Klankwoorden: woorden die taal sterk laten klinken

'Klankwoorden' worden ook wel 'onomatopeeën' genoemd. Het zijn woorden die aan de hand van klanken zijn vervormd naar een samenstelling van letters. Mensen die een andere taal spreken geven de klanken op een andere manier weer. Denk hierbij bijvoorbeeld naar het woord 'kukeleku' in het Nederlands, dat in andere talen op een andere manier geschreven wordt.

Klankvariatie

Mensen horen geluiden op een verschillende manier, zoals blijkt uit het voorbeeld in de inleiding. De oorzaak hiervan ligt in de manier waarop men geluiden opslaat in de hersenen en hoe men deze geluiden 'vertaalt'. Klankvariatie heeft te maken met de moedertaal. Iedere taal heeft een eigen klanksysteem, een variatie van klanken die voorkomen in de moedertaal.

Dierengeluiden kunnen op meerder manieren worden weergegeven. Een varken kan een geluid maken dat klinkt als knor, maar kan ook een geluid maken dat meer klinkt als oink. Dit verschil in waarnemen van geluiden hoort bij klankvariatie. Niet alle dieren maken hetzelfde geluid. Stemmen van mensen zijn nooit hetzelfde, waardoor het geluid dat een stem produceert ook kan worden beschouwd als klankvariatie.

Klankwoorden

Er zijn vier verschillende soorten klankwoorden, namelijk klanknabootsingen, klankschilderingen, speelse woordvormen en uitroepen.

Klanknabootsingen

Dit zijn woorden die bestaan uit een klank als nabootsing van een geluid. Aan het woord is soms iets toegevoegd dat iets zegt over bijvoorbeeld de duur of herhaling van het geluid. Een klanknabootsing is bijvoorbeeld ratelen, waarbij het toegevoegde -elen aangeeft dat het geluid door blijft gaan. Koekoek is een klanknabootsing waar een toevoeging aan het geluid vooraf gaat. De vogel maakt namelijk niet de klank koekoek, maar oe-oe. Op basis van het geluid is een klankwoord gemaakt.

Klankschilderingen

Woorden waarvan de klanken een gevoel uitdrukken worden 'klankschilderingen' genoemd. Een klank wordt als het ware 'geschilderd' door de letters van een woord. Klankschilderingen heten ook wel 'klankexpressies'. Men gebruikt bewust (combinaties van) letters om een klank te produceren die een gevoel oproept. 'Lokwoorden' behoren ook tot deze categorie klankwoorden. Dit zijn woorden die door mensen gebruikt worden om een dier te lokken.

Speelse woordvormen

Woorden die lijken te zijn ontstaat doordat men op een speelse manier met woorden om is gegaan worden 'speelse woordvormen' genoemd. Een voorbeeld hiervan is het woord wipwap, waarbij een spelletje lijkt te zijn gespeeld met de letterklanken.

Uitroepen

Klankreeksen die vanzelf door mensen geproduceerd worden wanneer iets ongewoons wordt gezien of gevoeld. Voorbeelden hiervan zijn au en iek. De klanken van een uitroep, die niet voortvloeien uit gewone woorden, noemt men een klankwoord.