Profielwerkstuk als onderdeel van het eindexamen havo en vwo

Het profielwerkstuk (pws) is een verplicht onderdeel van het eindexamen. Havo- en VWO-leerlingen van de middelbare school moeten een profielwerkstuk maken tijdens hun examenjaar. In dit artikel vind je meer informatie over wat een profielwerkstuk is en over hoe je een profielwerkstuk maakt.

Wat is een profielwerkstuk?

Het profielwerkstuk is in het leven geroepen om de overstap van de middelbare school naar het hoger onderwijs te verkleinen. Daarom is niet alleen het eindresultaat belangrijk, maar met name de weg daar naar toe. Vaardigheden als zelfstandig kunnen werken en het doen van een onderzoek worden daarmee geoefend en getest. Het wordt gezien als de meesterproef van de middelbare school: je bewijst wat je geleerd hebt en wat je kunt. Het profielwerkstuk is een onderdeel van het examenjaar, maar wordt in het einde van het jaar daarvoor meestal al ingeleid.

Bij het profielwerkstuk onderzoek je een onderwerp wat je zelf uit mag kiezen. Het onderwerp moet alleen aan de voorwaarde voldoen dat het valt binnen één of meerdere profielvakken. Voor het profielwerkstuk staat een studielast van 80 uur en om dat te kunnen controleren moeten leerlingen meestal een logboek bijhouden. In een logboek wordt genoteerd wanneer, hoe lang, waar aan gewerkt is. Het profielwerkstuk kan verschillende vormen hebben, zoals een schriftelijk werkstuk, een verslag van een proef of een evenement. De profielwerkstukken worden afgesloten met een presentatie, waarna de beoordeling bekend wordt. Wanneer het profielwerkstuk naar behoren is uitgevoerd, wordt dit genoteerd. Het wordt niet beoordeeld met een cijfer. Je hebt een als voldoende beoordeeld profielwerkstuk nodig om uiteindelijk eindexamen te kunnen doen.

Onderwerp kiezen, onderzoeksvraag en deelvragen

Het profielwerkstuk begint natuurlijk met het kiezen van een onderwerp. Misschien heb je al een onderwerp dat je enorm interesseert en dat binnen je profiel valt. Dan is de keuze snel gemaakt. Anderen vinden het lastiger om een onderwerp te kiezen. Het kiezen van een onderwerp kan makkelijker worden, door eerst een profielvak te kiezen waar binnen je het profielwerkstuk wilt laten vallen. Daarnaast kun je kijken of je een link kan leggen met de vervolgopleiding die je wilt gaan doen, wanneer je dat al weet. Verdiep je verder in de profielvakken of inhoud van je mogelijke vervolgopleiding en dan zul je vanzelf geschikte onderwerpen tegen komen. Dan is het een kwestie van een keuze maken.

Wanneer je een onderwerp gekozen hebt, moet je een onderzoeksvraag opstellen om daar vervolgens deelvragen bij te stellen. Met een onderzoeksvraag kies je eigenlijk welke richting je in wilt met je onderwerp: wat wil je er over weten? Een onderzoeksvraag mag niet enkel te beantwoorden zijn met “ja” of “nee”, maar moet wel een gebied afbakenen. “Wat is er allemaal bekend over het helaal” is daarom geen geschikte onderzoeksvraag omdat het te open is. Met de deelvragen verdeel je je onderzoek in stukjes. Daarmee kun je de onderzoeksvraag vanuit verschillende kanten benaderen of er steeds verder op in gaan.

Aanpak: hoe verloopt het proces van het uitvoeren van je profielwerkstuk

Wanneer we uitgaan van een vrij standaardvorm van het profielwerkstuk, het schriftelijke verslag met een eindpresentatie, dan bestaat het proces global uit: een onderwerp kiezen met de bijbehorende onderzoeksvraag en deelvragen, informatie verzamelen, informatie verwerken in de vorm van een verslag en een eindpresentatie maken en houden.
Uit het standaard proces kun je eigenlijk ook je aanpak afleiden. Wanneer je je onderwerp gekozen hebt met de bijbehorende onderzoeksvraag en deelvragen, dan ben je al een heel eind. Je kan dan op zoek gaan naar de antwoorden van de deelvragen. Misschien moet je daardoor je onderzoeksvraag of deelvragen aanpassen of aanvullen, maar dat is alleen maar goed.

Belangrijk is om de betrouwbaarheid van je bronnen te controleren. Zeker internetbronnen zijn niet altijd betrouwbaar, zo kan de informatie gekleurd zijn omdat een bedrijf reclame maakt met de informatie. Gebruik daarom meerdere bronnen om je informatie op te baseren. De informatie verwerk je meestal met behulp van de deelvragen, maar je mag ook een andere indeling van je verslag kiezen.

Wanneer je een andere vorm van het profielwerkstuk kiest, zul je ook eerst op zoek moeten gaan naar informatie. Of het nou gaat over iets creatiefs, een proef of een soort stage bij een bedrijf. Belangrijk daarnaast is om de manier van aanpak en de inhoud van een niet-standaard-profielwerkstuk goed te bespreken met je begeleidende docent. Iedere school benadert deze profielwerkstukken namelijk anders, per leraar zit er zelfs verschil. Het is niet verkeerd om je leraar om hulp of bevestiging te vragen, zolang dat uit je eigen initiatief komt en je er wel al zelf over nagedacht hebt of er aan begonnen bent.

De presentatie wordt vaak in de vorm van een PowerPoint presentatie gegeven. Zo kunnen sheets je verhaal ondersteunen. Zorg dat op de sheets die informatie staat die je zelf nodig hebt om je verhaal te houden en die je publiek nodig heeft om de informatie op te nemen. Schrijf er geen hele teksten, eerder zo min mogelijk. Gebruik daarvoor in de plaats (bewerkte) plaatjes die hetzelfde vertellen. Gebruik de PowerPoint als je spiekbriefje, zodat je je verhaal niet hoeft voor te lezen.

Update: Het cijfer wordt (op havo) gemiddeld met het cijfer van maatschappijleer, en dat mag niet lager zijn dan een vier.