Verhalen vertellen of voorlezen in het Basisonderwijs

Als je in het Basisonderwijs een verhaal hebt, kun je dat dan beter voorlezen of vertellen aan je leerlingen? Voorlezen en vertellen zijn beiden een vorm van taalonderwijs. Ze hebben ieder hun eigen waarden. Of je een verhaal voorleest of vertelt, hangt af van de leerdoelen die je in het basisonderwijs wilt realiseren. Schriftelijke en mondelinge taalvaardigheid zijn beiden belangrijke leerdoelen. Gesproken taal heeft een andere stijl dan geschreven taal. Je moet je leerlingen met beiden soorten taal in aanraking brengen en er mee laten oefenen. Zowel actief dus als passief. Lees zelf voor en laat ze voorlezen. Vertel zelf en laat ze verhalen (na)vertellen. Goed taalonderwijs is van groot belang voor de leerlingen. Leerdoelen die ze moeten realiseren voor hun carrière op school en in hun latere werk-carrière!

Stijl- en taalgebruik in spreektaal of schrijftaal

Als een verhaal wordt voorgelezen, gebruikt de onderwijzer, onderwijzeres, leraar of lerares het taalgebruik van de schrijver van het boek. Als datzelfde verhaal wordt naverteld, gebruikt de juf of meester meer zijn of haar eigen stijl van spreken. Bovendien is het taalgebruik van een geschreven boek schrijftaal, 'boekentaal' zo je wilt. De taal van een verteld verhaal is spreektaal. Overigens worden tegenwoordig wel steeds meer kinderboeken gedeeltelijk in spreektaal geschreven dan vroeger het geval was.

Als het doel is de leerlingen van het basisonderwijs in aanraking te brengen met geschreven taal en spreektaal, dan is het waardevol om zowel verhalen voor te lezen als verhalen te vertellen. Via het voorlezen van verhalen van diverse auteurs kunnen leerlingen feeling krijgen voor verschillende schrijfstijlen.

Lezen van boeken en bibliotheekbezoek stimuleren bij basisschoolleerlingen

Als het leerdoel is het stimuleren van het zelfstandig lezen van boeken, dan ligt het meer voor de hand om een verhaal voor te lezen. Zo komt immers het boek letterlijk en figuurlijk in beeld. Alleen al het samen bekijken en bespreken van de vaak rijk en mooi geïllustreerde boeken voor peuters en kleuters, kan een grote stimulans zijn voor de kinderen als het gaat om het stimuleren van het bekijken en lezen van boeken.

Voorlichting over de bibliotheek

Ook kun je met het boek in de hand kinderen vertellen over de bibliotheek waar je al die prachtige boeken kunt vinden en lenen. Zeker ook van belang voor kinderen bij wie de ouders of grootouders zelf weinig lezen en voorlezen. In gezinnen met een allochtone achtergrond komt dit vaker voor dan bij leerlingen met een autochtone afkomst. Ook een bezoek aan een
'echte' boekenwinkel is misschien leuk, in dit digitale tijdperk.

Scholen met een eigen bibliotheek

Een school in het basisonderwijs heeft vaak een eigen 'bibliotheek' waaruit de beginnende lezers kunnen kiezen. Ook bezoeken scholen met hun klas vaak daadwerkelijk de bibliotheek in de buurt. De kinderen krijgen er een rondleiding en iedere leerling mag een boek uitkiezen. In sommige bibliotheken wordt op vaste tijden ook voorgelezen.

Lichaamstaal en interactie van de voorlezer en de verhalenverteller

Een verhalenverteller kan zijn lichaamstaal bij het vertellen gemakkelijker inzetten dan een voorlezer. De verhalenverteller hoeft geen boek vast te houden en heeft dus beide handen vrij. Ook hoeft de verhalenverteller, in tegenstelling tot de voorlezer, niet in het boek te kijken. Dat maakt oogcontact veel gemakkelijker. Een voorlezer moet dat natuurlijk wel, tenzij hij de tekst vrijwel uit zijn hoofd kent.

Oogcontact en lichaamstaal bij het verhalen vertellen

De verhalenverteller heeft het grote voordeel dat hij de leerlingen aldoor aan kan kijken en zo continue contact kan houden met zijn luisteraars. Zo kan hij ook steeds zien aan de lichaamstaal van de kinderen, hoe zij op het verhaal en op hem reageren. De leerling op zijn beurt, krijgt het verhaal als het ware 'ondertiteld' door de gebaren en gezichtsuitdrukkingen van hun vertellende juf of meester. De graad van interactie tussen leraar en leerling is bij vertellen over het algemeen dus groter dan bij voorlezen.

Voorlezen kost minder voorbereidingstijd dan verhalen vertellen

Een wat prozaïsch voordeel van voorlezen is dat het veel minder voorbereidingstijd vergt dan het vertellen van een verhaal. Vertellen vergt van de lerares of leraar dat hij of zij het verhaal uit het hoofd kent. Voor het voorlezen is het alleen maar noodzakelijk het verhaal een of meer keren door te lezen; het liefst ook een keer hardop. Met de huidige werkdruk in het basisonderwijs is het dan ook heel begrijpelijk dat er door de leerkrachten vaak gekozen wordt voor voorlezen.

Geen tijd om een verhaal in te studeren? Huur een verhalenverteller in!

Wil men per se dat er een of meer verhalen worden verteld, is het goed mogelijk daarvoor een verhalenverteller in te huren. Veel vertellers zijn gemakkelijk te vinden door op internet te zoeken met de zoekterm 'verhalenverteller'. Een uitgebreid overzicht van verhalenvertellers vindt men op de website van de stichting Vertellen. Op de site van deze stichting kan een leerkracht meer gericht zoeken naar een verhalenverteller. Bijvoorbeeld een verteller uit de eigen regio of een verhalenverteller die gespecialiseerd is in een bepaald genre. Denk maar aan sprookjes.

Kiezen uit voorlezen of vertellen op basis van leerdoelen

Het belangrijkste voor leerkrachten uit het basisonderwijs is dat ze kiezen tussen voorlezen en vertellen op basis van de leerdoelen die ze samen met de leerlingen willen realiseren.

Lees verder

• Lenteverhalen en -gedichten voorlezen aan dementerenden
• Zomerverhalen en zomergedichten aan dementen voorlezen
• Voorlezen over de herfst bij dementie: verhalen, gedichten
• Winterverhalen, -gedichten, -liedjes voorlezen aan dementen
• Dementerenden zeeverhalen, -gedichten en –liedjes voorlezen