Cultuurverschillen in het onderwijs

In het Nederlandse onderwijs zijn duidelijke verschillen op te merken tussen de resultaten van allochtone leerlingen en autochtone leerlingen. Vaak scoren allochtone leerlingen aanzienlijk lager. Toch zijn er ook binnen de verschillende groepen allochtone leerlingen nog grote verschillen op te merken. Hoe kunnen deze verschillen verklaard worden? En wat kan er gedaan worden aan cultuurverschillen in de klas?

Identiteit problemen

Wanneer mensen migreren naar een land met een andere cultuur, hebben zij soms problemen met hun identiteit. Er kunnen drie soorten identiteiten worden onderscheiden bij kinderen uit een andere cultuur:

• Etnisch gevecht: deze kinderen zonderen zich af van hun familie en eigen cultuur. Ze gaan helemaal op in de nieuwe cultuur.
• Verzetsidentiteit: kinderen verzetten zich tegen de nieuwe cultuur en houden vast aan hun oude cultuur.
• Biculturele indentiteit: het kind is zowel succesvol in zijn eigen cultuur als in de nieuwe cultuur.

Cultuurverschillen

Een van de redenen waarom allochtone kinderen het slechter lijken te doen in het onderwijs is het verschil in cultuur. Er is veel onbegrip bij zowel de leerling als de leerkrachten. Andere culturen hebben andere normen en waarden. Zo blijkt uit onderzoek dat Indianen in Amerika moeite hebben met het gehoorzamen van een leraar. Vanuit hun eigen cultuur zijn ze niet gewend om een leerkracht te hebben die verbale instructie geeft. Zij leren door imitatie en observatie van volwassenen en kunnen dus moeilijk wennen aan de verbale instructie van een leerkracht.

Botsing thuiscultuur en schoolcultuur

Onderzoek van Abreu laat ook zien hoe de thuiscultuur met de schoolcultuur kan botsen. Zij deed onderzoek naar kinderen in Portugal en Brazilië. In haar onderzoek beschrijft ze hoe kinderen uit sommige gezinnen de volledige verantwoordelijkheid voor de boodschappen kregen van hun moeders. Al vroeg leerden zij hoe ze om moeten gaan met geld, hoe ze zo voordelig mogelijk inkopen kunnen doen en kortingen kunnen berekenen. Deze kinderen beschikten hierdoor over meer wiskundige vaardigheden dan de kinderen die deze verantwoordelijkheid niet van hun ouders hadden gekregen. Toch werden deze kinderen door de leerkracht lager ingeschat dan de kinderen die nooit zelf hadden leren omgaan met getallen. Dit kwam omdat hun manier van rekenen niet overeenkwam met de manier die ze op school leerden. Hun kwaliteiten werden dus niet gewaardeerd door de leerkracht.

Etnische minderheden in de VS

De antropoloog John Ogbu heeft onderzoek gedaan naar de resultaten van etnische minderheden in de Verenigde Staten. Opvallend is dat Aziatische migranten in de Verenigde Staten vaak net zo hoog scoren als autochtonen. In sommige gevallen doen zij het zelfs beter dan blanke Amerikaanse kinderen. Dit is opmerkelijk omdat de Aziatische cultuur zeer verschillend is van de Amerikaanse cultuur. De Spaanssprekende zwarte migranten die al generaties lang in de Verenigde Staten wonen, scoren daarentegen aanzienlijk lager dan de autochtone leerlingen. Zij hebben grote achterstanden in vergelijking met de blanke Amerikaanse bevolkingsgroepen, terwijl hun culturen niet veel van elkaar verschillen. Hoe kan dit verklaard worden?

Vrijwillige en onvrijwillige migranten

Ogbu maakt in zijn onderzoek onderscheid tussen vrijwillige en onvrijwillige migranten. Onvrijwillige migranten zijn mensen die gedwongen zijn om in een bepaald land te gaan wonen. Dit kan bijvoorbeeld komen door slavernij, kolonisatie of verovering van een gebied. Vrijwillige migranten hebben er zelf voor gekozen om naar een ander land te migreren, omdat ze er beter van hopen te worden. Deze mensen verhuizen bijvoorbeeld voor hun werk of hun geloof.
Volgens Ogbu hebben onvrijwillige migranten een negatief beeld over de samenleving waarin zij leven. Ze staan negatief tegenover de staat, maar ook tegenover het onderwijs. Doordat zij zich niet op hun plek voelen in het land, hechten zij ook geen belang aan onderwijs in de taal van het land. Vrijwillige migranten komen met een doel naar een bepaald land. Ze zijn zeer gemotiveerd en staan daarom positief tegenover het nieuwe land. Deze migranten zijn ambitieus en proberen zo veel mogelijk te bereiken. Daardoor doen zij het goed in het onderwijs.

Omgaan met cultuurverschillen

Cultuurverschillen blijven voor grote problemen binnen het onderwijs zorgen. Niet alleen de gebrekkige motivatie om zich aan te passen aan een bepaalde cultuur, maar ook de misverstanden tussen mensen uit verschillende culturen staan in de weg. Wat kan hier aan gedaan worden? Leerkrachten moeten leren omgaan met de verschillen tussen leerlingen. Wanneer zij meer begrip hebben voor verschillende culturen zullen zij ook beter op de verschillen kunnen reageren. Kinderen kunnen worden aangemoedigd om ook de vaardigheden die ze meekrijgen vanuit hun eigen cultuur op school in te zetten. Verder zijn er expliciete regels nodig voor communicatie in de klas, zodat er geen misverstanden ontstaan. Als er voldoende rekening mee gehouden wordt, hoeft het helemaal geen probleem te vormen dat er binnen één klas meerdere culturen aanwezig zijn.