Het opstellen van een leeslijst

Het opstellen van een leeslijst voor je examenjaar, elke scholier heeft er mee te maken. Voor de een is het lezen van al die boeken een feestje, voor de ander is het een ramp. Er zijn mensen die met liefde twaalf moeilijke, dikke boeken verslinden, maar velen kiezen toch liever voor iets gemakkelijkers. Daarom hanteren de meeste scholen een punten systeem. Hieronder vind je enkele tips voor een uitgebalanceerde literatuurlijst.

Algemene tips voor het opstellen van een leeslijst

1. Het toverwoord wat betreft de leeslijst is afwisseling. Lees niet alleen moderne boeken, maar kies ook een aantal boeken uit verschillende tijden en van verschillende stromingen.
2. Probeer in de les op te vangen van wat voor boeken je docent houdt. Het is misschien een beetje slijmen, maar dan kun je een van die boeken ook op je lijst zetten, je weet dan in ieder geval zeker dat je docent dat een prima boek vindt. Zo hadden wij een docent Nederlands die gek was op het boek De avonden hij was dan ook laaiend enthousiast toen hij zag dat mensen dat boek op hun lijst gezet hadden.
3. Veel scholen vragen de leerlingen tijdens het lezen een leesdossier bij te houden. Hoe moeilijk het ook is, probeer echt per gelezen boek dit dossier aan te vullen, anders moet je aan het eind heel veel werk verzetten wanneer je veel details over de gelezen boeken alweer vergeten bent.
4. Bekijk een boek kritisch voor je begint met lezen en vraag jezelf af: ‘Is dit boek geschikt voor op mijn lijst?’ Het eerste punt wat je dan moet bekijken is of het boek literair is. Maar hoe herken je een literair boek, daar zijn namelijk geen bepaalde richtlijnen voor. Hoewel de grens vaak moeilijk te trekken is is er wel degelijk verschil tussen literatuur en lectuur. Niet literaire taal is ‘vlak’ en vaak alleen gericht op de inhoud en niet op de vorm. Literaire taal is ingewikkelder, de woordenschat van de schrijvers is groter en de boodschap komt niet altijd zo uit de tekst naar voren, daar moet je als lezer je best voor doen. Een tweede punt waarnaar je kunt kijken is de schrijver. Er zijn een heleboel Nederlandse schrijvers die te boek staan als literair, een boek van zo’n beroemde schrijver is dus sowieso goed.
5. Gebruik bij het aanvullen van je leesdossier sites als dbnl, daar staan artikelen over heel veel boeken die je helpen een boek beter te doorgronden.

Een aantal aanraders

Hoewel smaken verschillen wil ik een aantal boeken aanraden, die passen op elke literatuurlijst.

Uit een onderzoek onder docenten Nederlands is gebleken dat zij Multatuli van Max Havelaar het belangrijkste overgeleverde werk vinden. Die moet je dus eigenlijk gelezen hebben! Bij het lezen moet je vooral letten op de structuur van het verhaal, meerdere verhalen zitten namelijk in elkaar gepast. Wanneer je moeite hebt met het oud-Nederlands van het boek is het een idee om de vertaling van het NRC te lezen.

Voor wie niet zo houdt van het lezen van dikke boeken, maar toch een goede lijst wil samenstellen kan ik de volgende titels aanraden. Bint van Bordewijk. In Bint maakt een nieuwe leraar kennis met de leerlingen van de school, ook met de klas die de hel genoemd wordt. Op de school heerst een streng bewind, orde en gezag worden geëist. Een tweede aanrader is Noodlot van Couperus, dit is een naturalistisch verhaal over het verval van een vriendschap tussen twee mannen door jaloezie. Een derde aanrader is de roman Twee vrouwen van Harry Mulisch. Een vlot boek over de relatie tussen twee vrouwen en hun kinderwens. Dit boek lees je zo uit, maar het is vooral interessant om daarna op zoek te gaan naar secundaire literatuur in dit boek, omdat er een bijzondere structuur in zit die je er op het eerste gezicht vaak niet uit haalt.

Een aanrader wanneer je poëzie wilt lezen is de dichter Rutger Kopland. Van poëtisch taalgebruik is geen sprake bij Kopland. Zijn taalgebruik is direct en dat maakt zijn gedichten zo geliefd en begrijpelijk. Wanneer je meer wilt weten over de gedichten van Kopland, kun je het volgende artikel lezen: Thema's en motieven in de gedichten van Rutger Kopland.

En zo zijn er natuurlijk nog veel meer boeken aan- en af te raden, dit is alleen een kleine greep uit het enorme aanbod. Nogmaals wil ik benadrukken dat smaken verschillen en dat het het belangrijkste is dat je boeken leest die je leuk vindt en die je aanspreken, alleen dan kun je plezier hebben in lezen. Soms is het echter verstandig je ook open te stellen voor een ander genre of een andere schrijver dan je gewend bent, zodat je je belezenheid kunt vergroten.

Hieronder zal ik nog een voorbeeld geven van een leeslijst van 12 boeken die voldoet aan de algemene eisen van de literatuurlijst. Natuurlijk kan eigen school zijn eigen eisen vaststellen en is het dus niet handig om deze lijst klakkeloos over te nemen, maar het is om je even een idee te geven.

Voorbeeld van een leeslijst

1. Joost van den Vondel, Gijsbrecht van Amstel (17de eeuw)
2. Erasmus, Lof der zotheid (Renaissance)
3. Multatuli, Max Havelaar (19de eeuw)
4. Marcellus Emants, Een nagelaten bekentenis (19de eeuw)
5. Louis Couperus, Eline Vere (19de eeuw)
6. F. Bordewijk, Bint (20ste eeuw)
7. Kees Nooteboom, Rituelen (20ste eeuw)
8. Jan Siebelink, Vera (20ste eeuw)
9. Gerard Reve, De avonden (20ste eeuw)
10. Harry Mulisch, De aanslag (20ste eeuw)
11. Bernlef, De pianoman (21ste eeuw)
12. Arnon Grunberg, Tirza (21ste eeuw)