Franse grammatica: tout, toute, tous en toutes

Eén van de struikelblokken uit het Frans is het gebruik van "tout" en vooral, het juist schrijven er van. Soms is "tout" veranderlijk, soms niet. Want soms is "tout" een bijwoord, soms is het een voornaamwoord en soms is het een bijvoeglijk naamwoord. Hoe weet je dat nu? Is het nu "tout", "toute", "tous" of "toutes"? Een kort overzicht van het gebruik, de uitspraak en de schrijfwijze van "tout" met uitleg over het hoe en waarom.

"Tout", een probleemkind

Het gebruik van "tout" is een probleem voor vele mensen die de Franse grammatica bestuderen. Toch is het niet zo moeilijk eens men het hoe en waarom door heeft.

De vier vormen van TOUT

Tout heeft vier vormen:
mannelijk enkelvoud = tout
vrouwelijk enkelvoud = toute
mannelijk meervoud = tous
vrouwelijk meervoud = toutes

Tout als bijvoegljk naamwoord (adjectif): veranderlijk

Een bijvoeglijk naamwoord is een woord dat bij een zelfstandig naamwoord staat. Het is veranderlijk (variable). Als bijvoeglijk naamwoord kan het drie betekenissen hebben.

Tout = chaque

Tout betekent hier elk en is veranderlijk.
bvb. toute personne peut participer = chaque personne peut participer = elke persoon kan deelnemen

Tout = entier

Tout betekent hier heel en is veranderlijk.
bvb. toute la classe est malade = la classe entière est malade = heel de klas is ziek

tout = l'ensemble

Tout betekent hier alle en is veranderlijk.
bvb. tous les chiens sont gentils = l'ensemble des chiens sont gentils = alle honden zijn lief
Opgepast: de "s" van "tous" wordt hier niet uitgesproken.

Tout als voornaamwoord (pronom): veranderlijk en onveranderlijk

Hier hebben we twee vormen. Eentje is veranderlijk (variable) en de andere is onveranderlijk (invariable).

Tout onveranderlijk

De onveranderlijke tout betekent "alles"
bvb. Je veux tout savoir = ik wil alles weten

Tout veranderlijk

De veranderlijke tout staat steeds in het meervoud en betekent "allemaal".
Bvb. les chansons de Piaf, je les ai toutes entendues= de liedjes van Piaf, ik heb ze allemaal gehoord.
Bvb. les livres de Molère, je les ai tous lu = de boeken van Molière, die heb ik allemaal gelezen.
Opgepast: de "s" van "tous" wordt hier wel uitgesproken.

Tout als bijwoord (adverbe): even opletten geblazen!

Als bijwoord betekent tout "erg".

Bij "tout" als bijwoord wordt het iets ingewikkelder. Een bijwoord is immers normaal gezien onveranderlijk. Maar hier hebben we natuurlijk een uitzondering!

Tout als bijwoord verandert wanneer het voor een vrouwelijk bijvoeglijk naamwoord staat dat met een medeklinker of een doffe h begint, zowel in het enkelvoud als in het meervoud.
bvb. une femme toute pâle = verandert omdat pâle met een medeklinker begint en het is vrouwelijk
bvb. un homme tout pâle = verandert niet, het is mannelijk
bvb. une femme tout intéressée = verandert niet. Het is wel vrouwelijk, maar het begint met een klinker.
bvb. des femmes toutes pâles = verandert want het is vrouwelijk, voor een medeklinker
bvb. des femmes tout intéressées = verandert niet, het is vrouwelijk, maar er staat een klinker achter.

Tout als zelfstandig naamwoord (nom): een speciaal geval!

Tout heeft ook hier weer een aantal betekenissen.

C'est un tout = het is een geheel
Ce sont deux touts = het zijn twee gehelen.
In deze betekenis is tout als zelfstandig naamwoord veranderlijk.

Le tout Paris était là = le tout Paris is een uitdrukking die betekent "de bourgeoisie, het chic volk van Parijs"
In dit geval is tout onveranderlijk.

Tout in de uitdrukking "tout autre": veranderlijk en onveranderlijk

Ook hier kan tout veranderlijk of onveranderlijk zijn, al naargelang de betekenis.

Wanneer tout = n'importe quel = om het even welk, is het een adjectief en verandert het.
bvb. toute autre femme aurait fait la même chose = om het even welke vrouw zou hetzelfde hebben gedaan.

Wanneer tout = tout à fait = volledig, helemaal, is het een bijwoord en verandert het dus niet.
bvb. c'est une tout autre réponse = dat is een volledig ander antwoord.

Simpel is het niet, maar als je even nadenkt en de vorm van tout in het Nederlands vertaalt, dan ben je al een heel eind.

Succes ermee!