Boekverslag: 'Margje' van Jan Siebelink

Margje is het vervolg op 'Knielen op een bed violen'. Het is het verhaal over het leven van Margje en haar twee zoons. De jongste is haar lieveling, de oudste voert strijd om die plek in te nemen. Ruben Sievez is de oudste zoon van Hans en Margje Sievez. In Margje is hij een oudere man die gedurende een lange oudejaarsnacht terugkijkt op zijn leven, al dwalend door de leegstaande villa van zijn oom Anton. Daar, in de kelder, vindt hij op tienjarige leeftijd een album met daarin een foto van de oom met een jonge vrouw. In haar herkent Ruben onmiddellijk zijn moeder. Tegenover zijn moeder zou hij nooit over die foto beginnen. Hij heeft wel wat anders aan zijn hoofd.

Inhoud

• Algemene informatie
• Samenvatting
• Personen
• Plaats
• Tijd
• Thematiek
• Biografie Jan Siebelink

Algemene informatie

• Titel: Margje
• Auteur: Jan Siebelink
• Geboortedatum: 13 februari 1938
• Eerste druk: oktober 2015
• Uitgeverij: De Bezige Bij
• Aantal pagina's: 284
• ISBN: 978 90 234 9516 1

Samenvatting

Ruben Sievez wacht op zijn zes jaar jongere broer Thomas. Op oudejaarsdag 2011 zouden ze samen het graf van hun ouders bezoeken. Maar Thomas is niet in staat geweest om te komen. Een ernstig ongeluk, langer dan een jaar geleden, had Thomas blind gemaakt en hij verblijft in het blindeninstituut Bartiméus. Ruben bezoekt het graf van zijn ouders alleen. Hij denkt aan de dag toen zijn vader begraven werd, bijna veertig jaar geleden. Bij deze begrafenis greep Thomas in door de broeder het woord te ontnemen, vanwege zijn beschuldigende toespraak. Op deze oudejaarsdag zwerft Ruben ook rond in het huis van zijn oom Anton. De verwaarloosde villa is inmiddels in het bezit van de gemeente.

Als Ruben tien jaar is bezoekt hij met zijn moeder Margje zijn oom Anton. Margje heeft vroeger bij hem op de houtwerf gewerkt tot ze trouwde. Ruben ziet dat hij blij is met mama's komst. Hij mag in de kelder met de treinen spelen, maar ziet daar in een fotoalbum een foto met zijn oom en zijn moeder. De foto, waarop ze verliefd naar elkaar kijken, is genomen op Roland Garros in 1928. Ruben houdt het fotootje in zijn hand, laat het vallen en kan het niet meer vinden. Oom Anton wil Margje en haar man uit de financiële problemen helpen. Maar zij wil van Anton geen geld aannemen en haar man zou het ook niet willen. Ruben is een goede leerling, maar komt niet in aanmerking voor het toelatingsexamen van de middelbare school. Dit is alleen weggelegd voor de rijken, als zoon van een kleine tuinder was hij bestemd voor de mulo. Bij een volgend bezoek aan zijn oom gaat Ruben op zoek naar de foto, maar hij vindt het niet meer. Tegenover zijn moeder zou hij nooit over die foto beginnen. Zijn leven lang houdt hij het voor zich, hij heeft ook wel wat anders aan zijn hoofd.

Na de mulo gaat Ruben naar de rijkskweekschool. Hier raakt hij bevriend met Winfred, die een slechte invloed op hem heeft. Winfred biedt hem geld aan in ruil voor seks, Ruben weigert dit. Ook haalt hij Ruben over om fraude te plegen. Ruben moet de meerkeuzevragen van zijn toets Nederlands verbeteren. Maar Winfred verraadt hem bij de directeur die hem op heterdaad betrapt. Ruben wordt van het examen uitgesloten en van school verwijderd.

Er is geen school die Ruben wil toelaten om het vierde jaar af te maken. Hij gaat in militaire dienst en wordt eerste luitenant bij de luchtmacht. Ruben is gestationeerd op de vliegbasis Deelen, bij Schaarsbergen. Na twee jaar keert hij terug in de burgermaatschappij en begint aan een studie mo B Frans.

Op de openingsavond van de Gelderse Leergangen voor MO-opleidingen ontmoet hij Johanna. Johanna is een mooie, lieve en slimme meid. Ze is levenslustig, drinkt wijn, danst graag en houdt van muziek. Rubens vader is erg blij met haar. Hij ziet haar als de dochter die hij nooit gekregen had. Thomas, de broer van Ruben, is een mooie jongen die alle vrouwen kan krijgen. Tijdens een avondje uit flirt hij met Johanna en Ruben accepteert dit niet. Hij verbreekt de verkering tot groot verdriet van zijn vader. Hij vergeeft het zijn broer wel en de verhouding met hem wordt weer goed.

In 1972 overlijdt de vader van Ruben. Met zijn vader had Ruben een vanzelfsprekende, natuurlijke band; hij was altijd bij hem op de kwekerij. Thomas is de lievelingszoon van Margje. Hij neemt het leven makkelijker op dan Ruben en hij lijkt in dat opzicht meer op zijn moeder. Zijn leven lang is Ruben bezig geweest zijn moeder voor zich te winnen. Ruben wilde dat zij hem verkoos boven Thomas. Thomas heeft het nooit goed met zijn vader kunnen vinden. Hij kon niet tegen dat bezetene in het geloof. Zijn vader had ook liever gewild dat hij een meisje was. Na de dood van vader gaat de kwekerij achteruit. Margje vindt dat Ruben de kwekerij heeft verwaarloosd. Ruben vindt juist dat hij altijd voor de kwekerij is opgekomen. Hij was daar ook altijd aanwezig, Thomas zag je er nooit.

Margje wordt ziek en lijdt aan een acuut nierfalen. Haar nieren raken vergiftigd, maar ook haar woorden zijn giftig naar Ruben toe. Zij zegt tegen Ruben dat zij nooit iets aan hem heeft gehad. Na de begrafenis van Margje komt Thomas in de ban van een vreemde waan. Hij maakt vele schilderijen waarop gieters en de kwekerij staan afgebeeld. Ruben bezoekt hem meerdere malen en betrapt hem twee keer met de kleren van zijn moeder aan. Misschien deed Thomas dit allemaal om alsnog vaders goedgunstigheid te verwerven. Thomas heeft het ook over zijn doodgeboren zusje Anne. Ruben probeert hem duidelijk te maken dat het een miskraam was. Als Ruben hem weer bezoekt struikelt Thomas en komt hij met zijn hoofd tegen het strakgespannen linnen. Hij krijgt verf en thinner in zijn ogen. In eerste instantie wil Ruben zijn hoofd uit de verf losrukken, maar duwt hem met geweld door het linnen. Bij dit ongeluk raakt Thomas blind. Mogelijk neemt Ruben wraak voor de houding van zijn broer in het verleden.

Het is oudejaarsdag 2011. Ruben denkt weer aan de foto die hij in de kelder bij oom Anton vond. Hij zag het fotootje in een flits en daarna is hij er een heel leven mee bezig. De kelder staat inmiddels onder water. Hij daalt de trap af, stapt in het water en gaat recht op zijn doel af. Pleegt Ruben zelfmoord, of gaat hij tegen beter weten in weer op zoek naar de foto van zijn moeder met oom Anton?

Personen

Margje Sievez

Margaretha Anne Proosdij werd in 1906 geboren in Bahr, bij Velp. Haar roepnaam was Margje. Zij zat op de lagere school in Bahr. Margje kende Hans Sievez vanaf de eerste klas van de lagere school. Ze trouwden in 1937. Hans was de hoofdpersoon in Knielen op een bed violen. In Margje blijft hij op de achtergrond en ligt de focus op Margje. Wanneer Margje sterft is niet uit het verhaal op te maken.

Ruben Sievez

Ruben is geboren in 1938 en is de zoon van Hans en Margje. Hij is nooit getrouwd, maar heeft wel korte tijd een relatie gehad met Johanna, die hij ontmoette tijdens zijn studie mo B Frans. Hij had een goede relatie met zijn streng gelovige vader. Hij nam hem ook veel werk uit handen. Als Ruben niet aan het werk was, was hij in de kwekerij bezig. De relatie met zijn moeder is minder goed. Zijn moeder houdt meer van zijn jongere broer Thomas. Dit tot groot ongenoegen van Ruben, die van alles probeert om bij haar in het gevlij te komen. Op tienjarige leeftijd vindt hij een foto met daarop zijn moeder en oom Anton, verliefd naar elkaar kijkend. Hierdoor vraagt hij zich een leven lang af of zijn moeder een liefdesrelatie had met oom Anton.

Thomas Sievez

Thomas is de zes jaar jongere broer van Ruben. Hij was een mooie jongen met een grote aantrekkingskracht op vrouwen. Thomas neemt het leven lichtzinniger op dan zijn broer. Hij lijkt in dat opzicht meer op zijn moeder. Dit verklaart wellicht dat Thomas de lieveling is van zijn moeder. Met zijn vader kon Thomas minder goed overweg, omdat alles moest wijken voor het geloof. Ook had zijn vader graag gewild dat hij een meisje was, Thomas mocht niet zijn wie hij was. Na de dood van vader raakt hij obsessief bezeten van de kwekerij en maakt vele schilderijen waarop gieters staat afgebeeld. Door een ongeluk krijgt hij verf en thinner in zijn ogen. Hij raakt blind en mogelijk is Ruben hier schuldig aan.

Oom Anton

Wanneer oom Anton is geboren en overleden is niet uit het verhaal op te maken. Hij was een volle neef van Margjes vader. Oom Anton was rond 1900 met een houtwerf aan de IJssel begonnen. Wanneer Margje, inmiddels getrouwd met Hans, naar haar oom gaat, biedt die haar geld aan. Ze is echter te hoogmoedig om dit van haar rijke oom aan te nemen. Margje en haar oom hadden vroeger vrijwel zeker een liefdesrelatie. Ze zijn samen naar Parijs geweest, op het fotootje kijken ze verliefd naar elkaar. Toen Margje ongeveer zestien jaar was heeft zij op de houtwerf gewerkt. Ook ging zij enkele keren met haar oom mee op zakenreis.

Plaats

Het decor is hetzelfde als in de roman Knielen op een bed violen. Ruben woonde op de kwekerij van zijn vader aan de Bergweg in Velp (Gelderland). De villa van oom Anton, met de bijbehorende houtwerf, bevindt zich in Dieren, niet ver van Velp. Ruben volgde zijn lerarenopleiding aan de kweekschool in Arnhem. Thomas woonde in Klarendal, na zijn pensionering ging hij in Velp wonen. Hier had hij ook zijn atelier.

Tijd

Het verhaal begint en eindigt op oudejaarsdag 2011. Ruben is dan 73, bijna 74 jaar. Op deze dag komen de herinneringen steeds bij hem op als hij de villa van zijn oom doorloopt. Hij denkt terug aan de bezoeken aan zijn oom, zijn tijd op de kweekschool, aan zijn vriendin en aan de begrafenissen van zijn ouders.

Als Ruben tien jaar is bezoekt hij met zijn moeder oom Anton. Het is dan 1948. Hij is negentien jaar als hij in het vierde jaar van de kweekschool zit. Daarna gaat hij in militaire dienst en doet dat twee jaar voordat hij aan een studie mo B Frans begint. Hij is dan ongeveer 21 jaar en hij ontmoet Johanna. In 1972 overlijdt de vader van Ruben. Ruben was toen vierendertig, Thomas net achtentwintig. Wanneer Margje sterft is niet uit het verhaal op te maken. Het ongeluk dat Thomas blind maakte was op oudejaarsdag 2011 langer dan een jaar geleden gebeurd.

Thematiek

Margje gaat voor een groot deel over familiebetrekkingen. Het heeft er alle schijn van dat Margje en haar oom een liefdesrelatie hadden. Margje is uiteindelijk niet getrouwd met de oudere en rijke Anton en koos voor Hans Sievez. Dit had grote gevolgen, haar man was streng religieus en ze leefden voornamelijk in armoede. Thomas geeft aan hij niet met zijn vader kan opschieten. Zijn vader had gewild dat hij een meisje was. Ook vindt Thomas dat zijn vader teveel met het geloof bezig is. Ruben daarentegen kan juist wel goed opschieten met zijn hardwerkende vader. Thomas is de favoriete zoon van Margje, wat die ook doet of juist niet doet. Thomas neemt het leven lichtzinniger op dan Ruben en lijkt daarom ook meer op zijn moeder. Ruben voert strijd om de plek van Thomas in te nemen en de lieveling van zijn moeder te worden. Als Ruben een relatie met Johanna krijgt is vooral zijn vader erg blij. Hij ziet haar als de dochter die hij nooit gekregen had. Thomas flirt met Johanna en Ruben kan daar niet tegen. Ruben verbreekt de relatie, tot groot verdriet van zijn ouders. Hij is ook boos op Thomas, maar hij vergeeft het hem. Ruben en Thomas hebben vrijwel heel hun leven een goede band gehad. Ruben bewondert het lichtzinnige leven dat Thomas leidt en ziet zonder afgunst zijn aantrekkingskracht op vrouwen. Thomas op zijn beurt begrijpt Rubens ambitie en eerzucht. Na de begrafenis van Margje verandert Thomas, de intimiteit tussen de broers is verdwenen. Er gebeurt een ongeluk waarbij Thomas blind wordt.

Biografie Jan Siebelink

Jan Siebelink werd op 13 februari 1938 geboren in Velp, waar zijn vader een kleine bloemisterij dreef. Hij groeide op in een godsdienstig 'zwaar' milieu. Zijn vader had zich aangesloten bij een streng orthodoxe groepering. Via de ulo kwam hij op de kweekschool en werd onderwijzer. In zijn vrije tijd studeerde hij Franse taal- en letterkunde. Siebelink debuteerde in 1975 met Nachtschade. In 2005 verscheen Knielen op een bed violen. Met dit boek bereikte Siebelink een groot publiek van meer dan een half miljoen lezers. Deze roman werd onderscheiden met de AKO Literatuurprijs. Najaar 2015 verscheen de roman Margje, waarin wordt teruggekeerd naar het gezin uit Knielen op een bed violen.

Lees verder

• Boekverslag: 'Jas van belofte' van Jan Siebelink