Onderzoek doen: methoden voor informatieverzameling

Over de hele wereld lopen wel miljoenen onderzoeken naar meningen, nieuwe producten of andere onderwerpen die te onderzoeken zijn. Je ontkomt niet meer aan het deelnemen aan onderzoeken. Wellicht ben je zelf ook wel eens in de gelegenheid gekomen dat je een onderzoek af moest nemen. In dit artikel staat beschreven hoe je informatie voor je onderzoek kunt verzamelen. Tevens is dit de samenvatting van het derde hoofdstuk van het boek Onderzoek doen, geschreven door Tom Fischer en Mark Julsing. Als je weet wat je wilt onderzoeken (centrale vraag) en waarom (doel) ga je een informatieplan maken. Dit plan bestaat uit:

• Een beschrijving van het soort onderzoek
• Een beschrijving van de aard van de informatie (kwalitatief of kwantitatief)
• Welke informatie beschikbaar is via deskresearch en welke informatie via fieldresearch
• Keuzes van methodes van informatieverzameling die gebruikt worden

Soort onderzoek: beschrijven, exploreren of toetsen?

Allereerst wordt beschreven of je een beschrijvend onderzoek (onderzoek waarbij je de situatie in kaart wil brengen), een exploratief onderzoek (onderzoek waarbij je op zoek bent naar verbanden en verklaringen) of een toetsend onderzoek (onderzoek waarbij theorie of verwachtingen worden getoetst) wilt uitvoeren.

Een beschrijvend en toetsend onderzoek is vaak kwantitatief van aard, een exploratief onderzoek is kwantitatief en kwalitatief. Een kwalitatief onderzoek gaat diep op de materie in, een kwantitatief onderzoek refereert aan de wens om nauwkeurig in kaart te brengen wat de kennis of het oordeel van een grote groep mensen is.

Bij een kwalitatief onderzoek zijn de volgende punten van belang:

• De juiste omvang van de steekproef
• Breng niet onnodig alles met elkaar in verband (fishing)
• Zorg voor een betrouwbaar meetinstrument

Bij een kwantitatief onderzoek is het volgende van belang:
Gebruik observatieformulieren en bereken de inter-beoordelaarsbetrouwbaarheid (mate waarin meerdere observatoren het met elkaar eens zijn).

Het categorieënsysteem van Bales bevat de volgende elementen:

• Sociaal-emotioneel gebied (positieve reactie)
• Taakgericht (pogingen om antwoord te geven)
• Taakgericht (vragen)
• Sociaal emotioneel gebied (negatieve reacties)

Deskresearch en fieldresearch

Bij deskresearch wordt gebruik gemaakt van bestaande gegevens in de vorm van algemene literatuur, voorgaande onderzoeken of databases. Bij fieldresearch ga je zelf gegevens verzamelen door een eigen onderzoek op te zetten en uit te voeren. Meestal wordt er deskresearch uitgevoerd of een combinatie van desk- en fieldresearch, dit komt de kwaliteit van de fieldresearch ten goede. Het is maar zelden dat er alleen fieldresearch wordt uitgevoerd.

Met expertinterviews kun je het volgende achterhalen:

• Zoektermen
• Recente publicaties of onderzoeksrapporten
• Relevante tijdschriften of websites
• Theorieën
• Andere experts

In de praktijk is vaak de volgende schakel te zien: deskresearch, fieldresearch, deskresearch.

Betrouwbaarheid

De volgende punten zijn van belang wat betreft de betrouwbaarheid van een kwantitatief onderzoek:

• Het aantal waarnemingen
• Fishing
• Betrouwbaarheid van het meetinstrument
• Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid (kwalitatief)

Validiteit

Validiteit is de mate waarin de uitkomsten van je onderzoek door systematische fouten kan zijn beïnvloed. Er zijn drie vormen van validiteit namelijk:

Interne validiteit, is er een alternatieve verklaring voor het gevonden verband/de gevonden resultaten?
Storingsbronnen zijn:

• Een derde variabele
• History (geschiedenis) de kans is te verkleinen door een onderzoekslogboek bij te houden
• Selectie
• Mortaliteit, mensen die verdwijnen uit het onderzoek
• Ambiguïteit over de richting van het verband

Construct validiteit, heb ik gemeten wat ik wil meten?
Bedreigingen zijn:

• Inadequate operationalisaties, vertalen van een begrip in meetbare termen
• Hypothese raden
• Onderzoekerverwachtingen

Externe validiteit, zijn de resultaten uit de onderzoeksgroep ook generaliseerbaar naar de hele populatie of daarbuiten?

Betrouwbaarheid is de mater waarin het resultaat onafhankelijk van toeval is. Als je het onderzoek op dezelfde manier over zou doen zou dit hetzelfde resultaat moeten opleveren

Informatieverzameling en informatieplan

Nadat het type onderzoek bepaald is moet er gekeken worden welke informatie je nodig hebt voor elke onderzoeksvraag. Vervolgens moet je een beredeneerdekeuze maken welk instrument wordt ingezet om een vraag te beantwoorden. Vervolgens kan er gekeken worden welke onderzoeksvragen gecombineerd kunnen worden. Vervolgens worden de randvoorwaarden van het onderzoek bekeken.

Voorbeelden van kwantitatieve methoden van fieldresearch

• Schriftelijke enquete
• Face-to-face enquete
• Telefonische enquete
• Panelonderzoek
• Online onderzoek

Voorbeelden van kwalitatieve methoden van fieldresearch

• Groepsdiscussie
• Diepte-interview

Naast de type onderzoeken die al beschreven zijn, zijn er nog drie type onderzoeken die worden beschreven namelijk:

Observatie

Deze methode is vooral geschikt om gedrag en voorkeuren te bestuderen. Het kan verschillende vormen hebben, met of zonder doel. Een instrument bij deze methode is een observatieschema. Een niet zichtbare observatie is een non obtrusive genoemd.

Experiment

Een experiment is een zorgvuldig opgezette en nauwkeurige observatie van een stukje werkelijkheid dat wordt uitgevoerd om een hypothese te testen onder gecontroleerde omstandigheden.

Case study

Als je een beperkt aantal variabelen onderzoekt gebruik je een case study (gevalsbeschrijving). Hierdoor krijgt de onderzoeker scherper zicht in de reden waarom het gebeurden zich zo voltrokken heeft. Er kan gekeken worden wat er later uitgebreider onderzocht kan worden.