Stemgebruik bij een presentatie

Een goede presentatie of spreekbeurt hangt van veel meer af dan van de inhoud alleen. Je lichaamstaal speelt een heel belangrijke rol. Iedereen kent mensen die misschien inhoudelijk niet zo veel zeggen, maar waarnaar het altijd aangenaam luisteren is. Denk maar aan bepaalde radio-dj’s of tv-presentatoren. Dit komt doordat ze een goed stemgebruik hebben. Articulatie, stemvolume en intonatie zijn de belangrijkste elementen van een goed stemgebruik. Diep in je keel zitten je stembanden. Deze kleine spiertjes zorgen samen met de ogen voor de grootste bijdrage bij het welslagen of mislukken van je presentatie. Bij mannen zijn de stembanden langer dan bij vrouwen, waardoor een vrouwenstem hoger klinkt. Vergelijk het met een snaar: een mandolinesnaar is korter dan een gitaarsnaar en klinkt daarom hoger.

Ten eerste is het natuurlijk heel erg belangrijk dat je goed articuleert. Dat is er vaak al ingepompt vanaf jonge leeftijd: als je niet articuleert, begrijpen mensen je niet. Als je nog steeds niet goed articuleert, dan heb je werk aan de winkel, want het is de basis van een succesvolle presentatie. Overdrijf echter ook niet. Te veel articuleren zorgt ervoor dat je toehoorders het gevoel krijgen dat je hen als kleuters behandelt.

Het is heel belangrijk dat je bij een presentatie varieert in stemgebruik, zodat het boeiend blijft voor de toehoorders. Iedereen kent het cliché van de murmelende dominee/priester/rabbijn/… Die geven hun presentaties niet altijd op een professionele manier, onder andere omdat hun stemgebruik niet goed is. Je kunt je stemgebruik op twee manieren gevarieerd maken: stemvolume en stemintonatie.

Stemvolume

Stemvolume variëren betekent dat je moet afwisselen tussen luid en stil. Als je de hele tijd luid praat, gaan veel mensen dit ergerlijk vinden. Het is alsof je roept, met andere woorden alsof je kwaad bent op je publiek. Je luisteraars zullen je dat kwalijk nemen als het te lang duurt.

Als je de hele tijd stil praat, komt je boodschap niet duidelijk over en vergt het veel inspanning om naar je te luisteren. Je respecteert je publiek niet omdat je geen rekening houdt met de fysieke beperktheden van ons menselijk gehoor. Je presentatie kom dynamisch over als je binnen de zinnen gaat afwisselen tussen luider en stiller praten. Daarbij ga je de belangrijkste woorden in de zin, zeker als het nieuwe of onbekende woorden zijn, nadrukkelijker in de kijker zet door ze luider uit te spreken. De minder belangrijke woorden (lidwoorden, hulpwerkwoorden, voorzetsels…) spreek je dan minder luid uit.

Stemintonatie

Stemintonatie is zo mogelijk nog belangrijker. Probeer maar eens uit bij een willekeurige baby. Zeg eens met een diepe stem de naam van de baby. Hij of zij zal niet opkijken. Als je met een hoge stem de naam zegt, zal je heel waarschijnlijk wel de aandacht trekken. Dit komt omdat wij vanaf de geboorte hebben meegekregen dat een hogere stem duidt op betrokkenheid en enthousiasme. Hoe wil je dat je publiek enthousiast wordt als je zelf nog niet eens enthousiasme kan tonen door de hele tijd met een lage stem te spreken?

Vooral jongens in de puberteit hebben hier last van. Het is niet ‘cool’ om betrokkenheid te tonen. Maar jouw publiek zal het dan ook niet ‘cool’ vinden om jou te horen spreken. Nochtans is dit niet gemakkelijk voor puberjongens. Ze moeten immers leren om hun stem, die veel verlaagd is, op een andere manier te gebruiken.

Je moet afwisselen tussen hoge en lage tonen, waarbij je met de hoge tonen de belangrijke woorden aanduidt. Let er op dat je voldoende afwisselt, niet alleen in hoog en laag, maar ook in het patroon tussen verschillende zinnen. Sommige mensen hebben vaak last van een terugkerend patroon waarbij op het einde van de zin naar beneden wordt gegaan met de stem tot aan de laatste lettergreep, die dan plots de hoogte ingaat. Vooral als dit bij bijna elke zin zo is, kan het behoorlijk irritant zijn.

Om te oefenen op je stemgebruik, maak je het best een opname van jezelf, op een ouderwetse cassette, een dictafoon, een camera of via je smartphone.