Turkse taal: werkwoorden en gebiedende wijs

Uitleg over de grammatica van de Turkse taal met betrekking tot werkwoorden en gebiedende wijs (bevestigend en ontkennend).

Werkwoorden

Turkse werkwoorden eindigen altijd op -mek of -mak.
Voorbeelden van werkwoorden zijn:

[TH][/TH]

[/TH][TH]	[/TH][TH]
gelmek	komen	[/TD][TD]kalkmak	opstaan
gitmek	gaan	[/TD][TD]yürümek	lopen
yapmak	doen	[/TD][TD]istemek	verkopen
uyumak	slapen	[/TD][TD]içmek	drinken

Stam van het werkwoord

Het gedeelte voor –mek of –mak wordt de stam genoemd. Bij het vervoegen van het werkwoord gebruikt men altijd de stam als basis en komen de vervoegingen erachter.

Gebiedende wijs

De gebiedende wijs in het Turks is eenvoudig, want deze bestaat namelijk uit de stam van het werkwoord.

Voorbeelden:

gel! = kom!
git! = ga!
yap! = doe!
bul! = vind!
oku! = lees!

Gebiedende wijs ontkennend

Om de gebiedende wijs ontkennend te maken, plaats je achter de stam -me of -ma.
Dit gebeurt volgens de regels van de eerste klinkerharmonie.

Als de laatste klinker van de stam een e, i, ö of ü is, dan wordt de stam gevolgd door -me.
Als de laatste klinker van de stam een a, ı, o of u is, dan wordt de stam gevolgd door -ma.

Voorbeelden:

gelme! = kom niet!
gitme! = ga niet!
yapma! = doe niet!
bulma! = vind niet!
okuma! = lees niet!

Geen onregelmatigheden/zwakke werkwoorden

Turks kent geen onregelmatige/zwakke werkwoorden. Aan de hand van de bovenstaande regels, kun je ieder werkwoord in de gebiedende wijs zetten. Sla het woordenboek maar eens open en kies een willekeurig werkwoord. Probeer het en je zult merken dat het eenvoudig is.

Opvallend

Het feit dat Turkse werkwoorden altijd op -mek of -mak eindigen is ook terug te leiden naar de eerste klinkerharmonie. Turks is een logische en gestructureerde taal en vervoegingen worden regelmatig herhaald. Als je op een gegeven moment de structuur kunt doorzien, zul je merken dat Turks niet zo moeilijk is als het in het begin lijkt.