Amerikaans-Engels en Brits-Engels: waar zit 'm het verschil?

Als je Amerikanen en Britten hoort praten, hoor je vaak direct het verschil. Ze spreken beiden Engels, maar toch klinkt het net even anders. De uitspraak is een directe aanwijzing dat er verschil is tussen Amerikaans-Engels en Brits-Engels. Maar er is meer dan alleen uitspraak. Amerikanen en Engelsen gebruiken ook andere woorden, uitdrukkingen en betekenissen. Ook qua spelling, grammatica en schrijfwijze verschillen de regels voor Amerikaans-Engels en Brits-Engels. Engels is niet altijd hetzelfde en je schrijft het ook zeker niet altijd hetzelfde.

Engels is gewoon Engels

Engels is Engels, of je nu in Amerika woont of Engeland. Tenminste, dat lijkt misschien zo, maar het is niet helemaal waar. Er is wel degelijk verschil. Om met een paar voorbeelden in huis te vallen: ga je in Engeland met vakantie, dan heb je het over holiday, maar Amerikanen? Amerikanen gaan met vacation. En wil je met de lift naar de eerste verdieping, dan ga je in Engeland naar the first floor. Klinkt logisch? Niet in Amerika, daar is de eerste verdieping, the second floor. En neem je dan eigenlijk the lift of the elevator? Naast andere woorden, andere betekenissen en ook andere uitdrukkingen, is er ook verschil in spelling, grammatica en schrijfwijze. Zo betekent travel weliswaar hetzelfde voor Amerikanen en Engelsen, maar spel je het anders zodra het wordt vervoegd.

Waar de Amerikanen schrijven:

He traveled to India (Hij reisde naar India)

Schrijven de Engelsen:

He travelled to India (Hij reisde naar India)

Dan zijn er ook de voorzetsels die de boel behoorlijk in de war kunnen schoppen. Ben je op school, dan zeg je in het Amerikaans-Engels in school. De Britse scholier zegt juist dat hij at school is.

Terminologie

Binnen het Amerikaans-Engels en het Brits-Engels is er verschil in woordenschat. De lift die eerder als voorbeeld werd genoemd? Het Engelse woord lift is de term die ze gebruiken in Engeland, elevator is het voor de Amerikaan.

Ander woordgebruik – algemeen

Er is een scala aan voorbeelden waar Amerikanen en Engelsen andere woorden gebruiken om hetzelfde aan te duiden. Hieronder een selectie in algemeen gebruik. De tweede lijst die erna volgt legt de nadruk op zakelijk verkeer.

Amerikaans-Engels	Brits-Engels	Nederlandse vertaling
Soccer	Football	Voetbal
Gas	Petrol	Benzine
Driver’s license	Driving licence	Rijbewijs
Yellow	Amber	Oranje verkeerslicht
Vacuum cleaner	Hoover	Stofzuiger
Garbage	Rubbish	Vuil, vuilnis
Highway	Motorway	Snelweg
Cart	Trolley	Winkelwagen
Yard	Garden	Tuin
Trunk	Car boot	Kofferbak
Fall	Autumn	Herfst

Ander woordgebruik – zakelijk

Amerikaans-Engels	Brits-Engels	Nederlandse vertaling
Bill	(Bank) Note	Bankbiljet
Reservation	Booking	Reservering
Resume	Curriculum Vitae	Curriculum Vitae (CV)
Busy	Engaged	Telefonisch in gesprek
First name	Given name / Forename	Voornaam
Period	Full stop	Punt (van een zin)
Check	Bill	Rekening
Checking account	Payment account	Betaalrekening
Corporation	Company (firm, partnership)	Vennootschap

Uitgelicht – Advocaat, Lawyer
Er is een woord dat naast algemeen gebruik ook een nader verschil kent. Het gaat hier om het woord advocaat. Lawyer is de algemene term voor advocaat (rechtskundige). Deze term kan in zowel Amerikaans-Engels als Brits-Engels zonder problemen of verwarring worden toegepast voor beide landen en andere Engelstalige landen. Maar kijk je verder, dan is hier een nuance toe te voegen.

Advocaten die voor de rechtbank pleiten
De algemene term voor advocaat (rechtskundige) is zogezegd lawyer. In het Amerikaans-Engels kan men daarnaast ook nog voor de termen attorney of attorney-at-law kiezen. Een attorney is in Amerika namelijk degene die voor de rechtbank pleit. In het Brits-Engels noemen ze zo iemand een barrister. In Engeland pleit een barrister voor de rechtbank. En dan gaat het hier om de hogere rechtbanken. Wanneer het bijvoorbeeld niet gaat om grote misdrijven, maar meer om overtredingen als verkeersovertredingen, enkelvoudige diefstal, e.d., dan is het in Engeland niet de barrister, maar juist de solicitor die je bijstaat in de rechtbank.

Spelling

Dan zijn er ook woorden die niet compleet anders zijn en hetzelfde aanduiden, maar die wel een verschil in schrijfwijze hebben. Dan kunnen er zowel in het Brits-Engels als het Amerikaans-Engels precies dezelfde woorden zijn, maar die dan toch net even anders worden geschreven.

Noah Webster

Noah Webster was een Amerikaans lexicograaf en schrijver van schoolboeken. Hij werd geboren in 1758 en overleed in 1843. In die tussenliggende tijd was hij de grondlegger van de Amerikaanse spelling. Hij was van mening dat er een verschil moest zijn tussen het originele Engels en het Amerikaans-Engels. Hij was daarmee ook spellinghervormer, politiek schrijver, schreef en publiceerde boeken over spelling, grammatica en het woordenboek. Zo is zijn naam nog altijd terug te zien in de Amerikaanse serie Merriam-Webster woordenboeken (ook online).

De Amerikaanse spelling veranderde hij zodanig, dat hij bijvoorbeeld, voor de '-s' koos in plaats van de '-c' in bepaalde woorden. Hij draaide '-re' om in ‘er’, liet de dubbele '-Ll' vervallen in werkwoorden en liet ook de '-u' verdwijnen in woorden als colour.

met -o of -ou

Om met het laatste te beginnen. Een van de spellingsverschillen is dat in Amerika de '-u' is weggevallen bij sommige woorden, waar men in het het Brits-Engels ‘-ou’ schrijft. Het gaat dan om woorden waar niet de klemtoon op '-ou' ligt. Een Engels woord als sour of counter behoudt wel de '-ou' schrijfwijze, omdat daar juist de klemtoon op ligt. De tabel hieronder geeft een aantal voorbeelden van woorden waar de Amerikanen de '-ou' hebben gewijzigd in '-o'.

Amerikaans-Engels	Brits-Engels	Nederlandse vertaling
Color	Colour	Kleur
Favor	Favour	Gunst / bevoordelen
Humor	Humour	Humor
Neighbor	Neighbour	Buur
Rumor	Rumour	Gerucht

met -se of -ze / -zation or -sation

Vaak wordt gedacht dat woorden gespeld met een '-z' Amerikaans zijn en met '-s' Brits-Engels, bijvoorbeeld:

Amerikaans-Engels	Brits-Engels	Nederlandse vertaling
Organization	Organisation	Organisatie
Analyze	Analyse	Analyseren
Recognize	Recognise	Herkennen / erkennen
Realize	Realise	Realiseren

Hier is echter wel een kanttekening bij te plaatsen nu in het Engels bepaalde woorden, bijvoorbeeld organization, ook met een '-z' geschreven kunnen worden. Er zijn namelijk meerdere opvattingen over deze spellingswijze binnen het Britse koninkrijk. Hanteren Engelse media en kranten vaak consequent de '-s' spelling, zo is er ook de Oxford spelling die juist de spelling met '-z', zoals organization, hanteert. En deze Oxford spelling wordt weer vaak overgenomen door wetenschappelijke en academische tijdschriften, instanties en organisaties.

met -l of -ll

Een van de Engelse spellingsregels, voor zowel Brits-Engels als Amerikaans-Engels is dat bij werkwoorden de laatste medeklinker van dat woord wordt verdubbeld wanneer op de laatste lettergreep de nadruk ligt. Voorbeelden:

to shop = shopping,
to skip = skipping,
to split = splitting,
to refer = referring
to plan = planning

Maar bij woorden eindigend op de letter '-l' ligt dat in het Amerikaans-Engels weer net even anders. In het Amerikaans-Engels wordt de letter '-l' namelijk niet verdubbeld. Onderstaande tabel laat het verschil zien:

Werkwoord	Amerikaans-Engels	Brits-Engels	Nederlandse vertaling
To annul	Annuling / annuled	Annulling / annulled	Annuleren
To control	Controling / controled	Controlling / controled	Beheersen / in bedwang houden
To travel	Traveling / traveled	Travelling / travelled	Reizen

met -er of -re

Nu was in Engeland de spelling van '-er' in plaats van '-re' al mogelijk in de tijd van Shakespeare. Zo zijn in de huidige tijd al veel woorden in het Brits-Engels geschreven met '-er' die daarvoor met '-re' werden gespeld. Om een paar voorbeelden te noemen:

December (was vroeger Decembre)
Letter (was vroeger Lettre)

Tegelijkertijd bevat veel Brits-Engelse spelling nog altijd de '-re' volgorde. Bij de Amerikaanse spelling is daar voor het overgrote deel van afgestapt en is de '-re' vervangen voor '-er'. Zie ook onderstaande tabel.

Amerikaans-Engels	Brits-Engels	Nederlandse vertaling
Center	Centre	Centrum
Fiber	Fibre	Vezel
Theater	Theatre	Theater

Grammatica

Voorzetsels

Eerder werd al aangestipt dat ook voorzetsels de boel behoorlijk in de war kunnen schoppen. De tabel hieronder laat het zien. Ook is dan meteen te zien dat de tijd net iets anders wordt weergegeven.

Amerikaans-Engels	Brits-Engels	Nederlandse vertaling
Quarter of 5	Quarter to 5	Kwart voor 5
Quarter after 5	Quarter past 5	Kwart over 5
On the street	In the street	Op straat
In school	At school	Op school
Through	to / up to and including	tot en met
On the weekend	At the weekend	In het weekend

Datum

Gaf bovenstaande tabel al aan dat er verschil is in tijdsaanduiding. Ook de datum wordt anders geschreven. In het Engels schrijf je, net als in het Nederlands, eerst de dag, daarna de maand en eindig je met het jaartal: dag-maand-jaar.
In het Amerikaans is de volgorde anders: maand-dag-jaar. Dit kan soms nog wel eens voor wat verwarring zorgen.

Werkwoord get

Over het werkwoord get zijn ook de meningen verdeeld. Get in de zin van 'hebben' wordt in het Engels aangeduid met have or have got. Allebei is goed, al geeft Brits-Engels vaak de voorkeur aan have got en houdt het Amerikaans-Engels het juist vaak op have.

Amerikaans-Engels	Brits-Engels	Nederlandse vertaling
She has a new boyfriend	She’s got a new boyfriend	Zij heeft een nieuwe vriend
He doesn’t have a laptop	He hasn’t got a laptop	Hij heeft geen laptop

Ook het voltooid deelwoord van get laat een verschil zien tussen Amerikaans en Engels. Is het in het Brits-Engels got; in het Amerikaans-Engels spreekt met van gotten.

Amerikaans-Engels	Brits-Engels	Nederlandse vertaling
She’s gotten better in public speaking	She’s got better in public speaking	Zij is beter geworden in het spreken in het openbaar

En zo kan de lijst nog veel langer doorgaan. Het belangrijkste gelukkig is dat de Brit precies net zo goed weet wat er wordt bedoeld als het in het Amerikaans-Engels staat als andersom. Het blijft Engels.