Bewustwording en normstelling bij pesten op school

Veel kinderen zijn reeds slachtoffer geworden van pesten en worden het nog steeds. Iedereen zal het er wel over eens zijn dat pesten moet stoppen. Maar het probleem oplossen blijkt niet zo eenvoudig te zijn. Oplossingen hebben te maken met bewustwording en normstelling. Toch zijn er veel scholen die daar speciale aandacht aan besteden.

Fysiek of verbaal geweld met herhaling

Iemand die gepest wordt is slachtoffer van een vorm van verbaal of fysiek geweld. Daarbij worden, door degene die pest, de grenzen van het slachtoffer opgezocht om er overheen te kunnen gaan wat ook altijd gebeurt. In de meeste gevallen is er ook sprake van herhaling.

Pesten op school

Pesten op school kan zich uiten in soms op zich min of meer onschuldig lijkende acties die echter door het slachtoffer als heel zwaar aangevoeld kunnen worden. Gepest worden is namelijk een persoonlijke emotie waarvan de ernst niet door degene die pest, maar door de gepeste persoon, wordt bepaald. Voorbeelden van acties zijn:

• Bedreigd worden.
• Gediscrimineerd worden.
• Geduwd en gepord worden.
• Geslagen en geschopt worden.
• Niet naar geluisterd worden.
• Niet uitgekozen worden bij de gymles.
• Opgewacht worden en daarna achtervolgd.
• Over je geroddeld wordt.
• Spullen worden stukgemaakt.
• Uitgescholden worden.
• Uitgelachen worden.
• Uitgesloten worden uit de groep.
• Van je spullen beroofd worden.
• Vervelend aangeraakt en betast worden.
• Verplicht meedoen met ongeoorloofd gedrag.

Bewustwording en pesters

Deze (sommige op zich onschuldig lijkende) acties kunnen voor degene die ze ondergaan heel vervelend zijn en als pesten worden ervaren. Bewustwording van de emoties die de acties oproepen is een mogelijk begin van gedragsverandering van de pesters. Juist in de schoolsituatie liggen hier kansen omdat er altijd een volwassen docent aanwezig is die kan signaleren en bijsturen.

Normbesef en plagen

Wat de een slechts plagen vindt kan door de ander als pesten worden ervaren. En erger nog. Het komt ook voor dat iemand die pest niet in de gaten heeft dat er sprake is van pesten maar het gewoon als normaal gedrag beschouwt. Gedrag is afhankelijk van normbesef en als daar iets mis mee is kan voor de een, zogenaamd normaal gedrag, voor de ander pestgedrag zijn.

Normstelling en pestgedrag

De belangrijkste norm bij pesten is dat het onacceptabel is. Op elke overtreding van die norm dient meteen een reactie te volgen die duidelijk maakt dat het pesten niet getolereerd wordt. Elke twijfel hierover of uitstel van reactie is een negatief gebaar waardoor pesten gelegaliseerd lijkt. Uitblijven van een reactie zal het pestgedrag juist kunnen aanmoedigen. Het is van wezenlijk belang dat allen die met pesten te maken krijgen zich bewust zijn van de norm dat pesten onaanvaardbaar is en zich er naar gedragen.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

De norm dat pesten onacceptabel is geldt dus voor iedereen die mee kan werken aan de oplossing van het probleem. Zeker daar waar kinderen kunnen leren om goed met elkaar om te gaan ligt een taak. Dat is dus vooral thuis en op school waar kinderen sociale vaardigheden bijgebracht kunnen worden die voor de rest van hun leven belangrijk zijn. Voor zover dit nog een bewustzijnsproces vergt kan ook de overheid daar aan meewerken door regelgeving waar iedereen zich aan te houden heeft. Het oplossen van het pestprobleem is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Hulp en ervaringen delen

Individuele hulp zoeken slachtoffers van pesten uiteraard eerst dichtbij maar er bestaat ook een organisatie waar ze met hun verhaal terecht kunnen. Op www.mindyourownlife.nl kunnen zij anoniem met deskundigen overleggen. Ook is op internet allerlei informatie te vinden over pesten zoals op www.pestweb.nl waar slachtoffers geholpen kunnen worden en waar advies en tips worden gegeven. Tevens is er op die website een forum waar met andere kinderen ervaringen kunnen worden gedeeld.

Lees verder

• Gedrag op school aan de hand van gedragsregels en leefregels
• Pesters, denk eens na over wat je aanricht
• Tien tips tegen gepest worden op school