Tien tegen één dat het je al eens is overkomen op vakantie of in de klas: je wordt gevraagd in het Frans te vertellen hoe laat het is of welke dag het is. Een simpel ogende opgave; zulke vragen hebben we in onze eigen taal al honderden keren beantwoord, en als je wat Franse getallen kent kan er toch niet veel meer mis gaan? Toch zijn deze opgaven verraderlijk lastig; vaak kunnen we niet direct met een pasklaar antwoord op de proppen komen. De moeilijkheid heeft ermee te maken dat uren en minuten in de Franse taal niet helemaal hetzelfde worden aangeduid als in het Nederlands. Dit artikel geeft een overzicht van tijdsaanduidingen in het Frans. Ook dagen en maanden worden behandeld, want vanzelfsprekend is het erg handig als je ook deze snel kunt herkennen.
De tijd (le temps)
Hele uren Laat alle tijdsaanduidingen vooraf gaan door ‘il est’ (‘het is’). Voor hele uren gebruiken Fransen hetzelfde systeem als wij, bestaande uit een getal en de toevoeging ‘heure(s)’. Voor alle hele uren, behalve voor ‘een uur’, voeg je een ‘-s’ toe aan ‘heure’. Het zijn immers strikt genomen meerdere uren. Bijvoorbeeld:
een uur
une heure
vier uur
quatre heures
negen uur
neuf heures
Tot en met het halve uur Houd in je achterhoofd dat alle overige tijdsaanduidingen ook altijd starten met een getal en de toevoeging ‘heure(s)’. Vervolgens plak je er een aantal minuten achter, afhankelijk van de tijd die je aan wilt geven. Deze volgorde wijkt af van het Nederlands. Ter vergelijking: wij zeggen bijvoorbeeld ‘vijf over twee’, Fransen ‘twee uren en vijf’. Ook zo: wij zeggen ‘half zes’, Fransen ‘vijf uren en half’.
vijf over een
une heure cinq
vijf over drie
trois heures cinq
tien over een
une heure dix
tien over drie
trois heures dix
kwart over een
une heure et quart
kwart over drie
trois heures et quart
tien voor half twee
une heure vingt
tien voor half vier
trois heures vingt
vijf voor half twee
une heure vingt-cinq
vijf voor half vier
trois heures vingt-cinq
half twee
une heure et demie
half vier
trois heures et demie
Vanaf het halve uur
vijf over half een
une heure moins vingt-cinq
vijf over half vier
quatre heures moins vingt-cinq
tien over half een
une heure moins vingt
tien over half vier
quatre heures moins vingt
kwart voor een
une heure moins le quart
kwart voor vier
quatre heures moins le quart
tien voor een
une heure moins dix
tien voor vier
quatre heures moins dix
vijf voor een
une heure moins cinq
vijf voor vier
quatre heures moins cinq
Zo zijn alle tijdsaanduidingen betrekkelijk simpel te vormen. Tot en met het halve uur noem je het hele uur dat geweest is plus het aantal minuten. Je hoeft hier niets toe te voegen: ‘une heure vingt’. In formule: ‘hele uur dat is geweest’ + ‘aantal minuten’.
Vanaf het halve uur noem je het hele uur dat nog moet komen min het aantal minuten dat je nog verwijderd bent van dat hele uur. Hiervoor gebruik je de toevoeging ‘moins’ (letterlijk: ‘min’). In formule: ‘hele uur dat nog moet komen’ + ‘moins’ + ‘aantal minuten dat je nog verwijderd bent van het volgende hele uur’.
Alleen voor alle kwartieren voeg je nog iets extra toe: bij ‘kwart over’ en ‘half’ voeg je ‘et’ toe, voor ‘kwart voor’ voeg je ‘le’ toe: ‘trois heures et quart’, ‘trois heures et demie’, ‘quatre heures moins le quart’
Wil je de tijd tot op de minuut nauwkeurig vertellen, dan gelden dezelfde regels:
drie over een
une heure trois
vier voor half vijf
quatre heures vingt-six
vier over half vijf
cinq heures moins vingt-six
dertien voor zes
six heures moins treize
drie voor zes
six heures moins trois
Wanneer je ook het dagdeel wil aangeven waarin de door jou genoemde tijd valt, kan dat als volgt:
acht uur 's-ochtends
huit heures du matin
half drie 's-middags
deux heures et demie de l'après-midi
tien uur 's-avonds
dix heures du soir
twee uur 's-nachts
deux heures de la nuit
Specifiek voor 12 uur ’s-middags en middernacht gelden aparte aanduidingen:
twaalf uur 's-middags
midi
twaalf uur 's-nachts
minuit
Voor de tijdspanne tussen half 12 en half 1 is het aan te raden deze termen te gebruiken, en dus niet uit te gaan van ‘douze heures’:
kwart voor twaalf 's-middags
midi moins le quart
vijf voor half een 's-middags
midi vingt-cinq
tien over half twaalf 's-avonds
minuit moins vingt
half een 's-nachts
minuit et demie
Digitale tijdsaanduiding
Je kunt natuurlijk ook de tijd digitaal aangeven. Dit is weliswaar handiger in gebruik en makkelijker aan te leren, maar is op (middelbare scholen) niet altijd toegestaan en niet zo gebruikelijk als de analoge tijdsaanduiding zoals die hierboven is uitgeschetst.
Bij digitale tijdsaanduiding gebruik je de 24 uren van de dag, eventueel gevolgd door het aantal minuten. Hier noem je overal het hele uur in kwestie dat voorbij is en noem je er zonder toevoegingen de minuten achter:
01:00 uur
une heure
08:00 uur
huit heures
11:30 uur
onze heures trente
13:35 uur
treize heures trente-cinq
15:55 uur
quinze heures cinquante-cinq
16:15 uur
seize heures quinze
16:45 uur
seize heures quarante-cinq
19:18 uur
dix-neuf heures dix-huit
22:37 uur
vingt-deux heures trente-sept
00:06 uur
vingt-quatre heures six
De jaargetijden (les saisons)
de lente
le printemps
de zomer
l'été
de herfst
l'automne
de winter
l'hiver
De maanden van het jaar (les mois de l’année)
januari
janvier
februari
février
maart
mars
april
avril
mei
mai
juni
juin
juli
juillet
augustus
août
september
septembre
oktober
octobre
november
novembre
december
décembre
De dagen van de week (les jours de la semaine)
maandag
lundi
dinsdag
mardi
woensdag
mercredi
donderdag
jeudi
vrijdag
vendredi
zaterdag
samedi
zondag
dimanche
Alle namen van jaargetijden, maanden en dagen zijn mannelijk: ‘le printemps’, ‘le premier janvier’, ‘le premier lundi’.
Maanden, dagen en cijfers in het FransIk leer op school verschillende woorden in het Frans, als jullie nog niet zo goed Frans kunnen, dan wil ik jullie hierdoor de dage…
Taalcursus: cursus Frans volgenEr zijn verschillende mogelijkheden voor mensen die de Franse taal willen leren. Het Frans is een van de meest gesproken talen ter…
Uitspraak Hongaarse woordenOoit wel ‘es in Hongarije geweest op vakantie? En…iets begrepen van de taal? Waarschijnlijk niet want het lijkt werkelijk op g…