Boekverslag: Joe Speedboot

Het boek Joe Speedboot gaat over Fransje, een zwaar gehandicapte jongen. Op een dag komt er een nieuwkomer, genaamd Joe Speedboot, in het dorp wonen. De bruisende en onstuitbare Joe neemt Fransje op in zijn vriendengroep en door zijn toedoen maken de vrienden allerlei hilarische dingen mee en ontwikkelt Fransje zich tot een vermaard armworstelaar en schrijver. De thema’s van het boek zijn illusie en desillusie, vriendschap, liefde, handicap, seksualiteit, jaloezie, wraak en vlucht uit de werkelijkheid. De schrijver, Tommy Wieringa, bracht een belangrijk deel van zijn jeugd door op de Antillen. Hij studeerde geschiedenis in Groningen en journalistiek in Utrecht. Hij werkte onder meer als aanstekerverkoper op de markt en als lokettist bij de NS.
Zijn eerst romans zijn Dormantique’s manco (1995), Amok (1997) en Alles over Tristan (2002). In 2005 brak hij door bij een groter publiek met Joe Speedboot. Hiermee won hij een aantal prijzen. Tommy Wieringa wordt geroemd als groot talent, de recensies van zijn boeken zijn bijna altijd heel lovend. In 2007 is hij als gastschrijver verbonden aan de TU Delft. Dit jaar schrijft hij het Groot Dictee der Nederlandse Taal.

Narratio

Beschrijving van de belangrijkste personages

Fransje Hermans is op 13-jarige leeftijd zwaar gehandicapt geraakt door een ongeluk met een grasmaaier. Hij is sindsdien verlamd, spastisch en kan nauwelijks meer praten. Hij kan slechts één arm en één hand gebruiken en daarmee bestuurt hij zijn invalidenkar. Maar tegelijkertijd is hij een intelligente jongen die scherp kan observeren en analyseren. Dat blijkt als hij gaat schrijven over de vriendengroep. Fransje heeft veel bewondering voor nieuwkomer Joe en kijkt tegen hem op. Tot zijn grote geluk wordt hij geaccepteerd door Joe en zijn vriendengroep. In de loop der jaren wordt de vriendschap tussen de twee steeds hechter. Joe zet Frans aan om de alledaagsheid te ontstijgen door hem tot armworstelaar te bombarderen. Daardoor ontwikkelt Frans een groot zelfvertrouwen.

Joe Speedboot heeft deze naam zelf verzonnen. Zijn echte naam is Achiel Stephaan Ratzinger. Die naam vindt hij stom en onbenullig en een belemmering voor zijn persoonlijkheid. Rond zijn 10e bedenkt hij dan ook een nieuwe achternaam, namelijk Speedboot. Zijn voornaam laat niet lang op zich wachten. Wanneer hij het nummer ‘Hey Joe’ van Jimi Hendrix hoort, noemt hij zichzelf Joe. Met deze nieuwe naam heeft hij een nieuwe, flitsende identiteit aangenomen. Joe is energiek en gedreven en geobsedeerd door techniek, beweging en natuurkundige verschijnselen. Hij denkt groots en niets is hem te gek. Eerst zien de jongens Joe als een ‘Verlosser’ omdat hij bij iedereen in zijn omgeving iets losmaakt en verlangens en illusies kweekt. Bij hem lijkt alles mogelijk. Hij doet dingen waar anderen alleen maar van durven dromen (bijv. bommen maken en een vliegtuig bouwen en daar dan ook mee opstijgen). Hij geeft zijn vrienden het idee dat ze kunnen ontsnappen aan braafheid en middelmaat, maar uiteindelijk beschrijft Frans hem als ‘een verlosser zonder belofte’ aangezien hij zijn beloftes niet waar kan maken.

Verder zijn er de personages in de vriendengroep Christof Maandag, Engel Eleveld en PJ (Picolien Jane Eilander, een mooi meisje), de ouders en broers van Fransje, de moeder van Joe en haar vriend Papa Afrika.

Samenvatting van de inhoud

Het ongeluk van Fransje
Frans Hermans, de veertienjarige ik-figuur en hoofdpersoon, wordt wakker na 220 dagen in coma gelegen te hebben. In de loop van het verhaal blijkt dat hij is overreden door een grote grasmaaier terwijl hij in het gras lag te slapen. Daardoor is zijn rug en gebroken en zijn borstkast verbrijzeld met als gevolg dat hij niet meer kan lopen en praten en spastisch is geworden.

De vriendengroep en hun belevenissen
Joe raakt na de crash meteen bevriend met Christof en Engel. Fransje wordt al snel geaccepteerd en later volgt PJ. Joe experimenteert met zelf bommen maken en laat die in de wc van de school ontploffen. Hij is altijd bezig met technische en natuurkundige zaken. Op een gegeven moment hoort hij dat de moeder van PJ naakt door de tuin loopt. Om dat te kunnen zien besluit hij een vliegtuigje te bouwen en daarmee over de tuin te vliegen! Na vele keren proberen, lukt het ze eindelijk om het vliegtuig in de lucht te krijgen! Zelfs de zwaar gehandicapte Fransje mag een keer meevliegen.

Na de examens valt de vriendengroep eigenlijk een beetje uit elkaar. Iedereen gaat studeren, terwijl Fransje vanwege zijn handicap eenzaam achterblijft. Om de tijd te doden en wat te verdienen gaat hij briketten van geperst papier maken. Zijn vader zal die als brandstof op zijn sloopbedrijf verkopen.

Na een tijdje verschijnt Joe opeens weer in Lomark. Hij is gestopt met zijn studie en gaat werken als een shovelmachinist bij Christof’s vader.

De ontwikkeling van ‘Fransje de arm’ tot armworstelaar
Doordat Fransje alleen maar zijn rechterarm en rechterhand kan gebruiken heeft hij hier een ontzettende spiermassa opgebouwd. Joe is dat al eerder opgevallen toen Fransje dikke stalen buizen omboog bij de bouw van het vliegtuig. Sindsdien noemt hij hem ‘Frans de arm’. Als Fransje weer eens briketten aan het persen is komt Joe met een maf idee: hij wil van Frans een wereldberoemde armworstelaar maken en daar flink geld mee verdienen. Frans wil er niets van horen en gaat door met het persen van briketten. Als hij op een dag onverwachts de sloperij van zijn vader bezoekt, schrikt zijn vader. Frans ziet een enorme muur met papieren briketten en begrijpt meteen dat zijn vader hem heeft bedrogen; hij heeft nooit ook maar één briket verkocht maar is Frans er wél voor blijven betalen. Het was slechts bedacht als puur tijdverdrijf voor Frans. Een gevoel van schaamte en nutteloosheid treedt bij hem op en hij besluit nu tóch armworstelaar te worden. Joe stelt een dieet en trainingsschema’s voor hem op waardoor hij zijn spiermassa optimaal kan ontwikkelen. Fransje gaat oefenen met een ijzersterke man. Hij wordt steeds beter en ze besluiten om aan toernooien mee te doen. Op het eerste toernooi wordt Fransje door iedereen uitgelachen om zijn handicap, maar desondanks wordt hij toch 2e. Joe ziet dat Frans potentie heeft en besluit zijn trainingsschema nog zwaarder te maken. Hun ultieme doel wordt uiteindelijk om de koning van het armworstelen, Islam Mansur, te verslaan. Na verschillende toernooien gespeeld te hebben, gaan ze naar Poznan, waar ze Islam Mansur voor het eerst aan het werk zien. Fransje wint ternauwernood de halve finale. Door zijn wilskracht en zijn wil om met Mansur te mogen worstelen heeft hij het net gered. Fransje komt in de finale waar hij zijn ultieme tegenstander treft. Na een zenuwslopend gevecht en een uiterste krachtsinspanning knapt er iets in zijn onderarm: zijn arm is gebroken. Ondanks het verlies, is Fransje niet teleurgesteld. Hij krijgt zelfs de beste complimenten van Mansur.

De ontgoocheling bij Fransje wanneer hij Joe’s échte naam ontdekt
In de nacht na het toernooi, als Frans helemaal afhankelijk is van Joe vanwege zijn gebroken arm, krijgt Joe iets met PJ, de liefde van Fransjes leven. Hun vriendschap wordt daardoor flink op de proef gesteld, maar ze blijven toch ontzettend hecht. Wanneer ze met hun drieën het hotel in Poznan verlaten, kijkt PJ stiekem in het paspoort van Joe. Zo ontdekken ze zijn ware naam: Achiel Stephaan Ratzinger. Frans begrijpt nu waarom hij zijn echte naam heeft afgezworen; die is veel te onbenullig voor zo’n bijzondere jongen als hij. Maar hij heeft ook het gevoel dat hij verraad pleegt ten opzichte van Joe nu hij zijn geheim kent.

Hoe het verder gaat met de personages
Wanneer Fransje, Joe en PJ na het toernooi weer in Lomark zijn, krijgen ze te horen dat Engel in Parijs is omgekomen. Er viel een hond van de 9e etage boven op zijn hoofd toen hij langs een flatgebouw liep. Hierna valt de vriendengroep eigenlijk een beetje uit elkaar. Iedereen gaat zijn eigen weg. Joe besluit om aan de rally Parijs-Dakar mee te doen en bouwt zijn shovel om tot een racetruck. Fransje en PJ kunnen hem volgen op de tv, waar dagelijks een verslag van de race wordt gedaan. Terwijl Joe weg is, bewijst PJ haar ontrouw naar Joe en haar liefde voor Fransje. Ze komt geregeld naar zijn woning, waar ze zijn dagboeken leest en seks met hem heeft. Haar liefde voor Joe is verminderd, sinds ze zijn echte naam kent. Joe is nu geen ‘icoon’ meer.

Na Joe’s terugkeer van het rallyavontuur, vraagt Christof hem of hij PJ mag meenemen naar een gala. Zo belandt Christof uiteindelijk, net als Joe en Fransje, in de schoot van PJ. Ze krijgen vervolgens een kind en gaan trouwen. Fransje is gelukkig met de liefde in zijn leven, want als Christof voor zijn werk in het buitenland is, komt PJ nog regelmatig op bezoek voor de seks.
Op de bruiloft van Christof en PJ, neemt Joe wraak op haar vanwege haar ontrouw. Hij vliegt over hen heen in zijn vliegtuig met een banner erachter met de tekst: ‘HOER VAN DE EEUW’. Hierna wordt er niets meer van Joe vernomen en raakt hij in de vergetelheid.