Eurovisiesongfestival, studeerde cum laude af aan de Rijksuniversiteit Leiden in de Nederlandse taal- en letterkunde.
• Edgar Vos, mode-ontwerper, studeerde cum laude af aan de Rietveld Academie

Lees verder

• Eindexamentraining volgen voor leerlingen vmbo, havo en vwo
• Wel of niet naar het gymnasium: wat is wijsheid?