Randvoorwaarden voor een goede dramales

Elke docent of groepsleider kan ter afwisseling eens een dramales geven. Maar door de aard van het vak, zijn er specifieke voorwaarden om een les goed te laten verlopen. Zo is een goede sfeer waarin de spelers zich op hun gemak voelen van essentieel belang.

De aard van een dramales

Een dramales kan voor heel veel doelen gebruikt worden, zoals:

• Creativiteit stimuleren
• Werken aan meer zelfvertrouwen
• Werken aan meer durf
• Concentratie vergroten
• Samenwerking verbeteren
• Begrip voor anderen stimuleren
• Op een andere manier aan verbeteren van taal en communicatie
• Op een andere manier met elkaar omgang, elkaar anders leren kennen
• Aandacht aan fysieke houding geven

Het is dan ook niet vreemd dat bijvoorbeeld een docent op een basisschool daarom een dramales zal inzetten. Maar een dramales heeft een heel ander karakter dan bijvoorbeeld een les in taal of geschiedenis. Het kan in die zin nog het meest worden vergeleken met een gymles en een handvaardigheidsles. Net als bij gym of sport is het lichaam het materiaal waarmee je werkt. En net als bij handvaardigheid gebruik je je eigen creativiteit voor de inhoud en invulling van je toneelspel.

Veilige sfeer

Het allerbelangrijkste van een dramales is een sfeer waarin de spelers zich veilig voelen. De spelers moeten zich op hun gemak voelen om te kunnen spelen. Soms is die veilige sfeer meteen al in een groep aanwezig, en soms zul je er weken - dan wel maanden over moeten doen om het vertrouwen van de spelers in jou en in elkaar te krijgen.

"Toneelspelen is overdreven!"

Het is goed om te weten dat een "onveilige" sfeer, vooral voortkomt uit angst. De spelers zijn niet gewend om toneel te spelen. Ze hebben misschien een beeld van overdreven gek gedoe op het toneel en zijn het totaal niet gewend om uit de ban te springen of anders te doen dan wat van hen verwacht wordt. Dat kan net zo goed voorkomen bij vmbo of vwo leerlingen, en ook net zo goed bij een groep volwassenen.

In de spotlight staan

Naast dat het toneel spelen eng kan lijken, speelt ook mee dat er publiek bij komt kijken. Er komt natuurlijk niet letterlijk publiek naar de les, maar binnen een dramales wordt vaak gepresenteerd aan elkaar. De groepsgenoten zijn dan het publiek. Juist dan is het voor de speler zo ontzettend voelbaar dat hij met zijn hele hebben en houwen op het toneel staat en dat iedereen naar hem kijkt. En als de groep niet weet hoe het zich als publiek moet gedragen en te gemakkelijk en negatief oordelen tijdens het kijken, dan wil niemand meer voor de groep staan.

Afspraken

Voor een dramales is het dus belangrijk dat je meteen goede afspraken maakt. En dat je de groep medeverantwoordelijk maakt voor een goede sfeer waarin iedereen durft toneel te spelen. Dan kan het nog steeds wel eng zijn voor iemand om te spelen, maar dan ligt dat niet aan een onveilige sfeer en eerder aan eigen durf en zelfvertrouwen. En daar kun je heel goed aan werken binnen een veilige sfeer!

Bespreek de afspraken ook vanuit je zelf. Zelf kan je je namelijk ook heel goed voorstellen dat het best eng kan zijn om op het toneel te staan of voor een groep (vreemde) mensen. Vanuit dat idee is het altijd knap als iemand anders ook op het toneel durft te gaan staan of voor een groep. Alleen al het feit dat iemand daar durft te gaan staan verdient respect. Dat is dan ook een afspraak die je kunt maken: Het is hoe dan ook knap dat iemand op het speelvlak durft te staan.

Vanuit jezelf kan je voorstellen dat het best moeilijk kan zijn om iets te laten zien, om een rol te spelen of een scène te presenteren. Je wil het toch ook goed doen, en als er iets fout gaat, hoop je dat je niet uitgelachen wordt. Toneelspelen is iets wat je moet leren, en daarbij moet je fouten kunnen maken want daar leer je van. Het helpt als de rest van de groep kijkt vanuit het idee dat je je best doet en vooral kijkt naar wat er goed gaat. Dat is een hele andere sfeer als wanneer een groep alleen maar negatieve dingen ziet en daar ook op reageert.

Spreek af dat er best gelachen mag worden aan de kant als een scène grappig is. Uitlachen is natuurlijk niet de bedoeling, dat geeft meteen een onveilige sfeer voor de spelers. Spreek ook af dat er aan de kant niet gepraat mag worden. Sowieso wil je dat iedereen met aandacht kijkt, maar zelfs wanneer er positieve dingen aan de kant worden gezegd, kan dit negatief overkomen. Spelers op het speelvlak proberen zich namelijk te concentreren om goed toneel te spelen, maar geluid aan de kant kan afleiden. Het gesmoes aan de kant kan overkomen alsof er over je gepraat wordt end at voelt onveilig.

Een hele duidelijk afspraak die je maakt: Toneelspelen is ten alle tijden doen alsof! Je speelt altijd een rol. De dingen die je doet en zegt als speler die zijn als of. Dat betekent dat het niet echt is. Dat betekent dat het niets met de speler zelf te maken heeft. Een bekend voorbeeld: twee spelers doen een scène waarin de personages verliefd op elkaar worden en meteen trekt de groep de conclusie dat de spelers zélf op elkaar verliefd zijn. En hoe zeer de spelers ook zullen zeggen dat dat niet zo is, ze zullen zich niet meer veilig voelen om de scène voluit te spelen. Ze voelen dat er naar hen gekeken wordt alsof ze zelf de personages zijn. Zo kun je ook niet beweren dat iemand slecht in elkaar zit, wanneer deze op zeer geloofwaardige en overtuigende manier een rol neerzet van een in en in slecht personage.

Bij elke les is het nodig dat er concentratie en aandacht is. Ook bij een toneelles is dat zeer belangrijk. Niet alleen omdat je de stof over wilt brengen, maar gebrek aan aandacht en concentratie kan een teken zijn dat er niet voldoende veiligheid is in een groep om de diepte van het toneelspelen in te gaan. Het blijft bij veel lachen, en oppervlakkige scènes, terwijl je - welk doel je ook wilt bereiken - toch op een gegeven moment dieper op de stof wilt ingaan.