Tekenen: Leer switchen tussen je hersenhelften

Waarom zou een mens willen kunnen switchen tussen zijn hersenhelften? Om ten volle te kunnen profiteren van de specifieke verschillen. Doordat de linkerhersenhelft bij de meeste mensen dominant is, komt de rechter-hersenhelft in de verdrukking en wordt deze nauwelijks aangesproken. Terwijl we daar net zoveel profijt van kunnen trekken! Je rechterhersenhelft zet de tijd stil, velt geen oordeel en biedt alle ruimte voor meditatie. We spreken ook wel van de R-modus en de L-modus.

Cognitieve processen

Beide hersenhelften leveren hun specifieke aandeel aan de ontwikkeling van cognitieve processen. Rechts is synthetisch terwijl links analytisch is. Rechts is non-verbaal, links is verbaal. De rechterhersenhelft neemt visuele informatie op en verwerkt deze om te kunnen tekenen. Als je puur vanuit de R-modus de wereld benadert, doe je dit zonder te analyseren, zonder te oordelen. Van de L-modus zou je kunnen zeggen dat hij vluchtig kijkt en meteen zijn oordeel klaar heeft: hij vereenvoudigt, abstraheert, komt met symbolen. Van echt kijken is dus geen sprake.

Snelle L-modus

Dit in tegenstelling tot de rechter-hersenhelft die juist puur uitgaat van de direct zichtbare werkelijkheid. Hoe lost de linkerhersenhelft dat op? Die graaft in zijn geheugen en gaat uit van de kennis die hij daar heeft opgeslagen. En doordat de L-modus heel snel is, komt de R-modus vaak niet eens meer aan bod (alleen als de L-modus het laat afweten). Dat is jammer. Vergelijk het met kijken met één oog, terwijl je er twee hebt. Dan begrijp je dat de wereld rijker wordt als je beide hersenhelften gebruikt!

Switchen tussen de hersenhelften

De overgang van Links naar Rechts ervaren

Hoe weet je of en wanneer je beide hersenhelften optimaal gebruikt? Een eenvoudige test kan dat uitwijzen. Maak je niet druk of je kunt tekenen en of je tekening lijkt, daar gaat het nu niet om. Het gaat hier om de bewuste ervaring van het onderdrukken van je linkerhersenhelft en het aanspreken van je rechterhersenhelft.
Neem een vel papier en een potlood.

• Teken links op je vel papier uit je hoofd een profiel dat naar rechts kijkt.
• Noem terwijl je tekent de afzonderlijke onderdelen: voorhoofd, oog, neus, lippen, kin.
• Trek deze lijn een keer met potlood na en benoem weer in jezelf de onderdelen.
• Trek dan vanaf het hoogste uiteinde een horizontale lijn naar rechts. Doe hetzelfde vanaf het onderste uiteinde.
• Teken nu het linkerprofiel gespiegeld aan de rechterkant tussen de twee horizontale lijnen, waardoor uiteindelijk een vaas ontstaat.

Zonder oordeel

Terwijl je het linkerprofiel gespiegeld kopieert zul je merken dat je niet meer bezig bent met het in jezelf benoemen van de onderdelen, maar dat je kijkt waar de kromming begint, hoe lang die lijn doorloopt, hoe groot een hoek is en hoe groot de afstand is tussen de profielen. Je refereert niet meer aan je geheugen dat weet hoe een profiel er uit ziet, maar aan ruimte, aan verhoudingen; je vergelijkt. Je trekt geen conclusies, velt geen oordeel als: die neus ziet er niet uit! of: die lippen zijn te dik.

Inschakelen van de R-modus

Teken een tweede profiel, dit keer van een gruwelhoofd. Benoem de onderdelen en teken dan weer het spiegelbeeld. Merk op dat je linkerhersenhelft dit profiel benoemt als: heksachtig met wratten en haakneus, terwijl de rechterhersenhelft het heeft over holle, bolle, schuine en krullende lijnen. Door de gecompliceerdheid van het profiel schakel je vanzelf over op de R-modus. In deze oefening is het onbelangrijk of je twee profielen perfect gespiegeld zijn, het gaat om het ervaren van het inschakelen van de R-modus en het verschil met de L-modus.

De volgende stap leert je nog vollediger over te schakelen op de R-modus. Neem een foto of tekening van een portret en teken dat op de kop na. Je optische aanknopingspunten kloppen nu niet meer; wat hoort onder/boven/rechts/links? Je hersenen raken in de war. Je ziet vormen en vlakken van licht en schaduw, zonder enige betekenis.

Tekenen zonder L-modus: een sensatie

Neem een gecompliceerde tekening van een kunstenaar. Draai hem ondersteboven en bekijk hem goed: de omtrekken, hoeken, lijnen. Let op de lege - en tussenruimtes. Teken hem dan na. Begin bovenaan. Denk niet na over de betekenis van de lijnen. Als je merkt dat je dat toch doet, verdring dan die gedachten van de L-modus! Let juist op de richting van de lijnen, lengte, verhoudingen. Teken langzaam. Je hebt 30-40 minuten de tijd. Draai de tekening pas om als ze klaar is!

R-modus = tekenmodus

Doordat de tekening op z’n kop ligt heeft de L-modus geen herkennings- en dus geen aanknopings-punten en schakel je vanzelf over op de R-modus, de tekenmodus. Deze R-modus is ook de modus waarin je mediteert doordat je je gedachtenstroom tijdelijk stil zet.

Kies nu een schetsmatige tekening met schaduwen en kopieer die ook op de kop.