Frans: de vorm van de subjonctif

De aanvoegende wijs, in het Frans de subjonctif genaamd, zorgt voor Nederlanders vaak voor grote problemen. In tegenstelling tot het Nederlands wordt deze wijs in het Frans frequent gebruikt. Eigenlijk gebruiken wij de aanvoegende wijs alleen maar in uitdrukkingen zoals 'leve de koning' en 'koste wat het kost'. Hier wordt uiteengezet welke varianten en vormen de subjonctif heeft.
In totaal bestaat de subjonctif uit vier varianten: le subjonctif présent, le subjonctif imparfait, le subjonctif passé en le subjonctif plus-que-parfait. De vormen van elk van deze varianten worden hier besproken. Wanneer de subjonctif gebruikt moet worden kan gelezen worden in het artikel frans: het gebruik van de subjonctif

Le subjonctif présent

Le subjonctif présent is de onvoltooid tegenwoordige tijd van de aanvoegende wijs. Deze subjonctif wordt gevormd door de uitgangen -e, -es, -e, -ions, -iez en -ent toe te voegen achter de stam van het werkwoord. Het is hierbij belangrijk te onthouden dat de stam verkregen wordt door bij de derde persoon meervoud van de présent de l’indicatif (ils-vorm bij de tegenwoordige tijd) 'ent' weg te laten.

aimer (houden van)	choisir (kiezen)	vendre (verkopen)
nous aimons	nous choisissons	nous vendons
que j'aime	que je choisisse	que je vende
que tu aimes	que tu choisisses	que tu vendes
qu'il aime	qu'il choisisse	qu'il vende
que nous aimions	que nous choisissions	que nous vendions
que vous aimiez	que vous choisissiez	que vous vendiez
qu'ils aiment	qu'ils choisissent	qu'ils vendent

Van de vier varianten van de subjonctif wordt de subjonctif présent met afstand het vaakst gebruikt. Dit geldt zowel voor geschreven als voor gesproken taal.

Le subjonctif imparfait

Le subjonctif imparfait is de onvoltooid verleden tijd van de aanvoegende wijs. De vorm van deze subjonctif is afhankelijk van de il-vorm van de passé simple. De subjonctif imparfait heeft de volgende uitgangen: -asse, -asses, -ât, -assions, -assiez en -assent. De uitgang hoeft echter niet per se te beginnen met de letter 'a', want het kan ook beginnen met een 'i' of 'u' wat dus nogmaals afhankelijk is van de il-vorm van de passé simple:

aimer (houden van)	choisir (kiezen)	courir (rennen)
il aima	il choisit	il courut
que j'aimasse	que je choisisse	que je courusse
que tu aimasses	que tu choisisses	que tu courusses
qu'il aimât	qu'il choisît	qu'il courût
que nous aimassions	que nous choisissions	que nous courussions
que vous aimassiez	que vous choisissiez	que vous courussiez
qu'ils aimassent	qu'ils choisissent	qu'ils courussent

De subjonctif imparfait komt in het dagelijkse taalgebruik niet meer voor. Alleen in literaire werken worden ze nog wel eens gebruikt.

Le subjonctif passé

Le subjonctif passé is de voltooid tegenwoordige tijd van de aanvoegende wijs. Het bestaat uit een hulpwerkwoord dat in de subjonctif présent staat en een werkwoord in de voltooide tijd. Het Frans kent twee hulpwerkwoorden, être en avoir, die beiden onregelmatige vormen hebben in de subjonctif présent:

être (zijn)	avoir (hebben)
que je sois	que j'aie
que tu sois	que tu aies
qu'il soit	qu'il ait
que nous soyons	que nous ayons
que vous soyez	que vous ayez
qu'ils soient	qu'ils aient

Met deze hulpwerkwoorden kan vervolgens de subjonctif passé worden gevormd:

aimer (houden van)	sortir (uitgaan)
que j'aie aimé	que je sois sorti
que tu aies aimé	que tu sois sorti
qu'il ait aimé	qu'il soit sorti
que nous ayons aimé	que nous soyons sortis
que vous ayez aimé	que vous soyez sortis
qu'ils aient aimé	qu'ils soient sortis

Net als de subjonctif présent wordt ook de subjonctif passé vaak gebruikt in gesproken- en geschreven taal.

Subjonctif plus-que-parfait

Le subjonctif plus-que-parfait is de voltooid verleden tijd van de aanvoegende wijs. Uiteraard bestaat ook deze subjonctif uit twee onderdelen:

Een vorm van het hulpwerkwoord être of avoir in de subjonctif imparfait
Een werkwoord in de voltooide tijd

De vormen van être en avoir in de subjonctif imparfait zijn als volgt:

être (zijn)	avoir (hebben)
que je fusse	que j'eusse
que tu fusses	que tu eusses
qu'il fût	qu'il eût
que nous fussions	que nous eussions
que vous fussiez	que vous eussiez
qu'ils fussent	qu'ils eussent

Met deze vormen kan vervolgens de subjonctif plus-que-parfait gevormd worden:

aimer (houden van)	entrer (naar binnen gaan)
que j'eusse aimé	que je fusse entré
que tu eusses aimé	que tu fusses entré
qu'il eût aimé	qu'il fût entré
que nous eussions aimé	que nous fussions entrés
que vous eussiez aimé	que vous fussiez entrés
qu'ils eussent aimé	qu'ils fussent entrés

De subjonctif plus-que-parfait wordt alleen nog maar gebruikt in zeer formele geschreven taal. In gesproken wordt het niet gebruikt.

Uitzonderingen

Natuurlijk zijn er ook werkwoorden die op een andere manier vervoegd moeten worden, zoals de al besproken hulpwerkwoorden. Deze uitzonderingen hebben wel dezelfde uitgangen, alleen verandert er meestal één of meerdere klinkers.

Dit zijn de belangrijkste uitzonderingen:

aller (gaan)	faire (maken)	pouvoir (kunnen)	savoir (weten)	valoir ( waard zijn)	vouloir (willen)	falloir (moeten)	pleuvoir (regenen)
que j'aille	que je fasse	que je puisse	que je sache	que je vaille	que je veuille	il faut	qu'il pleuve

De vervoegingen van deze werkwoorden zijn wel regelmatig en kunnen daardoor dus opgezocht worden in de tabellen uit dit artikel.

Lees verder

Frans: het gebruik van de subjonctif