Teksten schrijven: essay

Een goede tekst schrijven is vaak een lastige klus. Niet alleen het inhoudelijke gedeelte vergt veel tijd en onderzoek, ook de opbouw van de tekst is een belangrijk onderdeel. In dit artikel zal ik een aantal essentiële aspecten behandelen die voor ogen moeten worden gehouden wanneer men een stuk tekst gaat schrijven. In dit geval zal ik mij richten op het schrijven van een essay.

Wat is een essay?

Een essay, ook wel eens een opstel genoemd, is een stuk tekst waarin de schrijver een beschouwing of een betoog houdt. Is de essay voornamelijk beschouwend, dan geeft de auteur je informatie over een bepaald onderwerp zonder dat zijn of haar mening duidelijk naar voren komt. Alle aspecten van een zaak worden doorgaans naar voren gebracht. Is een tekst echter betogend, dan probeert de schrijver de lezer te overtuigen van een bepaald standpunt. Dit doet de auteur bijvoorbeeld door een pakkende inleiding te schrijven. Over het algemeen wordt deze laatste vorm, de betogende vorm, het meeste gebruikt als het om een essay gaat.
Een essay bestaat in principe uit drie tot vijf pagina's met tekst, de inhoudsopgave, het voorblad, de bronnenlijst en eventuele bijlagen worden hierbij niet meegerekend. Een essay bevat in principe geen afbeeldingen, ook niet op het voorblad.

Essay

Beginnen

Begin je essay met het maken van een voorblad. Hierop noteer je je naam, geboortedatum, adres en de datum van schrijven. Verder schrijf je hier andere gegevens die belangrijk kunnen zijn om te weten, bijvoorbeeld voor een beoordelaar of voor de lezers. Ook de titel van je essay komt op deze pagina. Deze titel kun je natuurlijk later bedenken en invoegen.

Wanneer het voorblad (zo goed als) klaar is, moet je eerst gaan bekijken of er bepaalde eisen zijn waaraan jouw essay per se moet voldoen. Denk hierbij aan de grote van de marges, het lettertype en de lettergrootte en de indeling van je pagina's. Stel je tekstverwerker al vanaf het begin op de juiste en vereiste manier in. Blijf ook tussentijds controleren of alles nog klopt.

Onderzoek

Voordat het echte schrijven begint, is het belangrijk om goed onderzoek te doen. Elk essay heeft een hoofdonderwerp waarover de tekst zal gaan. Vaak is dit een probleemstelling, ofwel een hypothese. In de meeste gevallen zul je zelf de probleemstelling bedenken. Dit kan alleen wanneer je voldoende informatie hebt over het onderwerp waarover je essay zal gaan. Dit doe je door bijvoorbeeld te brainstormen, naar de bibliotheek te gaan en op internet rond te speuren naar informatie. Het is verstandig om altijd op te schrijven welke bronnen je hebt gevonden en waar je ze hebt gevonden. Als het nodig is, kun je zelfs de paginanummers met geschikte informatie opschrijven. Dit om verlies van bruikbare informatie te voorkomen. Gaandeweg zal er in je hoofd een opzet ontstaan van je te schrijven tekst.

Dit is direct de tweede stap. Wanneer je aan het onderzoeken bent, is het verstandig om ondertussen een schrijfplan op te stellen. Dit is een plan waarin je stap voor stap aangeeft hoe je tekst er uitgaat zien en hoe en wanneer je gaat schrijven. Het plan hoeft niet zeer uitgebreid te zijn, maar een kleine opzet is niet onverstandig. In het schrijfplan kun je bijvoorbeeld ook aangeven wanneer je bepaalde literatuur, die je gevonden hebt bij je onderzoek, gaat gebruiken. In het schrijfplan kun je, terwijl je nog onderzoek doet, ook rustig beginnen met het bedenken van paragrafen en alinea's. Bedenk bijvoorbeeld alvast welke subonderwerpen je wilt belichten en hoe de kopjes boven deze paragrafen zullen leiden. Mocht je later op andere ideeën komen, schroom niet om te schrapen.

Heb je voldoende informatie? Dan is het zaaks om je bronnen te gaan analyseren. Je bekijkt wat je hebt, leest nog wat stukken tekst door en beoordeelt of de informatie wel of niet bruikbaar is voor je essay. Je kunt de stukken informatie die je hebt ook alvast indelen en bijvoorbeeld in je schrijfplan voegen. Analyseren van bronnen is vaak erg lastig en vergt veel tijd en concentratie. Houd er rekening mee dat je hier het langste mee bezig bent.
Door te analyseren kun je je verdiepen in de informatie en krijg je vaak voldoende inzicht in de problemen die zich voordoen bij jouw onderwerp. Het bedenken van een juiste, kloppende probleemstelling is dan al een stuk makkelijker geworden. Het is handig om bij de analyse van de bronnen direct een probleemstelling te maken. Dit mag een tijdelijke probleemstelling zijn. Hoe langer je bezig bent, hoe meer inzichten je zult op doen en hoe beter je zelf kunt inschatten of de probleemstelling nog moet worden aangepast.

Inleiding

Wanneer je een (tijdelijke) probleemstelling hebt bedacht, kun je in principe beginnen met schrijven. Begin dan met de inleiding. Hierin geef je aan waarover je gaat schrijven en hoe de rest van je essay zal zijn opgebouwd. Wanneer je een betogende tekst schrijft, is het verstandig om de lezer 'te trekken' met een aanlokkelijke inleiding. Dit kan bijvoorbeeld een recente gebeurtenis zijn of een bepaalde oproep aan de lezer. Wanneer je de aandacht van de lezer hebt, kun je je probleemstelling opwerpen. Hierna vertel je hoe je een oplossing voor het probleem gaat zoeken, welke vragen je hierbij nog moet beantwoorden en welke zaken je dan gaat behandelen. Zorg er voor dat je geen onwaarheden in je inleiding zet. Bespreek in je essay ook daadwerkelijk de zaken die je in je inleiding aangeeft. Vertel ook in je inleiding dat je een antwoord of een oplossing geeft op de probleemstelling die hier is opgeworpen.
De inleiding kun je, net als je probleemstelling, nog veel veranderen.

De tekst

Is je inleiding klaar? Dan kun je beginnen met het schrijven van de rest van de tekst. Zoals gezegd is de inleiding iets veranderlijks, kom je tijdens het schrijven van de hoofdtekst dingen tegen die toch anders moeten, schroom dan niet je inleiding aan te passen. Bij het schrijven van de hoofdtekst moet je er voor zorgen dat je een prettig betoog krijgt. Bedenk goed hoe je de lezer wilt beïnvloeden en wat je hem of haar wel en niet wilt vertellen. Zorg er voor dat je plezierig schrijft. Dat doe je bijvoorbeeld door lange en kortere zinnen met elkaar af te wissen. Gebruik niet te veel komma's en maak zinnen niet extreem lang.

Breng paragrafen en alinea's aan. De lezer ziet graag een gestructureerde tekst, die in een oogopslag aangeeft waar de hele tekst over gaat. Dit wordt gemakkelijker door duidelijke kopjes te maken die de lading van de paragraaf of alinea dekken. Het is verstandig om elke alinea te beginnen met een inleidende, pakkende zin die direct aangeeft waar de rest van de alinea over gaat. De slotzin van een alinea heeft vaak een concluderende inhoud. Maak alinea's niet te lang, sommige alinea's zijn al zeer kracht wanneer ze bestaan uit niet meer dan drie zinnen.

Conclusie

Na de inleiding is de conclusie het belangrijkste deel van je essay. In dit afsluitende deel van je tekst bespreek je nogmaals de probleemstelling en geef je antwoord op de vragen die je in je inleiding hebt gesteld. Je geeft dus een oplossing voor het probleem. Zorg er voor dat je geen nieuwe feiten in je conclusie aanhaalt, dit moet je in je tekst doen. Vergelijk je conclusie goed met je inleiding en verzeker je er van dan je alle vragen hebt beantwoord. Het is mooi om je essay af te sluiten met een mooie anekdote of een retorische vraag.

Waarschuwing: let altijd op je spelling. Spelling- en stijlfouten vallen bij veel mensen slecht. Een stuk wordt niet alleen gemaakt of gekraakt door de inhoud, maar vooral ook door de opbouw, spelling en stijl van je stuk.