Nederlandse les aan anderstaligen: over taal en cultuur

Nederlandse les geven aan anderstaligen, het is niet altijd even evident. Je wordt geconfronteerd met een aantal problemen. Niet alleen het probleem van de taal, maar ook het probleem van cultuur. Soms ook een gebrek aan motivatie. Anderzijds is Nederlands aan anderstaligen geven een verrijking voor jezelf, want je leert heel wat bij over je eigen taal, over je eigen cultuur en natuurlijk ook over de cultuur van anderen. Staan de cursisten open voor de cursus, dan is het voor beide partijen zeker een verrijking. Het is dus geven en nemen van beide kanten!

De hele wereld in één klas!

Het geven van Nederlandse les aan anderstaligen is niet altijd even evident. Er is natuurlijk de taalbarrière, maar naast het probleem van de taal is er ook het probleem van cultuurverschil. Toch hoeft dit niet per sé als negatief ervaren te worden. Met een beetje fantasie, humor en goede wil van beide kanten kan het zelfs heel leuk en boeiend worden.

Nederlands geven aan anderstaligen: problemen

Taalbarrière
Wanneer je Frans, Engels, Duits, Spaans of een andere taal geeft aan Nederlandstaligen, heb je nog steeds het Nederlands om op terug te vallen. Abstracte woorden die je moeilijk kan uitleggen, kan je dan even naar het Nederlands vertalen en iedereen is mee. Een probleem wordt het, wanneer je een abstract woord als bijvoorbeeld "iets" of "even" moet gaan uitleggen aan mensen waar jij de taal niet van kent. Je hebt ook geen enkel referentiekader. Bestaat het woord of het begrip wel in hun taal of is het echt iets heel vaags?

Andere cultuur
De meeste talen die hier gegeven worden, zijn ontstaan uit dezelfde basis. Wanneer je Frans geeft aan Nederlandstaligen, kan je gerust met een tekst over Kerstmis afkomen. De gebruiken en betekenis van woorden zijn dezelfde in beide talen. Geef je Nederlands aan bijvoorbeeld Marokkanen, dan moet je niet over Kerst of Pasen beginnen, want deze mensen hebben hier geen boodschap aan. En bij Russen stelt zich dan weer een ander probleem. Zij vieren Pasen wel, maar hebben een heel andere kalender. Wij volgen de Juliaanse kalender (van Julius Caesar) en zij volgen de Gregoriaanse kalender. Ook de gebruiken zijn erg verschillend. Je zal dus andere thema's moeten vinden om een conversatie op gang te brengen als het gevoelig ligt. Of juist wel deze thema's aansnijden om dan door te boren over de verschillen en gelijkenissen. Misschien met een feest uit hun cultuur. Geef je Nederlands aan Spanjaarden, Italianen, Fransen, Duitsers, etc, dan zal het verschil in cultuur natuurlijk niet zo groot zijn en is het eenvoudiger om raakvlakken te vinden. En kan er vrolijk gecommuniceerd worden over de kleine, interessante verschillen.

Motivatie
Sommige mensen zijn heel gemotiveerd en willen echt wel de taal van hun nieuwe thuisland leren. Anderen moeten het Nederlands leren in het kader van een inburgeringscursus of voor het werk. Vaak zien deze mensen het nut van de cursus niet in. Op het werk kennen ze de nodige woordenschat, die dikwijls erg technisch is, om te doen wat ze moeten doen. En buiten het werk blijven ze dikwijls in hun eigen wereldje. Ze gaan naar familie en vrienden die dezelfde taal spreken, gaan naar hun eigen winkels en kijken naar televisieprogramma's uit hun eigen land in hun eigen taal. Ze vinden dan ook vaak dat ze het Nederlands niet nodig hebben. Het is dan aan de leraar om de lessen aantrekkelijk en plezierig te maken, zodanig dat ook deze mensen toch graag naar de les komen en ook iets opsteken. Een overwinning voor de leraar is het, wanneer de cursisten zelf spontaan naar Nederlandstalige programma's beginnen te kijken.

Nederlands geven aan anderstaligen: een verrijking voor beide partijen

Een verrijking voor de anderstaligen

Wanneer de anderstaligen zich openstellen voor de cursus Nederlands, dan kan het een hele verrijking zijn. Ten eerste op gebied van taal, want door het aanleren van de Nederlandse taal gaat een hele nieuwe wereld voor hen open. Ze gaan makkelijker hun weg vinden in de administratie van hun nieuwe thuisland, gaan met de buren durven en kunnen communiceren en gaan op school meekunnen wanneer het over hun kinderen gaat tijdens een ouderavond bijvoorbeeld. Zij gaan ook hun kinderen kunnen helpen met schoolwerk. Qua cultuur gaan ze ook sommige gebruiken en gewoonten beter begrijpen.

Een verrijking voor de docent

Op het vlak van taal
Voor de docent is het geven van Nederlands aan anderstaligen ook een hele verrijking, en wel op verschillende vlakken. Ten eerste op het vlak van de taal zelf. Wat je zelf altijd voor eenvoudig en evident hebt gehouden, wordt nu dikwijls in vraag gesteld. Je zal zelf op zoek moeten gaan naar antwoorden op grammaticale problemen waar je nog nooit hebt over moeten nadenken. De plaats van sommige woorden in de zin bijvoorbeeld. Waarom je iets op een bepaalde manier schrijft. Maar ook over de eigenlijke betekenis van een woord zal je soms moeten nadenken. Hoe omschrijf je correct abstracte woorden als bijvoorbeeld "ontgoocheling". En hoe leg je het correct uit, zodat mensen niet denken dat je iets anders bedoelt. Wanneer je bijvoorbeeld "iets" uitlegt en je zegt "iets kan een voorwerp zijn, die pennenzak bijvoorbeeld is iets", dan denken de mensen soms dat "iets" "pennenzak" betekent en dan slaan ze het ook zo op in hun geheugen. Het blijft dus altijd zelf alert zijn en proactief nadenken.

Op het vlak van je eigen cultuur
Ook op het vlak van je eigen cultuur ga je dingen ontdekken die voor anderen niet evident zijn. Zoals een aantal gebruiken en gewoonten. Tsja, waarom doen we sommige dingen? Omdat het hier de gewoonte is. Ja, maar van waar komt die gewoonte? Waarom zetten we een kerstboom? Waarom eten we kerststronk? Waarom houden Europeanen zo van honden? En ook hier zal je soms moeten gaan spitten in bepaalde teksten of documenten om het hoe of wat van iets bepaalds te weten te komen. En zo leer je zelf ook weer wat bij, krijg je een andere kijk op de zaken.

Op het vlak van de cultuur van de anderstalige
Een derde verrijking is dat je heel wat gaat leren over andere culturen en gewoonten. Eens mensen de taal een beetje onder de knie hebben, ga je interessante dingen te weten komen. Ga je bijvoorbeeld culinaire hoogstandjes uit andere landen ontdekken. Heb je een toffe groep, dan kan je zelfs een les inplannen waarbij iedereen een klein gerechtje uit zijn eigen land meebrengt. Perfect voor de groepssfeer, zo'n proeverij!

Zo zie je maar, als iedereen zich een beetje open opstelt en een beetje geeft en neemt, wordt zo'n cursus Nederlands voor anderstaligen echt heel leuk voor beide partijen!

Lees verder

• Cursussen geven op zelfstandige basis: voor-en nadelen
• Haal het maximum uit je taalopleiding of taalles