Samenspraak: project met vrijwilligers voor anderstaligen

Onder het motto “Beter Nederlands spreken?” bestaat op veel plaatsen in Nederland een taalproject genaamd Samenspraak. Het project wordt georganiseerd en uitgevoerd door vrijwilligers. Zij helpen wekelijks anderstaligen die de Nederlandse taal nog onvoldoende machtig zijn. Het is een zogenaamd één op één huiskamerproject waarbij in een ontspannen sfeer (bijvoorbeeld aan de keukentafel) aan taalverbetering wordt gewerkt. Bij het kiezen van onderwerpen komen dikwijls ook de Nederlandse cultuur en de cultuur van de anderstalige aan bod. Zodoende is het project ook wat dat betreft interessant voor zowel de anderstalige als de vrijwilliger.

Spreken van Nederlandse taal is belangrijk

Een van de grootste problemen voor migranten is het leren van de Nederlandse taal. Willen ze meedoen aan de maatschappij dan is het spreken van die taal noodzakelijk. Maar ze zoeken elkaar hier dikwijls op en spreken dan hun moedertaal. Zo schiet het niet op om Nederlands te leren. Ook hebben niet zoveel Nederlanders contact met anderstaligen maar dat kan anders namelijk met project Samenspraak.

Project Samenspraak

Veel anderstaligen volgen al een taalcursus bijvoorbeeld bij een ROC (Regionaal Opleidingen Centrum) maar hebben te weinig contacten met Nederlanders om wat ze geleerd hebben in de praktijk te brengen. Het project Samenspraak is daarom al in 2001 opgezet door Gilde Nederland en wordt anno 2018 in ongeveer vijftig steden uitgevoerd. Honderden vrijwilligers zijn wekelijks bezig om anderstaligen te helpen bij het leren van de Nederlandse taal.

Intake en werkwijze

De inschrijving en werkwijze voor het taalproject Samenspraak is als volgt:

Intakegesprek

Door een of twee coördinatoren van het plaatselijke project wordt eerst een intakegesprek gehouden met de anderstalige. Daarbij wordt onder meer beoordeeld of het taalniveau al voldoende is om met een vrijwilliger aan de slag te gaan. Deelnemers moeten minimaal (met enige hulp) een eenvoudig gesprek kunnen voeren.

Vrijwilliger zoeken

Indien de spreekvaardigheid voldoende is wordt een vrijwilliger gezocht en een eerste contact geregeld.

Wekelijkse gesprekken

De vrijwilliger gaat daarna wekelijks op bezoek bij de anderstalige of laat hem of haar thuis komen om een uur met elkaar te praten. Wie liever niet aan huis werkt kan zoeken naar een ander onderkomen zoals bijvoorbeeld een bibliotheek of buurthuis. Soms beschikt de organisatie zelf over een ruimte met mogelijkheden.

Onderwerpen en cultuur

Talrijke onderwerpen in de interessesfeer van beiden kunnen aan bod komen. Voor velen staat daarbij cultuuruitwisseling hoog in het vaandel omdat dit niet alleen interessant maar ook leerzaam is.

Spreekvaardigheid en woordenschat

De bedoeling van de wekelijkse gesprekken is vooral dat de spreekvaardigheid en de woordenschat van de anderstaligen wordt vergroot. Bovendien ontstaan er door het project Samenspraak meer maatschappelijke contacten tussen de anderstaligen en Nederlanders.

Geen taallessen of inburgering

Bij project Samenspraak is echter geen sprake van echte taallessen en ook worden geen inburgeringscursussen gegeven.

Eropuit trekken

Hoewel velen het project uitvoeren aan de keukentafel zijn er natuurlijk ook talrijke mogelijkheden om er op uit te trekken en de taal te oefenen zoals:

• Museumbezoek
• Koffie gaan drinken
• Wandeling maken
• Naar de markt gaan
• Bibliotheekbezoek
• Fietsen of andere activiteit

Verschillende benamingen voor vrijwilligers maar zelfde doel

Bij diverse organisaties van Samenspraak gelden verschillende namen voor de vrijwilligers zoals: taalcoach, taalhulp, taalmaatje of in termen van Gilde Nederland 'aanbieder' maar allen hebben hetzelfde doel om de taal van de 'aanvrager' te verbeteren.

Werving vrijwilligers

Iemand die zich wil inzetten voor het project kan het best contact opnemen met een coördinator van het plaatselijke project Samenspraak en wordt dan uitgenodigd voor een kennismakingsgesprek. Van de vrijwilliger wordt niet verwacht dat hij of zij taaldocent is of anderszins met het onderwijs te maken heeft of heeft gehad. Spreken van het AN (Algemeen Nederlands) zoals dat met wie dan ook aan de keukentafel gebeurt is voldoende. In de praktijk leert iemand algauw een persoonlijke aanpak die het best gericht is op de taalproblemen van de anderstalige.

Duur van project

Een vrijwilliger werkt gedurende de periode van een jaar met een anderstalige want dan is weer iemand anders aan de beurt. Vrijwilligers die al meer dan tien jaar meewerken zijn geen uitzondering omdat het werk ook zeer veel voldoening kan geven. Dikwijls blijven ook contacten na het jaar voortbestaan.

Uitspraken anderstaligen en vrijwilligers

Enkele uitspraken van anderstaligen die meedoen of meegedaan hebben aan Samenspraak (citaten Samenspraak Oss):

• “Samenspraak is erg belangrijk voor mij want ik heb weinig contact met andere Nederlanders.”
• “Het is gemakkelijker voor mij om naar de winkel te gaan omdat ik me nu beter verstaanbaar kan maken.”

Uitspraken van begeleiders:

• “Het is leuk iets te leren over een andere cultuur en tegelijkertijd iemand te helpen beter onze taal te leren.”
• “Ik heb ooit een vrouw geholpen die trots vertelde dat ze alleen naar de huisarts was gegaan en haar verhaal had kunnen doen. Daar gaat het ook om, dat de mensen dat zelfvertrouwen krijgen”.

Soms ingrijpende verhalen

Mede afhankelijk van de relatie die tijdens de gesprekken is opgebouwd gaan de onderwerpen soms ook de diepte in. Het is daarbij uiteraard niet de bedoeling dat de vrijwilliger als een soort gedragstherapeut optreedt. Wel kan het praten over bijvoorbeeld hoe de anderstalige als vluchteling van het thuisland naar Nederland is gekomen voor hem of haar ontspannend werken. Zo kunnen hele ingrijpende verhalen ontstaan over wat er allemaal is meegemaakt en kan een luisterend oor veel doen.