Japans: aanwijzend voornaamwoord en woorden voor locaties

In het Japans wordt er een onderscheid gemaakt tussen twee soorten aanwijzend voornaamwoorden: aanwijzende woorden waar geen zelfstandig naamwoord achter staat en aanwijzende woorden waar wel een zelfstandig naamwoord achter staat. Binnen die twee categorieën bestaan verschillende aanwijzende woorden waarvan het gebruik afhankelijk is van de positie van het object dat wordt aangewezen. In het Nederlands hangt de keuze van aanwijzende voornaamwoorden ook af van de positie van objecten. Zo zeggen we "deze" of "dit" als iets dichtbij is en "die" of "dat" als iets ver weg is. Het verschil is dat in het Japans mate van dichtbijheid wordt bepaald aan de hand van de positie van de spreker én de luisteraar.

Aanwijzend voornaamwoord zonder zelfstandig naamwoord: kore, sore, are en dore (これ, それ, あれ en どれ)

De vormen kore, sore, are en dore worden gebruikt in zinnen waarin het aanwijzende woord niet gevolgd wordt door een zelfstandig naamwoord. Direct achter deze vormen staat het topicpartikel は of が :


De keuze tussen deze vormen is afhankelijk van de positie van het object waarnaar wordt verwezen ten opzichte van de positie van de spreker en de gesprekspartner. Als het object in de buurt van de spreker is, moet これ worden gebruikt. Als het object zich echter dicht bij de luisteraar bevindt, moet voor それ worden gekozen. Als het object ver verwijderd is van zowel de spreker als de luisteraar, dan moet あれ worden gebruikt. De laatste vorm, どれ, is een vragend voornaamwoord dat welke betekent:


Wanneer gebruik je kore, これ?　
これ correspondeert min of meer met het Nederlandse dit en deze. Als de spreker een object vasthoudt of aanraakt of als een object vlakbij de spreker is, moet voor het aanwijzende woord これ worden gekozen. In de voorbeeldzin kan het zo zijn dat de spreker een boek vasthoudt en dat hij tegen de gesprekspartner wil zeggen dat het zijn boek is. In dat geval is alleen これ geschikt als aanwijzend voornaamwoord.

Wanneer gebruik je sore, それ?

In de tweede voorbeeldzin kan de gesprekspartner het boek van de spreker vasthouden of aanraken. In dat geval moet それ worden gebruikt. In het Nederlands zouden we in zo'n situatie kiezen voor die of dat. Het verschil tussen それ en de Nederlandse aanwijzende woorden, is dat それ een beperktere gebruiksmogelijkheid heeft. Als het object ver verwijderd is van zowel de spreker als de gesprekspartner, mag それ niet meer worden gebruikt.

Wanneer gebruik je are, あれ?

Als het object waarnaar wordt verwezen niet in de buurt is van de spreker en de luisteraar, dan moet worden gekozen voor あれ. Ook dit woord vertalen we in het Nederlands met dit of dat. In de zin uit de tabel ligt het boek bijvoorbeeld aan de andere kant van de kamer ten opzichte van de positie van de spreker en de luisteraar.

Wanneer gebruik je dore, どれ?

Het laatste woord uit deze groep is een vragend voornaamwoord, dat overeenkomt met het Nederlandse welke. Net als bij de andere woorden mag er niet direct achter どれ een zelfstandig naamwoord staan. Om die reden moet ten opzichte van het Nederlands soms de woordvolgorde worden veranderd. In de Nederlandse zin staan welke en boek naast elkaar. In de Japanse zin zijn deze woorden van elkaar gescheiden door het partikel が. Letterlijk staat er in het Japans Welke, is mijn boek?. Omdat どれ een vragend voornaamwoord is, wordt dit woord gevolgd door が in plaats van は.

Aanwijzend voornaamwoord met een zelfstandig naamwoord: kono, sono, ano en dono (この, その, あの en どの)

Als direct achter het aanwijzend voornaamwoord een zelfstandig naamwoord staat, dan moet kono, sono, ano of dono worden gebruikt. Na het zelfstandig naamwoord komt het partikel:


Vergelijkbaar met de aanwijzend voornaamwoorden uit de andere groep, is het gebruik van deze aanwijzend voornaamwoorden ook afhankelijk van de positie van het object ten opzichte van de positie van de spreker en de luisteraar:

Wanneer gebruik je kono, この?

Als de spreker een object vasthoudt of aanraakt, of als het object in de nabije omgeving van de spreker is, dan moet je この gebruiken, onder voorwaarde dat direct achter het aanwijzende woord een zelfstandig naamwoord staat. In het voorbeeld is dit het geval, omdat boek na het aanwijzend voornaamwoord komt. In het Nederlands betekent この deze of dit.

Wanneer gebruik je sono, その?

その is gebruikelijk wanneer het object in de buurt is van de luisteraar. In het voorbeeld kan de spreker zien dat de luisteraar een leuk boek leest. Dit woord komt overeen met een deel van de gebruiksmogelijkheden van het Nederlandse dat en die.

Wanneer gebruik je ano, あの?

Deze vorm wordt gebruikt als het object niet in de buurt is van de spreker en de luisteraar. Zo kunnen de gesprekspartners zien dat iemand aan de andere kant van de kamer een leuk boek aan het lezen is. Ook dit woord kan vertaald worden met die en dat.

Wanneer gebruik je dono, どの?

Dit vragend voornaamwoord lijkt op どれ, omdat ook どの het partikel が vereist. Het verschil met どれ is dat direct achter どの wel een zelfstandig naamwoord staat. どの betekent welk of welke.

Hier en daar: koko, soko, asoko en doko (ここ, そこ, あそこ en どこ)

De woorden hier en daar en dus ook de Japanse equivalenten hiervoor zijn strikt genomen geen aanwijzend voornaamwoorden. Toch moeten deze woorden voor locaties besproken worden met de aanwijzend voornaamwoorden, omdat ze op precies dezelfde manier worden gebruikt. Er zijn vier woorden voor locaties waarvan het gebruik afhankelijk is van de positie van de spreker en de luisteraar:

Wanneer gebruik je koko, ここ?

Als je wil zeggen dat iets bij je in de buurt is, gebruik je ここ. Het gebruik van dit woord komt overeen met het Nederlandse woord hier.

Wanneer gebruik je soko, そこ?

Als iets in de buurt van de gesprekspartner is, moet そこ worden gebruikt. Alhoewel dit woord daar betekent, zijn de gebruiksmogelijkheden voor そこ kleiner dan voor het Nederlandse daar. In de voorbeeldzin moet het boek in de directe omgeving van de gesprekspartner zijn.

Wanneer gebruik je asoko, あそこ?

あそこ betekent ook daar. Het verschil met そこ is dat het gebruik van あそこ impliceert dat iets ver verwijderd is van zowel de spreker als de luisteraar. Dit is vergelijkbaar met de aanwijzend voornaamwoorden あれ en あの.

Wanneer gebruik je doko, どこ?

Het laatste woord is een vraagwoord. どこ betekent waar. Als je wil vragen waar iets is, moet gekozen worden voor dit woord.