Verschillende werkvormen in het rekenonderwijs

Er zijn veel verschillende manieren om het rekenonderwijs aan te bieden. De kunst is om op het juiste moment de juiste werkvorm te gebruiken. Ook is het voor de kinderen prettig wanneer er afwisseling zit in het rekenonderwijs. Door verschillende werkvormen kan deze afwisseling gecreëerd worden. In dit artikel wordt uitleg gegeven over de volgende werkvormen: het rijk rekenprobleem, de vertaalcirkel, het kriskrasblad en gedachtevol oefenen.

Rijk rekenprobleem

Een rijk rekenprobleem is een methode om nieuwe lesstof aan te bieden. Hierbij leg je de kinderen een probleem voor waarbij de kinderen meestal in groepjes aan de gang gaan. Het is belangrijk dat het rekenprobleem de kinderen echt aanspreekt, dat het betekenis voor de kinderen heeft. Bij een rijk rekenprobleem leg je zo min mogelijk van te voren uit, hierdoor hebben de kinderen alle mogelijkheid om zelf dingen te ontdekken. Hierdoor kunnen de kinderen het ook ieder op hun eigen niveau oplossen, want ieder kind ontdekt een eigen strategie om de som op te lossen. Wat de kinderen ontdekt hebben werken ze vervolgens uit op een groot blad.

Nadat alle kinderen op hun eigen manier met het vraagstuk bezig zijn geweest, wordt dit vraagstuk uitgebreid nabesproken. Hierbij is het belangrijk dat de belangrijkste verschillende strategieën besproken worden. Dat wil dus zeggen dat je als leerkracht zelf uitzoekt welke verschillende strategieën je met de klas gaat bespreken. Je kunt de bladen die je na wil bespreken gerangschikt van de meest concrete aanpak tot de meest abstracte aanpak ophangen. De rol van de leerkracht bij het nabespreken is om de kinderen zo veel mogelijk zelf de verschillende strategieën uit te laten leggen aan hun klasgenoten.

Vertaalcirkel

Bij CITO toetsen worden vaak sommen in verhaaltjes verwerkt. Veel kinderen vinden het lastig om een som te maken die niet als kale som weergegeven staat. Daarom is het belangrijk om te leren hoe je een vraagstuk van meerdere kanten kunt bekijken en op meerdere manieren oplossen. Bij een vertaalcirkel bekijk je een som van alle kanten. Hierdoor krijgt een kind inzicht in alle manieren hoe je naar een som kan kijken en hoe je de som kan oplossen.
Dit zijn alle stappen van de vertaalcirkel:

• S: situatie uitspelen = hierbij wordt een som concreet uitgespeeld
• M: materiaal = hierbij wordt materiaal gebruikt om de som neer te leggen
• V: verhaal = de som weergeven in een verhaal
• T: tekenen = hierbij wordt de som getekend
• G: getallenlijn = de som wordt op een getallenlijn weergegeven

De stappen van de vertaalcirkel staan hier weergegeven van concreet naar abstract. Maar een som kan bij elke stap van de vertaalcirkel begonnen worden. Maar meestal wordt of begonnen met de kale som of met het uitspelen van een concrete situatie.

Kriskrasblad

Als de kinderen rijtjes met sommen maken hebben ze de neiging om gewoon van boven naar onder te werken. Maar hierdoor maakt een kind niet gebruik van de ene som om de andere som op te lossen. Want sommige sommen lijken op een bepaalde manier op elkaar en kun je via dezelfde strategie oplossen. Bij een kriskrasblad staan alle sommen door elkaar. Hierdoor heeft een kind wel de vrijheid om de sommen aan elkaar te koppelen en van de gezamenlijke strategieën gebruik te maken.

Bij een kriskrasblad is het de bedoeling dat de kinderen eerst een paar minuten met bijvoorbeeld rood werken, op dat moment maken de kinderen alleen de sommen waarvan ze direct het antwoord zien. Daarna werken ze met een andere kleur, dan maken ze de sommen die ze wel snappen maar waar ze nog wel even tijd voor nodig hebben om uit te rekenen. Daardoor krijg je als leraar nog en beter inzicht in wat de kinderen wel en niet kunnen, welke soort strategieën de kinderen al door hebben, welke sommen de kinderen wel al kunnen maar die ze nog niet in één oogopslag zien.

Gedachtevol oefenen

Soms geven leraren rijtjes met sommen die helemaal niet zinvol zijn om te oefenen. Dit zijn vaak rijtjes waarbij een kind alleen een trucje hoeft te weten, maar niet hoeft na te denken bij het maken van de sommen. Bij gedachtevol oefenen wordt er bij het maken van een rijtje sommen een opdracht gegeven waardoor de kinderen beter na gaan denken over de sommen. Het is bedoeling van deze opdrachten dat ze een stapje extra bijdragen aan het doel van de sommen. Je kunt een opdracht geven die de kinderen stimuleren om de juiste strategie te gebruiken of om meer inzicht te krijgen in de onderlinge verhouding van de getallen. Maar je kunt ook een opdracht geven die de kinderen stimuleert om op hun eigen niveau te oefenen
Voorbeelden van dit soort opdrachten:

• Reken alle sommen uit met een uitkomst boven de 400
• Reken alle sommen uit met een uitkomst tussen de 300 en de 600
• Reken de vier sommen uit die je het lastigst vindt
• Maak alle sommen waarin de tafel van 6 voorkomt