Boekverslag 'Interbellum' - J.A. Deelder

Een boekverslag van de dichtbundel 'Interbellum' van Jules Deelder. De bundel bevalt voornamelijk gedichten over Rotterdam en Deelder's jeugd in de voor Deelder zo kenmerkende no-nonsense stijl.

Basisinformatie

Titelverklaring: De gedichten in deze bundel hebben voornamelijk betrekking het verleden en met name op de oorlog.
Titelgedicht: Het titelgedicht is het gedicht Interbellum.

Auteur: De bundel is geschreven door Julius Antonius Erasmianus Deelder, geboren op 24 november 1944. Zijn eerste gedicht verscheen in 1962 in het Algemeen Handelsblad, kort nadat hij de HBS had afgerond. Zijn echte doorbraak kwam echter pas in 1966, toen hij optrad in het door Simon Vinkenoog georganiseerde dichtfestival in Carré. Kort na dit optreden verschenen zijn eerste gedichten in bundelvorm, genaamd Poëzie in Carré, een bloemlezing van de gedichten die hij presenteerde op eerdergenoemd dichtfestival. Vervolgens publiceert hij nog verscheidene dichtbundels in de jaren ’70 en debuteert hij tevens in de proza met een boek dat simpelweg Proza getiteld is. In ’77 maakt hij verder ook nog zijn televisiedebuut in Stadsdicht, een documentaire over Rotterdam. Deelder blijft actief in radio- en televisieland, maar blijft ook gedichtenbundels schrijven en gaat ook steeds meer proza schrijven. Deelder beschrijft zijn gedichten zelf met de term ‘neonrealisme’, maar wordt door anderen vooral tot de schrijvers van De Nieuwe Stijl gerekend. Zijn werk wordt gekenmerkt door tegenstellingen, onverwachte wendingen en door invloeden van de popmuziek.

De bundel

Inhoud: De bundel gaat vooral over het verleden, bijvoorbeeld de bombardementen op Rotterdam en de oorlog in het algemeen, maar ook zijn eigen belevenissen in zijn vroegere jaren en zijn familie en bekenden. In veel gedichten de verleden tijd wordt gebruikt en hij heeft het dan ook vaak over ‘ik’ en dan vertelt hij over zijn oom Cor, zijn opoe, Wim en zijn vader.
Er zijn verder een aantal thema’s die steeds terugkeren in de bundel. De eerste is de oorlog, zoals we zien in Interbellum en dan vooral vaak ook de oorlog betrekking hebbende op Rotterdam, zoals te zien is in Vogelperspectief.
Verder is ook Rotterdam an sich een terugkerend thema. Dit heeft soms enige overlapping met het thema oorlog, zoals in Vogelperspectief, maar vaak is Rotterdam het centrale thema in een gedicht, zoals we zien bij Rotown Magic en Maasvlakte.
Een ander thema is zijn jeugd, hij vertelt over allerlei gebeurtenissen uit zijn jeugd en over de mensen van wie hij hield. Hierin komen vrolijke en leuke dingen aan bod maar ook de dood en ziektes van zijn familieleden en andere mensen waarvan de relatie tot hem niet bekend is. Voorbeelden hiervan zijn onder andere Lieve opoe en wim en Bij de dood van ome cor.

Vorm: De dichter maakt geen gebruik van een vaste dichtvorm. Sommige gedichten hebben geen strofes, anderen weer wel en bij sommige gedichten wordt nogal geexperimenteerd met de vorm, zoals in Made in Japan, waar er grote ruimtes tussen zinnen gelaten wordt.
Het taalgebruik is verder ook totaal niet verheven, maar juist heel direct, iets wat later bij de poëtica verder uitgelegd wordt aangezien het in verband staat met de opvatting over poëzie van de dichter.

Poëtica: De poëtica van Deelders is eenvoudig: hij is van mening dat een dichter niet intellectualistisch moet doen, maar leesbaar en toegankelijk werk moet leveren. Zelf omschreef hij het als volgt: “Hetzelfde zien, maar het zo zien, zoals niemand het zag.” Hij liet zich bovendien vaak negatief uit over meer academische dichters.
Deze opvatting zie je heel duidelijk terug in Interbellum. Er wordt geen gebruik gemaakt van verheven taalgebruik of vergezochte vergelijkingen. Ja is ja en nee is nee. Zijn gedichten moeten het dus niet hebben van een diepere laag, hij zoekt het daarentegen meer in onverwachte wendingen.

Oordeel

Daar Deelder zich nogal afkeert van academische poëzie en taalkundige tierelantijntjes in het algemeen vond ik het allereerst vrij lastig om drie gedichten te kiezen die ik redelijkerwijs literatuurtechnisch kon behandelen. Hoewel gedichten als ‘Als ik m’n ogen toedoe ben ik in Honoloeloe’ buitengewoon vermakelijk zijn en snel weglezen, valt er vanuit een literatuurtechnisch perspectief vrij weinig over te vertellen.
Dit gezegd hebbende, kan ik niet ontkennen dat ik mij buitengewoon vermaakt heb met de bundel van Deelder. Zelf zegt hij dingen proberen te zien, zoals een ander dat niet ziet en wat mij betreft slaagt hij daar volledig in, met het gedicht Regenwolk als perfect voorbeeld. Zijn scherpe humor en onverwachte wendingen vielen zeer bij me in de smaak. Het was het eerste werk dat ik van Deelder heb gelezen, maar zeker niet de laatste.