Boekverslag 'De Trooster' van Esther Gerritsen

De Trooster speelt zich af in een klooster waar hoofdpersoon en conciërge Jacob, Henry Loman ontvangt. Loman is een ex-staatssecretaris die er frauduleuze praktijken op nahield. Omdat Jacob's leven een grote aantrekkingskracht uitoefent op Henry wil hij met hem vriendschap sluiten. Jacob voelt zich gevleid door diens aandacht en heeft het idee dat het tijd is voor Henry's inkeer. Hij denkt dat hij daar een rol in heeft, want Loman kent de liturgie van de katholieke kerk niet evenmin als hij kennis heeft van de bijbel. Jacob vereenzelvigt zich met Christus die voor onze zonden is gestorven. Henry is ontrouw maar komt altijd bij zijn vrouw Alicia terug. Ook tijdens zijn verblijf in het klooster heeft hij contact met een andere vrouw aan wie hij zich vergrijpt. Na deze gebeurtenis gaat Henry naar zijn echtgenote terug die hem zoals gewoonlijk alles vergeeft.

Inhoud

• Algemene informatie
• Samenvatting De Trooster
• Personen
• Symbolen en motieven
• Titelverklaring De Trooster
• Thema
• Plaats, tijd en perspectief
• Evaluatie
• Over Esther Gerritsen

Algemene informatie

• Titel: De Trooster
• Auteur: Esther Gerritsen
• Geboortedatum: 2 februari 1972
• Eerste druk: maart 2018
• Uitgeverij: De Geus
• Omslagillustratie: Hiëronymus Bosch, Tuin der lusten
• Aantal pagina's: 211
• ISBN: 978 90 445 4014 7

Samenvatting De Trooster

Jacob

Het boek speelt zich af in een klooster wat ook een retraitecentrum is. Hoofdpersoon is conciërge Jacob die geen broeder is, hij leeft tussen de broeders die ook gewoon mensen blijken te zijn. Jacob ontvangt de nieuwe gast Henry Loman wat niet gebruikelijk is. Normaal gesproken is er een gastvrouw en toevallig bereiden de broeders zich net voor op de vespers. Jacob durft ze hierbij niet te storen en stelt zich tegenover Henry wat afstandelijk op. Tussen de gelovige conciërge Jacob en de ongelovige Henry ontstaat een bijzondere vriendschapsband, bijzonder omdat Jacob verder geen vrienden heeft. Ooit heeft hij een relatie gehad, maar eigenlijk wil Jacob liever alleen zijn om ongestoord gelukkig te kunnen zijn en staat zijn omgeving, zijn naasten tussen god en hem. Jacob voelt zich goed over zichzelf als hij alleen is, als hij samen is met andere mensen heeft hij slechte gedachten over die anderen en heeft hij een hekel aan zichzelf. Dan vindt hij zichzelf hoogmoedig. Het klooster is eigenlijk een vlucht uit de wereld, want hij is bang voor het oordeel van andere mensen. Jacob verzet zich niet: "Als het regent blijf ik zitten, wanneer de kater zich tegen mij aanvleit laat ik hem. Ik ben gewend alles te ontvangen."

Henry

Henry is een ex-staatssecretaris die er frauduleuze praktijken op nahield. Hij wil vriendschap sluiten aangezien Jacob een leven belichaamt wat Henry niet kent. Dit heeft op hem een grote aantrekkingskracht. Henry vindt Jacob een onafhankelijke geest, wat volgens hem vaker voorkomt bij mensen met een afwijkend uiterlijk, Jacob heeft namelijk een scheef gezicht. Aanvankelijk voelt Jacob zich heel ongemakkelijk over de aandacht die hij krijgt van Henry, maar hij voelt zich ook gevleid en kan uiteindelijk ook niet meer zonder die aandacht, waarvoor hij heel veel wil doen. Daarnaast heeft Jacob het idee dat het tijd is voor Henry's inkeer en dat hij, Jacob, daar een rol in heeft. Henry is niet op de hoogte van de liturgie in de katholieke kerk noch heeft hij kennis van de bijbel. Jacob neemt de taak op zich om Henry de bijbelverhalen te vertellen.

Henry verlaat het klooster

Henry is zijn vrouw Alicia ontrouw, ook tijdens zijn verblijf in het klooster heeft hij contact met een mede-gast, maar hij komt altijd bij zijn vrouw terug. Samen met Henry gaat Jacob naar het paasvuur kijken waarna Henry verdwijnt met Annelie, één van de gasten van het klooster. Jacob wordt dronken en wordt opgehaald door een van de broeders en naar zijn bed gebracht. Als Jacob de volgende morgen Henry terugziet vertelt deze hem dat hij zich heeft vergrepen aan Annelie.

Als Henry het klooster wil verlaten om terug naar zijn vrouw te keren wil Jacob Henry belemmeren te vertrekken en pakt diens telefoon af. Als zijn vrouw hem komt halen wil Jacob mee: "Op de achterbank past nog wel een hond." Naar zijn idee zou de schuld nog bereikbaar zijn en zou Jacob daarom mee moeten gaan. Maar de auto rijdt weg en Jacob is weer alleen, een illusie armer.

Personen

De hoofdpersoon is Jacob, het verhaal draait om hem. De tweede persoon is Henry met wie Jacob vriendschap sluit. Hij is geïntrigeerd door Henry's leven dat totaal niet op zijn leven lijkt. Bovendien is hij gevleid door alle aandacht die hij krijgt van Henry.
De andere personages in het boek zijn de broeders, de vergevingsgezinde Alicia en mede-gast Annelie. Deze personen lijken als decor voor het verhaal te dienen en worden verder niet uitgediept.

Symbolen en motieven

Vooral rondom Pasen maakt de Rooms-Katholieke Kerk gebruik van symbolen en gebruiken die allemaal verwijzen naar het lijden van Christus.

• Jacob vereenzelvigt zich met Christus die voor onze zonden is gestorven en die de voeten waste van zijn discipelen, zo wil ook Jacob de voeten van zijn broeders wassen.
• De veertien kruiswegstatiën – de lijdensweg van Jezus op weg naar het kruis waarbij hij driemaal valt.
• Omdat Henry bang is wil Jacob bloed van een lam aan de deurpost van Henry smeren. Hiermee zal de toorn van god aan zijn huis voorbijgaan. Het bloed staat symbool voor Christus die voor onze zonden is gestorven. Dan had Henry volgens Jacob de nacht door kunnen komen net als Christus de nacht voor zijn sterven.
• Als Jacob buiten in de kou loopt: "Gelijkerwijs ontvang ik al jaren de pijn van Christus".
• In het boek staan het lijden en sterven van Christus symbool voor de beproeving van Jacob, die de verlossing denkt te kunnen geven door een lamskotelet aan te snijden. Maar het bloed dat hierbij vloeit is zijn eigen bloed, want hij snijdt zich in de vinger.
• De vrouw van Henry, Alicia, is kritiekloos, ze vergeeft haar man en troost hem, daarom blijft hij ook bij haar. Alicia staat symbool voor Maria, de moeder van Christus.

Titelverklaring De Trooster

De Trooster is Jacob, maar De Trooster staat ook symbool voor Christus die de Grote Trooster wordt genoemd. En voor Henry Loman is zijn vrouw Alicia degene die hem troost en naar wie hij steeds teruggaat.

Thema

Zonde, schuld, boete en troost. Jacob voelt zich vaak zondig als hij slechte gedachten heeft over andere mensen, ook Henry is schuldig en wil praten over zonde en schuld. Jacob biedt hem de troost van het geloof. In het boek wordt voortdurend verwezen naar het Lam Gods dat de zonden van de wereld wegneemt.

Plaats, tijd en perspectief

Het verhaal speelt zich af in een klooster, anno 2018, want er zijn gasten die op retraite komen en willen de broeders luxe gastenverblijven realiseren. Ook is er sprake van een laptop die Henry gebruikt om naar een actualiteitenprogramma te kijken en bezit hij een mobiele telefoon. Het complete verhaal wordt verteld door Jacob, het ik-personage.

Evaluatie

In de roman van Esther Gerritsen wordt veel gesproken over boete en schuld, toch is het geen somber boek, maar een toegankelijke, goed leesbare roman. De hoofdpersoon Jacob leeft weliswaar een eenzaam bestaan als conciërge, maar hij is hier heel tevreden mee. Jacob neemt ons mee in zijn belevingswereld, het andere personage Henry Loman speelt eveneens een belangrijke rol, maar leren we kennen door de ogen van Jacob. De karakters van de andere personen worden niet uitgediept.

Er zit zeker humor in het boek, Jacob noemt zichzelf: "de hond van het gezin waar iedereen op gesteld is." Of als Henry Loman aan tafel bij de broeders zit en zijn rol met verve speelt doet dit Jacob denken aan Sinterklaasavond en kan hij zijn lachen moeilijk inhouden.

Zelfs aan het eind van het boek als Henry Loman het klooster verlaat om naar zijn vrouw terug te gaan heb je als lezer het gevoel dat Jacob weliswaar alleen achterblijft, maar altijd in het gezelschap van de broeders die hem weer liefdevol in hun gemeenschap op zullen nemen en ongetwijfeld nieuwe klusjes voor hem bedenken.

Over Esther Gerritsen

Esther Gerritsen is geboren op 2 februari 1972 in Gendt bij Nijmegen. Ze studeerde dramaschrijven en literaire vorming aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Ze schreef toneelstukken en was co-auteur voor de films "Nena" en "Dorst". Ze debuteerde in 2000 met "Bevoorrecht bewustzijn" waarna ze verschillende succesvolle romans schreef, zoals "Normale dagen", "De kleine miezerige god", "Superduif", "Dorst" en "Roxy". In 2016 schreef ze het boekenweekgeschenk "Broer". In 2014 kreeg Esther Gerritsen de Frans Kellendonk-prijs. "De trooster" werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2019. In 2020 ontving Gerritsen de Peter van Straaten Psychologieprijs voor "Superduif", samen met Keuls en Rijneveld.

Naast haar baan als auteur is Gerritsen columniste voor de VPRO Gids. Zij groeide op in een katholiek gezin. Voor haar boek heeft Gerritsen rond Pasen een retraite in een klooster gedaan waar ze de liturgie met haar rituelen heeft meegemaakt. Het begrip zonde heeft haar altijd beziggehouden, ze gaat naar de kerk om de verhalen van vroeger te beleven.