Uitdaging (meer)begaafde/plusleerling: onderzoek laten doen

In een basisschoolklas zitten gemiddeld zo'n 25 leerlingen. Elk kind is uniek en heeft een eigen karakter, eigen talenten en natuurlijk eigen ontwikkelpunten. Voor de zwakkere leerlingen is er extra begeleiding. Voor de meerbegaafde leerlingen is er op sommige scholen extra uitdaging en of zelfs een extra plusklas. Echter heeft lang niet elke school daar de middelen voor. Daarom is het belangrijk dat er een mogelijke aanpak voor meerbegaafde leerlingen is die op elke school kan worden toegepast. Het laten uitvoeren van een onderzoek met onderzoeksvragen en eventuele proefjes is een voorbeeld van een aanpak die op elke school kan worden toegepast.

Meerbegaafde leerling

Meerbegaafde leerlingen zijn leerlingen met een bovengemiddelde intelligentie. Zij hebben een groot talent voor het gebruiken van hun hersenen. De reguliere stof die zij in de klas krijgen, wordt al snel te saai voor deze kinderen. Er zit onvoldoende uitdaging in en door het vele herhalen kunnen deze leerlingen gefrustreerd raken.

Uit een IQ-test kan naar voren komen dat een kind meerbegaafd is, maar het is vaak ook al te zien aan de kenmerken van een de leerling.

Kenmerken (meer)begaafde leerling

• Hoort bij de top van de groep
• Luistert met interesse
• Leert makkelijk
• Kan de vragen beantwoorden
• Heeft 6-8 herhalingen nodig voor hij het echt weet
• Begrijpt ideeën
• Maakt zijn werk af
• Kopieert nauwkeurig, fotografisch geheugen
• Houdt van school
• Technicus
• Is tevreden over het eigen kunnen
• Presteert bovengemiddeld

Meerbegaafde leerling ook zorgleerling

Veel leerkrachten vinden het lastig om passend onderwijs te geven aan de (meer)begaafde of plusleerlingen. Zij geven aan dat het moeilijk te combineren is met het lesgeven, omdat ze hun handen al vol hebben aan de zwakkere leerlingen (instructie-afhankelijke leerlingen). De instructie-afhankelijke leerlingen scoren laag op de toetsen en hebben dus extra begeleiding nodig. Bij deze kinderen is het verplicht om hen extra te begeleiden. Voor de (meer)begaafde leerlingen is het nog niet verplicht om hen extra te begeleiden. Gelukkig wordt er wel steeds meer aandacht aan de meerbegaafde kinderen gegeven. Uiteindelijk zijn zij namelijk ook zorgleerlingen, omdat zij niet lekker mee komen met de reguliere aanpak.

Organisatie en begeleiding

Het is van belang dat de (meer)begaafde leerlingen worden uitgedaagd en ander werk krijgen dan het reguliere werk. Voordat de kinderen extra/ander werk krijgen, is het belangrijk dat er eerst wordt besproken welke lessen zij zullen missen. Door het schrappen van lessen, komt er tijd vrij die zij kunnen gebruiken voor het uitdagender werk. De leerkracht kan ervoor kiezen om drie keer een rekenles te schrappen, of juist een reken-, spelling- en taalles. Uit die les kan worden gekeken wat belangrijk is en dat kan alsnog later, zonder instructie, worden gemaakt door de kinderen.

Voor een leerkracht hoeft het helemaal niet zo moeilijk te zijn om de meerbegaafde leerlingen zo goed mogelijk te begeleiden. Leerkrachten denken er veel werk aan te hebben, maar meerbegaafde leerlingen kunnen juist prima zelfstandig aan het werk. Sterker nog; de leerlingen vinden het veel fijner om zelfstandig te werken en vinden het fijn om eens moeite te moeten doen om ergens achter te komen.

Uitdaging voor de meerbegaafde leerling: onderzoek doen

Een mogelijke aanpak voor de (meer)begaafde leerlingen moet een aanpak zijn, waarbij er dus eigenlijk weinig hoeft te worden georganiseerd en waarbij de begeleiding ook minimaal is. De kinderen moeten daarbij worden uitgedaagd en moeten zelfstandig hieraan kunnen werken. De aanpak moet goed te combineren zijn met de thema's die op de school gebruikt worden. En daarnaast, eigenlijk het belangrijkste, de kinderen moeten worden uitgedaagd om initiatief te nemen, samen te werken en creatief te zijn. Door het uitdagende en creatieve werk wordt er voldaan aan de onderwijsbehoefte van de meerbegaafde leerlingen.

Werkwijze
Een goede aanpak voor de meerbegaafde kinderen is bijvoorbeeld het houden van een onderzoek met onderzoeksvragen. Dit kunnen zij zowel binnen als buiten de klas uitvoeren. Wel is het belangrijk dat ze aan het werk gaan met het materiaal dat te vinden is op school/internet. Zo is het mogelijk dat zij informatie gaan verzamelen uit de boekjes die al aanwezig zijn op school. Vervolgens wordt er een proefje/onderzoekje gedaan om het een en ander te verduidelijken. De kinderen kunnen bijvoorbeeld op internet zoeken welke kleuren je kunt mengen, maar het is nog beter dat de kinderen ervaren welke kleuren (bijvoorbeeld met verf) bij elkaar mengen tot een andere kleur.

Stappenplan

1. De eerste stap is dat de kinderen onderzoeksvragen gaan verzamelen en formuleren. De kinderen zullen aan de hand van de thema's die zich op school / in de onderbouw afspelen, (onderzoeks)vragen gaan bedenken. Dit zijn vragen met betrekking tot het onderwerp van het thema. De vragen mogen zij zelf bedenken of mogen via de klas worden aangegeven. Bijvoorbeeld door samen met de klas te brainstormen over dingen die zij nog niet weten over het thema, maar wel graag willen weten.
2. Wanneer de kinderen een onderzoeksvraag hebben, is de tweede stap om een woordweb te maken over wat zij al weten over het onderwerp. Daarbij maken ze ook een puntenlijstje met de dingen die zij nog willen leren/ontdekken over het onderwerp.
3. Als derde stap moeten zij aan de hand van hun (onderzoeks)vraag een onderzoekje uitvoeren of informatie gaan verzamelen over dat onderwerp. Tevens moeten zij ook meer informatie verzamelen over dat onderwerp, zodat zij het ook enigszins kunnen verklaren/uitleggen aan de andere kinderen.
4. Als laatste is het de bedoeling dat de kinderen een presentatie in elkaar gaan zetten, waarmee zij de andere kinderen uit de klas de juiste uitleg kunnen geven over het antwoord op de vraag.

Voorbeeld van een onderzoek

1. De kinderen op de school werken met het thema 'wereld'. De meerbegaafde leerlingen overleggen klassikaal (in groep 4) wat de kinderen nog niet weten over de wereld en wat zij nog wel graag willen leren. De meerbegaafde kinderen schrijven alle vragen op. Bijvoorbeeld de vragen: 'Waarom is de aarde rond?' en 'Hoe ontstaat regen?'. Wanneer ze heel wat vragen hebben opgeschreven, kiezen de meerbegaafde leerlingen in de les daarna welke vraag zij interessant vinden. Zij kiezen bijvoorbeeld voor 'hoe ontstaat regen?'.
2. De volgende stap is dat de meerbegaafde kinderen een woordweb maken over wat zij al weten over het onderwerp en wat nog niet. Naast het woordweb maken zij een lijstje met puntjes van wat zij nog graag willen weten/ontdekken.
3. Vervolgens gaan zij in stap 3 informatie verzamelen over het onderwerp en gaan zij op onderzoek uit om te kijken wat het antwoord kan zijn op die vraag. Zij mogen zelf zoeken op internet, in boekjes, op YouTube en bijvoorbeeld door een interview te houden. De meerbegaafde leerlingen verdiepen zich er dus heel goed in. Hierbij kunnen zij bijvoorbeeld een proefje doen om het condenseren van water te bekijken.
4. Na heel wat onderzoek, mogen zij in de laatste stap een presentatie maken. De kinderen mogen zelf kiezen wat voor presentatie zij maken. Zo kan er worden gekozen voor een PowerPoint-presentatie of misschien wel voor een knutselwerkje of demonstratie. Uiteindelijk presenteren de meerbegaafde kinderen hun antwoord op de vraag. Dit doen zij voor de hele klas, zodat iedereen het antwoord heeft.

Op deze manier is er een aanpak gecreëerd waarbij er periodes achter elkaar wordt voldaan aan de onderwijsbehoefte van de plusleerlingen. Zowel de plusleerlingen als de kinderen in de klas leren hiervan. Het is daarom een passend aanbod voor de plusleerlingen.