Lesidee aardrijkskunde: zelf papier maken

Aardrijkskunde is een van de vier basisschoolvakken die behoren tot de wereldoriëntatievakken. Naast Aardrijkskunde behoren ook de vakken geschiedenis, natuur en techniek daartoe. De wereldoriëntatievakken worden in de meeste gevallen afzonderlijk van elkaar gegeven, waarbij er hoofdzakelijk teksten worden gelezen en vragen worden gemaakt. Dit is uitermate jammer, want veel onderwerpen lenen zich er goed voor om de verschillende wereldoriëntatievakken met elkaar te integreren. Daarnaast dienen deze vakken er heel erg goed voor om zelf lessen te ontwerpen, waarbij de leerlingen zelf aan de slag gaan. Door te experimenteren met materialen en proefondervindelijk te leren zullen de leerlingen de lesstof beter begrijpen en beter tot zich kunnen nemen. Een aardrijkskunde thema dat zich goed leent voor experimenterend en proefondervindelijk leren is afval. Rondom afval zijn er tal van lesideeën mogelijk. Een van deze lesideeën is het zelf maken en recyclen van papier.

Het recyclen van papier

1 op de 3 bomen die er jaarlijks wereldwijd worden gekapt, worden gekapt ten behoeve van de papierproductie. Om het milieu te sparen worden de bomen die gebruikt worden voor de papierproductie hoofdzakelijk gekweekt in zo genaamde productiebossen. Voor een groot gedeelte bestaan deze productiebossen uit eucalyptusbomen. Het voordeel van eucalyptusbomen ten opzichte van overige boomsoorten is dat de eucalyptusboom al na 6 jaar groot genoeg is om gekapt te worden om daarna verwerkt te worden in de papierindustrie. Ondanks dat er in de papierindustrie hard gewerkt wordt om het milieu zoveel mogelijk te sparen is het nog altijd erg nuttig om papier zoveel mogelijk te recyclen. Het recyclen van papier heeft veel meer voordelen dan alleen het verminderen van de houtkap.

Enkele voordelen van papier recyclen zijn:

• Verlaging van de CO2 uitstoot.
• Vermindering van de afvalberg.
• Het verminderen van de hoeveelheid benodigde nieuwe grondstoffen.

Het inzamelen van oud papier vormt de basis van de papierrecycling. In 2011 werd ruim 2.600.000 ton papier ingezameld en gerecycled. Deze inzameling gebeurd door de meeste gemeenten in Nederland met behulp van de basisscholen.
Het recyclen van papier gebeurd in de papier industrie maar kan ook prima worden nagebootst aan de keukentafel. Daarnaast is het zelf recyclen en het zelf maken van papier een leuke les suggestie voor in de klas.

Lesidee zelf papier maken in de klas

Lesdoel:

De leerlingen maken van oude kranten zelf nieuw papier. Door het zelf te ervaren begrijpen de leerlingen beter dat het mogelijk is om van bepaald afval, zoals oude kranten, nieuwe producten te maken. Het begrip recycling krijgt daardoor voor de leerlingen meer betekenis.

Benodigdheden:

• keukenmachine, blender of staafmixer
• oude kranten
• een emmer
• plastic bakjes
• bloem
• vergiet
• platte zeef
• heet water
• oude lapjes stof
• karton
• handdoek
• bakstenen
• eventueel gedroogde bladeren of bloemen

Voorbereidingen:

Laat de leerlingen de dag voorafgaande aan deze les, de kranten in kleine stukjes scheuren. Doe de kleine krantenstukjes in een bakje met heet water. Laat het bakje zo een nacht staan. Het ontstane mengsel noemen we vanaf nu pulp.

Werkwijze

• Gooi de pulp uit de emmer in het vergiet en laat deze goed uitlekken. Doe de pulp daarna terug in de emmer. Maak in het plastic bakje een papje van bloem en water en doe dit bij het papier.
• Maal de papiermassa fijn in de keukenmachine of met de staafmixer totdat je een dikke pap hebt.
• Leg een beetje van de pap op de zeef. Druk met de handdoek het water eruit, zodat je een laagje krijgt dat op papier lijkt. Keer dit om op een lapje stof. Bedek dit met een andere lap. Leg daar nog een laag nat papier op. Herhaal dit vier of vijf keer.
• Leg op de stapel een stuk karton. Leg er bakstenen op.
• Leg de stapel op een plaats waar deze kan drogen.
• Wacht totdat het papier helemaal droog is. Als alles droog is, kun je de laagjes papier van de stof af halen.