Boekverslag 'Dagen van schaamte' van Lieneke Dijkzeul

Als zorgondernemer Pieter Elting wordt ontvoerd, denkt hij dat het de ontvoerders om zijn geld is te doen, maar dat blijkt niet zo te zijn. Waarom hij is ontvoerd is hem niet duidelijk, zijn ontvoerders willen het niet vertellen. Eten en drinken krijgt hij op vaste tijden, hij krijgt een luier om, mag niet naar de wc en blijft geboeid op een bed achter. Wanneer hij hierover klaagt deelt men hem mee dat dit de dagelijkse routine is. Ook rijden zijn ontvoerders Pieter in een rolstoel naar buiten en laten ze hem alleen achter, Elting raakt hierbij doorweekt. Op een dag mag hij douchen, de straal is zo heet dat hij brandwonden oploopt. De reden voor zijn ontvoering wordt langzaam duidelijk, men wil Pieter Elting één week laten ondervinden wat het is om overgeleverd te zijn aan de zorg van wildvreemden die het niet kan schelen hoe jij je voelt. John wil Pieter terugbrengen, maar Emma wil wraak nemen.

Inhoud boekverslag

• Algemene informatie
• Samenvatting Dagen van schaamte
• Personen
• Symbolen en motieven
• Titelverklaring Dagen van schaamte
• Thema
• Plaats, tijd en perspectief
• Evaluatie
• Over Lieneke Dijkzeul

Algemene informatie

• Titel: Dagen van schaamte
• Auteur: Lieneke Dijkzeul
• Geboortedatum: 7 maart 1950
• Eerste druk: 2016
• Uitgeverij: Ambo/Anthos
• Omslagillustratie: Marry van Baar
• Aantal pagina's: 254
• ISBN: 978 90 263 3715 4

Samenvatting Dagen van schaamte

Ontvoering en gedwongen verblijf van Pieter Elting

Pieter Elting is zorgondernemer met een succesvolle carrière, hij bezit een mooi huis, rijdt in een dure auto en is net gescheiden van zijn vrouw Monica. Als Pieter wordt ontvoerd denkt hij in eerste instantie dat het de ontvoerders om zijn geld gaat, dat blijkt niet zo te zijn.

Waarom hij is ontvoerd wordt Elting niet meteen duidelijk, zijn ontvoerders willen het hem niet vertellen, hij moet er zelf maar achter zien te komen. Zijn gedwongen verblijf is een kamer met een bed en een nachtkastje, hij wordt geboeid en alleen gelaten. Eten en drinken krijgt hij op vaste tijden, naar de wc mag hij niet en de eerste nacht plast hij noodgedwongen in zijn broek. De dag erop krijgt hij een luier om en mag hij zijn ontbijt opeten. Dan laten zijn ontvoerders hem weer alleen en probeert Pieter zijn gedachten op een rijtje te krijgen. Hij is in paniek en lijkt in niets meer op de man die volgens zijn ex-vrouw alleen in doelstellingen denkt.

De dagelijkse routine

Het lukt Pieter niet om een verband te leggen, hij kan alleen maar accepteren, al druist dat in tegen zijn natuur. Om zijn geest wat te doen te geven bedenkt hij strategieën om vrij te komen. Het vervelende is dat ze hem niet naar de wc willen laten gaan, hij moet poepen in zijn luier en wordt de volgende morgen pas verschoond. Als Elting aangeeft dat hij de gang van zaken onmenselijk vindt wordt hem verteld dat het de dagelijkse routine is.

Op een gegeven moment rijden de Man en de Vrouw hem na de lunch in een rolstoel naar buiten waar ze hem aan zijn lot overlaten. Na verloop van tijd krijgt hij het koud en begint het ook nog te regenen. Elting raakt doorweekt, hij heeft het gevoel dat hij boete moet doen, al weet hij niet waarvoor. De Man en Vrouw maken excuses, ze waren hem zogenaamd vergeten. Weer op zijn kamer aanbeland maakt hij zich boos, begint te schelden en ramt zijn knie onder de kin van de Vrouw die even buiten westen raakt. Hierop slaat de Man hem, eerst met zijn wapen, vervolgens trapt hij Elting hard tegen de knie en slaat hij hem een tand uit de mond. Als de Vrouw weer bijkomt verdwijnen Man en Vrouw haastig. De Man laat weten dat hij geen geweld had willen gebruiken, Pieter Elting moet voortaan beter oppassen.

Op een dag wordt hem verteld dat hij na het ontbijt onder de douche gaat. Hij verheugt zich daar geweldig op, als hij echter onder de stromende douche staat laten ze Pieter alleen. De douchestraal verandert van steenkoud in genadeloos heet en dringt het tot hem door dat dit opzet was. Zijn opstandige woorden worden weggewuifd: "En geen blaren, gelukkig, dus het valt alles mee." Elting daarentegen is alleen maar bezig met de vreselijke pijn die geen ruimte laat voor wat anders.

De reden van de ontvoering

Tot nu toe is het verhaal verteld vanuit het gezichtspunt van Elting, daarna gaat het verder vanuit het gezichtspunt van de ontvoerders Emma en John, die broer en zus blijken te zijn en wordt ook duidelijk waarom ze Elting hebben ontvoerd: "We zouden hem één week laten ondervinden wat het is om overgeleverd te zijn aan de zorg van wildvreemden die het geen zak kan schelen hoe jij je voelt."

John begint eraan te twijfelen of wat ze doen wel goed is, hij wil niet dat hij de situatie straks niet meer onder controle heeft en wil Elting 's nachts terugbrengen. Zijn zus vindt hem zwak, voelt zich in de steek gelaten en omdat ze had voorzien dat haar broer het niet zou volhouden was ze begonnen aan het bijhouden van een logboek.

Toch gaat Emma er schijnbaar mee akkoord dat Elting 's nachts teruggaat, niet naar zijn huis, wel naar Parkzicht, waar hij de volgende morgen zal worden gevonden door de ochtendploeg. Emma is wraakzuchtig en heeft hele andere plannen.

Het logboek

Emma laat Elting het logboek lezen vanaf het moment dat hun dementerende moeder van 54 naar verpleeghuis Parkzicht was gegaan, alle spullen die mee moesten hadden ze van tevoren naar de nieuwe kamer overgebracht. Het was een experiment, een soort van proeftijd, als het niet zou lukken zou moeder worden overgebracht naar de vierde verdieping. Emma had de laatste jaren voor hun moeder gezorgd en als deze eenmaal in het verzorgingstehuis zou zitten wilde Emma haar leven weer oppakken en teruggaan naar school. Ondertussen gleed de tijd als zand tussen haar vingers door, ze kreeg het niet voor elkaar om zich op iets anders dan haar moeder te concentreren.

Emma en John hadden een rooster gemaakt om hun moeder te bezoeken. Al snel bleek dat zij steeds vergeetachtiger werd, mensen lastig viel en 's nachts ronddwaalde. Dat maakte dat de vierde verdieping snel dichterbij kwam, een verdieping waar de bewoners werden opgesloten en alleen onder begeleiding naar buiten mochten. Eenmaal daar ging het snel bergafwaarts, ze kreeg een herseninfarct en mocht revalideren in een revalidatiecentrum waar ze helemaal opleefde. Echt vooruitgaan deed ze niet, ze vergat de instructies voor de oefeningen. Toen ze terugging naar Parkzicht kwamen de blauwe plekken op haar armen ook weer terug en merkte Emma tijdens haar bezoek dat haar moeder in een rolstoel buiten in de stromende regen stond. Men was haar vergeten: "Soms ontsnapt er iets aan je aandacht."

De moeder kreeg na haar avontuur longontsteking en Emma was vanaf dat moment bijna de hele dag bij haar moeder om haar alle drankjes en pillen te geven die ze nodig had, ze vertrouwde de verpleging niet langer, maar op grond van vermoedens konden broer en zus geen actie ondernemen. Hun moeder viel steeds meer af en aangezien de verpleging vaak geen tijd had om haar 's morgens uit bed te halen en te helpen met wassen en aankleden, deed de dochter het zelf. Kort daarna liep moeder tweedegraads brandwonden op, de verpleging had haar onder de douche gezet en was haar vergeten, door haar zwakke gezondheid overleefde ze dit niet. Emma wilde daarop de verantwoordelijke verpleegkundige een lesje leren, haar broer was het niet met Emma eens. Hij was van mening dat het systeem niet deugde. Dit bracht Emma op het idee van de ontvoering van Elting, die verantwoordelijk was voor het beleid van diverse verzorgingstehuizen.

Elting wordt terug naar Parkzicht gebracht

Nadat Pieter het logboek heeft gelezen roept Emma hem ter verantwoording, ze accepteert zijn uitleg niet en vertelt dat zij en haar broer hebben besloten een eind aan zijn gedwongen verblijf te maken. Het heeft in hun ogen geen zin hem nog langer vast te houden.

Zoals afgesproken brengen ze Elting naar Parkzicht, Emma zal hem met rolstoel en al voor de ingang neerzetten. Het verhaal eindigt bij Parkzicht als een oude dame uit het raam met verbazing ziet hoe een man in een rolstoel naar de vijver wordt gereden door een blonde vrouw en in de vijver wordt gekiept. Ze zou iemand moeten waarschuwen, maar wie zou haar geloven? De vierde verdieping zou nog dichterbij komen dan hij al was, de hel waarover niemand wilde spreken.

Personen

De personen die in het boek een belangrijke rol spelen zijn hoofdpersoon Pieter Elting en de ontvoerders Emma en John die broer en zus zijn. In het logboek zie je de moeder door de ogen van dochter Emma en heeft verzorgster Ilse een bijrol.

Symbolen en motieven

Als hij zich niet aan de regels houdt wordt Pieter geslagen: "In uw kringen is geweld ook gebruikelijk," zei de Man rustig. "Dat is de treurige werkelijkheid."

De ontvoerders van Pieter Elting willen hem mee laten maken hoe het is om als hulpbehoevende te worden behandeld door op vaste tijdstippen eten te brengen en hem een luier om te doen zodat ze hem niet naar de wc hoeven te brengen. Eveneens wordt hij onder een te hete douche gezet: "Maar druk begrijpt u wel? We kunnen niet iedereen voortdurend in de gaten houden. Soms ontsnapt er iets aan je aandacht."

Pieter is hulpeloos en volkomen overgeleverd aan zijn ontvoerders: "Het schudden hield niet op, werd alleen maar erger. Hij was een stuk speelgoed, aangedreven door een batterij - hij was een ding, zielloos dansend in zijn stoel. Een plastic Kerstman in een arrenslee bij de ingang van het tuincentrum. Ho-ho-ho!"

Titelverklaring Dagen van schaamte

Pieter wordt vastgehouden onder dezelfde mensonterende omstandigheden als de moeder van de ontvoerders moest ondergaan. En op de laatste pagina benoemt een oude dame letterlijk de dagen van schaamte als ze achteraf beseft dat er iets was misgegaan, ze ging eten terwijl het nog geen tijd was om te eten en ze vertrok naar haar huis, dat haar huis niet meer was.

Thema

In deze psychologische thriller van Lieneke Dijkzeul speelt eenzaamheid een grote rol, daarnaast zijn schaamte, vernedering, wraak en onmacht belangrijke thema's. Tegelijkertijd is het boek een aanklacht tegen de politiek die bezuinigt op de gezondheidszorg waardoor de zwakkeren in de samenleving moeten lijden.

Plaats, tijd en perspectief

Het boek speelt zich af in een woning in Nederland in een tijdsbestek van ongeveer een week rond 2015, Pieter Elting tikt namelijk snel een berichtje op zijn telefoon. Het verhaal wordt in het eerste deel chronologisch verteld door de hij-persoon, vanaf zijn ontvoering tot zijn verblijf bij de ontvoerders. Als het boek over de helft is verandert het perspectief en wordt het verhaal verteld door John en Emma, gevolgd door het deel van het logboek dat zich afspeelt in het verleden, vanaf het moment dat de moeder werd opgenomen in Parkzicht. Dit deel wordt verteld door de ik-persoon. Het laatste deel is kort en wordt weer verteld door de hij-persoon. Het slot zien we door een alleswetende verteller en door de ogen van een oude dame die vaak voor het raam staat, dezelfde vrouw die in het begin van het boek ook voorkomt.

Evaluatie

Een goed leesbaar en toegankelijk boek over een man die wordt weggerukt uit zijn eigen vertrouwde omgeving en helemaal op zichzelf wordt teruggeworpen. Sommige passages zijn door de gedachtenspinsels van Pieter wat eentonig, dus misschien geen echte psychologische thriller, al zie je aankomen dat het met hem niet goed zal aflopen. Toch is het eind van het boek verrassend.

Over Lieneke Dijkzeul

Lieneke Dijkzeul werd geboren in Sneek, woonachtig in Culemborg. Na de middelbare school ging ze Frans studeren, daarnaast werkte Dijkzeul als beroepskeuzetester.

Vanaf 1987 werden haar verhalen gepubliceerd bij jeugdbladen als Okki, Taptoe, Bobo en de Donald Duck. Haar eerste jeugdboek dat in 1990 uitkwam was "Hou je taai!" Naast jeugdboeken schrijft Lieneke Dijkzeul boeken voor volwassenen, literaire thrillers waaronder de Paul Vegter-serie.